Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (March 2008) > Türkiye Siyaset > Operasyon tamam, ya sonrası?
Türkiye Siyaset
Operasyon tamam, ya sonrası?
Mesut Özcan
BA­ZI ke­sim­ler­ce Sa­mu­el Bec­kett’in ün­lü ese­ri Go­dot’yu Bek­ler­ken’de­ki ka­dar bek­le­nen ve bir tür­lü gel­me­yen sı­nır öte­si ope­ras­yon so­nun­da ger­çek­leş­ti. Her gün “ger­çek­le­şe­cek mi ger­çek­leş­me­ye­cek mi, ger­çek­le­şir­se na­sıl ola­cak?” tar­tış­ma­la­rı­nın ya­pıl­dı­ğı ope­ras­yon, bay­ram ön­ce­sin­de baş­la­dı ve bay­ram­da da de­vam et­ti. Ha­va ope­ras­yo­nu şek­lin­de­ki ilk ha­re­ka­tın ar­dın­dan kü­çük çap­lı ka­ra ope­ras­yon­la­rı­nın da ya­pıl­dı­ğı ba­sı­na yan­sı­dı. Res­mî kay­nak­lar ope­ras­yon­lar­da et­ki­siz ha­le ge­ti­ri­len te­rö­rist sa­yı­sı­nı yüz­ler­le ifa­de edi­yor. Ope­ras­yo­nun ül­ke için­de­ki ve dı­şın­da­ki yan­sı­ma­la­rı ise ge­nel ola­rak ba­şa­rı­lı bir stra­te­ji uy­gu­lan­dı­ğı dü­şün­ce­si­ni des­tek­li­yor.
Ül­ke içe­ri­sin­de te­rör ör­gü­tü­nün son ay­lar­da­ki sal­dı­rı­la­rı ve Ku­zey Irak kay­nak­lı açık­la­ma­lar son­ra­sın­da hü­kü­met üze­rin­de, bü­yük çap­lı bir sı­nır öte­si ope­ras­yon ya­pıl­ma­sı için çok cid­di bir ka­muo­yu bas­kı­sı oluş­muş­tu. Mu­ha­le­fet ve bir kı­sım bü­rok­ra­si de da­ha hız­lı bir ta­vır ta­kı­nıl­ma­sı ko­nu­sun­da hü­kü­me­ti sı­kış­tı­rı­yor­du. An­cak he­men ope­ras­yon ya­pıl­ma­sı­nın olum­suz yön­le­ri­ni vur­gu­la­yan ses­ler de yok de­ğil­di. AK Par­ti son ge­nel se­çim­ler­de böl­ge­de cid­di bir ba­şa­rı sağ­la­mış­tı ve uy­gu­la­dı­ğı po­li­ti­ka­lar­la DTP’ye cid­di bir al­ter­na­tif ola­bi­le­ce­ği me­sa­jı­nı ver­miş­ti. Ka­mu­oyu­nu ik­na et­mek­si­zin ger­çek­le­şe­cek bir ope­ras­yo­nun, böl­ge­de­ki ko­nu­mu için olum­suz so­nuç­lar do­ğu­ra­bi­le­ce­ği­nin far­kın­da olan hü­kü­met, ül­ke içe­ri­sin­de­ki ta­lep­le­ri de dik­ka­te ala­rak Mec­lis’ten sı­nır öte­si ope­ras­yon için ge­rek­li iz­ni al­dı.
