Kullanıcı Adı: Şifre    
   
   veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (March 2006) > Dünya Siyaset > İngiltere: Türkiye’nin AB’deki müttefiki
Dünya Siyaset
İngiltere: Türkiye’nin AB’deki müttefiki
Mesut Özcan
2006 YI­LIN­DA Tür­ki­ye’nin dış po­li­ti­ka­sın­da ve AB ile iliş­ki­le­rin­de en önem­li me­se­le­ler­den bi­ri­nin ‘Kıb­rıs’ ola­ca­ğı pek çok ki­şi ta­ra­fın­dan di­le ge­ti­ril­miş­ti. Ni­te­kim Ocak ayın­dan iti­ba­ren bu yön­de­ki ge­liş­me­le­ri iz­le­me­ye baş­la­dık. AB’nin Tür­ki­ye’ye An­ka­ra Ant­laş­ma­sı’nı on ye­ni üye­ye ge­niş­let­me­si yö­nün­de­ki çağ­rı­sı­nın ar­dın­dan, Rum­la­rın bu ko­zu kul­lan­mak is­te­ye­cek­le­ri ve li­man­la­rın açıl­ma­sı için çe­şit­li gi­ri­şim­le­ri­nin ola­ca­ğı aşi­kâr­dı. Hü­kü­met, ye­rin­de bir po­li­ti­kay­la Rum ta­ra­fı­nı zor­da bı­rak­mak ve AB’nin da­ha ön­ce ver­di­ği söz­le­ri tut­ma­sı­nı sağ­la­mak için 24 Ocak’ta Kıb­rıs Ey­lem Pla­nı’nı açık­la­ya­rak önem­li bir gi­ri­şim­de bu­lun­du. Böy­le­lik­le Tür­ki­ye, bir yan­dan yü­küm­lü­lük­le­ri­ni ye­ri­ne ge­ti­rir­ken, di­ğer yan­dan da adım at­ma sı­ra­sı­nın AB ve Rum­lar­da ol­du­ğu­nu gös­ter­me­ye ça­lış­tı.
Hü­kü­me­tin bu gi­ri­şi­mi­nin Gü­ney Kıb­rıs ta­ra­fın­dan hoş kar­şı­lan­ma­sı­nı kim­se bek­le­mi­yor­du. Amaç, AB ve dün­ya ka­mu­oyu­nu ka­za­na­bil­mek ve Gü­ney Kıb­rıs yö­ne­ti­mi­nin çö­züm is­te­me­yen ta­raf ol­du­ğu­nu tüm dün­ya­ya is­pat et­mek­ti. Bu nok­ta­da, atı­lan adı­mın doğ­ru ol­du­ğu, ya­pı­lan açık­la­ma­lar ve ya­şa­nan ge­liş­me­ler­le or­ta­ya çık­tı. ABD, Rus­ya, Çin gi­bi BM Gü­ven­lik Kon­se­yi’nin dai­mî üye­le­ri­nin, yi­ne BM Gü­ven­lik Kon­se­yi üye­si olan ve Ada’da ga­ran­tör­lük hak­kı bu­lu­nan İn­gil­te­re’nin Tür­ki­ye’nin gi­ri­şi­mi­ne olum­lu yak­la­şım­la­rı bu­nu te­yit eder ni­te­lik­tey­di.
İn­gi­liz Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Straw’un Meh­met Ali Ta­lat ile ma­ka­mın­da gö­rüş­me­si ve son­ra­sın­da hem Tür­ki­ye’de, hem de Avam Ka­ma­ra­sı’nda yap­tı­ğı açık­la­ma­lar Gü­ney Kıb­rıs­lı Rum­la­rı çok kız­dır­dı. AB içe­ri­sin­de pek çok ki­şi­nin, Ada’da bir çö­züm ol­mak­sı­zın Rum Ke­si­mi’nin üye­li­ği­nin ger­çek­leş­miş ol­ma­sı­nın bir ha­ta ol­du­ğu­nu dü­şün­me­ye baş­la­dı­ğı­nı be­lir­ten Straw, Rum­la­rın olum­suz tav­rı­nın de­vam et­me­si ve Tür­ki­ye’nin üye­li­ği­nin en­gel­len­me­si ha­lin­de ba­zı ül­ke­le­rin Kıb­rıs’ta­ki mev­cut du­ru­mu meş­rû ka­bul edip KKTC’yi ta­nı­ya­bi­le­ce­ği­ni ifa­de et­ti. Bü­tün bu ge­liş­me­le­rin ışı­ğın­da İn­gil­te­re’nin AB, Tür­ki­ye ve Kıb­rıs po­li­ti­ka­la­rını de­ğer­len­dir­me­ye ça­lı­şa­lım.
İn­gil­te­re, AB’nin ku­ru­cu üye­le­rin­den bi­ri­si de­ğil ve Kı­ta Av­ru­pa­sı ile iliş­ki­ler­de özel­lik­le mu­ha­fa­za­kâr­la­rın hâ­lâ ba­zı çe­kin­ce­le­ri var. Es­ki sö­mür­ge iliş­ki­le­ri­ne ve tran­sat­lan­tik bağ­la­rı­na önem ve­ren İn­gil­te­re’nin bu tu­tu­mu­na Kı­ta Av­ru­pa­sı’ndan da olum­suz tep­ki­ler ge­li­yor. Zi­ra İn­gil­te­re’nin üye­lik baş­vu­ru­su baş­lan­gıç­ta Fran­sız ve­to­su­na ta­kıl­dı ve üye­li­ğin ger­çek­leş­me­si za­man al­dı. İn­gil­te­re’nin AB viz­yo­nu Fran­sız-Al­man ek­se­nin­den fark­lı bir şe­kil­de da­ha gev­şek bir ya­pı­yı ön­gö­rü­yor. Da­ha faz­la en­teg­ras­yon yö­nün­de­ki ça­ba­lar­dan uzak dur­ma­ya ça­lı­şan İn­gil­te­re, AB’nin or­tak pa­ra bi­ri­mi ‘av­ro’ ve or­tak vi­ze sis­te­mi olan ‘Schen­gen’in dı­şın­da kal­ma­yı ter­cih edi­yor.
 
Eleş­ti­ri­ler Yön De­ğiş­tir­di
İn­gil­te­re’nin Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği­ne olan des­te­ği­ni bu bil­gi­ler ışı­ğın­da in­ce­le­me­ye de­vam et­ti­ği­miz za­man ba­zı de­tay­lar ön pla­na çı­kı­yor. AB içe­ri­sin­de Tür­ki­ye’nin üye­li­ği­ne doğ­ru­dan kar­şı çı­kan ba­zı si­ya­sî li­der­le­rin, ül­ke­le­rin­de cid­di bir ka­muo­yu des­te­ği­ne sa­hip ol­du­ğu aşi­kâr. Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği­nin hem si­ya­sî ka­rar alı­cı­lar, hem de ka­muo­yu dü­ze­yin­de ne­re­dey­se şart­sız şe­kil­de des­tek­len­di­ği tek ül­ke İn­gil­te­re. İn­gil­te­re’nin Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği­ne ba­kı­şı ile il­gi­li ola­rak ülkenin ön­de ge­len üni­ver­si­te­le­rin­den bi­rin­de ya­pı­lan bir araş­tır­ma­ya gö­re, bü­tün par­ti­ler ve önem­li med­ya or­gan­la­rı Tür­ki­ye’nin üye­li­ği­ne ta­raf­tar. Bu du­rum, baş­ka bir AB üye­si ül­ke için söz ko­nu­su de­ğil. Ay­rı­ca bu des­tek nok­ta­sın­da baş­ka pek çok ül­ke­de gün­de­me ge­len kül­tü­rel fark­lı­lık vur­gu­su da İn­gil­te­re’de gö­zük­mü­yor. İn­gil­te­re’de, Kı­ta Av­ru­pa­sı’nda ya­ban­cı ve Türk nü­fu­su­nun çok bu­lun­du­ğu ül­ke­le­re na­za­ran Türk­le­rin ya­ban­cı­lar ara­sın­da sa­de­ce %2,2 ora­nın­da ol­ma­la­rı ve Tür­ki­ye kar­şı­tı lo­bi ya­pan Er­me­ni ve Kürt grup­la­rı­nın da za­yıf­lı­ğı ka­muo­yu des­te­ği­ni açık­la­yı­cı fak­tör­ler ola­rak vur­gu­la­nı­yor. Bu des­tek­te ja­ko­ben bir la­ik­lik an­la­yı­şın­dan uzak İn­gil­te­re’nin, ül­ke­de­ki Müs­lü­man azın­lık­la­ra bas­kı uy­gu­la­ma­yan ge­nel si­ya­se­ti­nin yan­sı­ma­la­rı­nı da bul­mak müm­kün.