Ül­ke için­de­ki ha­zır­lık­lar de­vam eder­ken, böl­ge ve dün­ya ka­mu­oyu­nun Tür­ki­ye’nin po­zis­yo­nu­nu an­lar du­ru­ma ge­ti­ril­me­si ol­duk­ça önem­liy­di. Ken­di sı­nır­la­rı­mız içe­ri­sin­de bi­le ka­yıp­lar ver­di­ği­miz bir or­tam­da Irak’ı kon­trol eden ABD ve ku­zey­de­ki Kürt oto­ri­te­si­ni dik­ka­te al­mak­sı­zın ger­çek­leş­ti­ri­le­cek bir ope­ras­yon da­ha faz­la in­sa­ni ve dip­lo­ma­tik ka­yıp­la son­la­na­bi­lir­di. Bu nok­ta­da Baş­ba­kan’ın ABD ge­zi­si ol­duk­ça önem­li bir iş­lev gör­dü. Hü­kü­met dip­lo­ma­si­yi kul­la­na­rak, ken­di­si­ne kar­şı olan cep­he­yi ge­niş­let­mek­si­zin, tam ter­si­ne böl­ge­de­ki ve dün­ya­da­ki di­ğer güç­le­ri ya­nı­na çe­ke­rek ope­ras­yo­nun alt­ya­pı­sı­nı ha­zır­la­dı. Or­du da ge­rek­li as­ke­rî ha­zır­lık­la­rı ta­mam­la­dık­tan son­ra ha­va sal­dı­rı­sını baş­lat­tı.
Ope­ras­yon ön­ce­si şart­lar ka­dar ope­ras­yon son­ra­sı ge­liş­me­le­rin de­ğer­len­di­ril­me­si de önem arz edi­yor. Hü­kü­me­tin ope­ras­yon ön­ce­sin­de dip­lo­ma­si­yi so­nu­na ka­dar kul­lan­mak­ta ıs­rar et­me­si, ül­ke içe­ri­sin­de­ki zor ve sı­kın­tı­lı du­ru­ma rağ­men, ül­ke dı­şın­da ko­nu­mu­nu an­lat­ma­sı­na im­kan ta­nı­dı. ABD Tür­ki­ye’nin mü­ca­de­le­sin­de hak­lı ol­du­ğu­nu vur­gu­lar­ken, AB’den ge­len açık­la­ma­lar Tür­ki­ye’yi ra­hat­sız et­me­ye­cek dü­zey­dey­di. Böl­ge ül­ke­le­ri­nin açık­la­ma­la­rı da Tür­ki­ye’nin yü­rüt­tü­ğü dip­lo­ma­si­nin so­nuç ver­di­ği­nin bir gös­ter­ge­siy­di. Si­lah­lı mü­da­ha­le ön­ce­si dip­lo­ma­tik, eko­no­mik her tür­lü im­ka­nı kul­lan­mış ol­ma­nın ver­di­ği hak­lı­lık, Tür­ki­ye’nin bu ko­nu­da ken­di­ne olan gü­ve­ni­ni ar­tır­dı.
Dip­lo­ma­si­de, ne ka­dar hak­lı olur­sa­nız olun, kar­şı ta­ra­fı si­zin po­zis­yo­nu­nuz ko­nu­sun­da ik­na ede­mi­yor­sa­nız eleş­ti­ri­le­re ma­ruz kal­ma­nız ka­çı­nıl­maz­dır. Bu ne­den­le Tür­ki­ye’nin dün­ya ka­mu­oyu­nu ha­zır­la­mak için har­ca­dı­ğı za­man ve ça­ba­nın ope­ras­yo­nu ge­cik­tir­di­ği şek­lin­de­ki bir de­ğer­len­dir­me ha­ta­lı olur. ABD gi­bi bir sü­per gü­cün da­hi her­han­gi bir ye­re mü­da­ha­le­de bu­lun­ma­dan ön­ce dip­lo­ma­si­yi kul­la­na­rak içe­ri­de ve dı­şa­rı­da ka­muo­yu oluş­tur­mak için har­ca­dı­ğı ça­ba