Yu­ka­rı­da bah­si ge­çen kül­tü­rel un­sur­la­rın ya­nın­da bir­ta­kım stra­te­jik se­bep­ler de İn­gil­te­re’nin, Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği­ni des­tek­le­me­si­nin ne­den­le­ri ara­sın­da yer alı­yor. Bu stra­te­jik ne­den­le­rin ara­sın­da, İn­gil­te­re’nin ge­niş AB viz­yo­nu, çok kül­tür­lü bir ya­pı­nın özel­lik­le 11 Ey­lül son­ra­sın­da­ki ku­tup­laş­ma­la­rı or­ta­dan kal­dır­ma­da önem­li bir rol oy­na­ya­ca­ğı­na olan inanç, Or­ta Do­ğu ve Kıb­rıs’ta AB üye­si bir Tür­ki­ye ile İn­gil­te­re’nin stra­te­jik çı­kar­la­rı­nın da­ha iyi ko­ru­na­ca­ğı­na yö­ne­lik bek­len­ti ve hem Tür­ki­ye’nin, hem de İn­gil­te­re’nin tran­sat­lan­tik bağ­la­rı­nın güç­lü ol­ma­sı öne çı­kı­yor. Tüm bu fak­tör­ler ışı­ğın­da Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği­ne olan tam des­te­ği ne­de­niy­le İn­gil­te­re, Tür­ki­ye’nin AB’de­ki müt­te­fi­ki ola­rak ta­nım­la­nı­yor.
İn­gil­te­re’nin Tür­ki­ye’ye olan bu des­te­ği hem 2005’in ikin­ci 6 ayın­da­ki dö­nem baş­kan­lı­ğı, hem de son dö­nem­de­ki Kıb­rıs ile il­gi­li ge­liş­me­ler­de bir kez da­ha or­ta­ya çık­tı. Tür­ki­ye ile mü­za­ke­re­le­rin baş­la­tıl­ma­sı her ne ka­dar ko­lay ol­ma­dıy­sa da, im­ti­yaz­lı or­tak­lık şar­tı­nın Mü­za­ke­re Çer­çe­ve Bel­ge­si’ne gir­me­me­sin­de İn­gil­te­re’nin dö­nem baş­ka­nı ol­ma­sı Tür­ki­ye’nin işi­ni ko­lay­laş­tır­dı. Kıb­rıs’ta son dö­nem­de ta­nık ol­du­ğu­muz Straw ile Pa­pa­do­pu­los-Ya­ko­vu iki­li­si ara­sın­da­ki söz dü­el­lo­su, da­ha ön­ce 3 Ekim’de mü­za­ke­re­le­rin baş­la­tıl­ma­sı­na ra­mak ka­la Kıb­rıs’la il­gi­li pa­zar­lık­lar­da da ken­di­ni gös­ter­miş­ti. Straw’un Türk ve KKTC’li yet­ki­li­le­rin me­saj­la­rı­nı AB top­lan­tı­sın­da sa­vun­ma­sı, Ya­ko­vu’yu da­ha o za­man kız­dır­mış­tı. Kıb­rıs so­ru­nun­da es­ki­den be­ri Türk tez­le­ri­ne çok uzak dur­ma­yan İn­gil­te­re’nin son dö­nem­de­ki tav­rı hem ge­nel dış si­ya­se­ti­nin, hem de ül­ke için­de­ki Tür­ki­ye ile il­gi­li at­mos­fe­rin bir yan­sı­ma­sı. Bu ba­kım­dan, yıl­lar­dır Kıb­rıs ko­nu­sun­da eleş­ti­ri­len ta­raf ol­ma­ya alı­şan Tür­ki­ye, ge­rek son dö­nem­de ya­pı­lan açı­lım­lar, ge­rek­se de İn­gil­te­re’nin açık des­te­ği son­ra­sın­da, Rum­la­rın çö­züm is­te­me­dik­le­ri için eleş­ti­ri­li­yor ol­ma­sı­na şa­şır­ma­ma­lı.

Paylaş Tavsiye Et