dik­kat­ler­den kaç­ma­ma­lı. Amaç­lar ve bun­la­rın meş­ru­iye­ti fark­lı ol­mak­la be­ra­ber, Irak’a ger­çek­leş­tir­di­ği sal­dı­rı ön­ce­sin­de ABD’nin dün­ya ül­ke­le­ri­ni ve as­ker ge­çir­mek ama­cıy­la da Tür­ki­ye’yi ik­na et­mek için har­ca­dı­ğı za­man ve ça­ba göz ardı edil­me­me­li. Tür­ki­ye’nin sı­nır öte­si ope­ras­yon için Mec­lis’ten ge­çir­di­ği tez­ke­re dün­ya ajans­la­rı­na bi­rin­ci ha­ber ola­rak yan­sır­ken, ya­pı­lan ope­ras­yo­nun o öl­çü­de yan­kı bul­ma­ma­sı ka­muo­yu oluş­tur­ma ko­nu­sun­da har­ca­nan ça­ba­nın ge­rek­siz ol­ma­dı­ğı­nın bir gös­ter­ge­si. Bu nok­ta­da geç­miş yıl­lar­da te­rö­re kar­şı yü­rü­tü­len mü­ca­de­le­de ken­di po­zis­yo­nu­nu ifa­de et­mek­te ye­ter­siz kal­ma­sı ne­de­niy­le Tür­ki­ye’nin ağır eleş­ti­ri­ler al­dı­ğı­nı da unut­ma­mak ge­re­kir. Tür­ki­ye’nin ope­ras­yon ön­ce­si dip­lo­ma­tik ba­şa­rı­sın­da, zan­ne­di­le­nin ak­si­ne he­def­le­ri­nin Kürt yö­ne­ti­mi de­ğil, te­rör ör­gü­tü ol­du­ğu­nu açık ve net bir şe­kil­de be­lirt­me­si­nin de et­ki­si bü­yük. 
Ha­va sal­dı­rı­sı­nın as­ke­rî ba­şa­rı­sı­nı de­ğer­len­dir­mek için bi­raz za­ma­na ih­ti­yaç ol­mak­la be­ra­ber, ope­ras­yo­nun plan­la­nı­şı ve uy­gu­la­nı­şı ba­şa­rı­lı bir ça­lış­ma ör­ne­ği sa­yı­la­bi­lir. Et­ki­siz ha­le ge­ti­ri­len te­rör ör­gü­tü üye­si sa­yı­sın­dan zi­ya­de, ope­ras­yo­nun psi­ko­lo­jik bo­yu­tu önem­liy­di. Zi­ra sa­de­ce ha­va­dan bom­ba ata­rak ol­duk­ça da­ğı­nık bir şe­kil­de ya­şa­dık­la­rı bi­li­nen he­def­le­rin ta­ma­men et­ki­siz ha­le ge­ti­ril­me­si bek­le­ne­mez. Ama ge­niş bir böl­ge­yi içi­ne alan ve tek­rar­la­nan ope­ras­yon­lar, ora­da­ki te­rö­rist­le­rin ha­re­ket ala­nı­nı kı­sıt­la­ya­cak ve et­kin­lik­le­ri­ni za­yıf­la­ta­cak­tır. Ay­nı şe­kil­de on­la­ra lo­jis­tik des­tek sağ­la­yan un­sur­lar da ar­tık bu­nun za­ra­rı­nı an­la­ya­cak­la­rı için es­ki­si­ne oran­la des­tek­le­ri­ni azal­ta­cak­lar­dır.
 
Ope­ras­yon Son­ra­sı Atıl­ma­sı Ge­re­ken Adım­lar
Ku­zey Irak’a yö­ne­lik bu mü­da­ha­le­nin te­rör­le mü­ca­de­le bo­yu­tu ka­dar, iç si­ya­si bo­yu­tu da ol­duk­ça önem­li. Sı­nır ka­ra­kol­la­rı­na ger­çek­leş­ti­ri­len sal­dı­rı­lar son­ra­sın­da he­men ve ge­niş çap­lı bir ka­ra ope­ras­yo­nu ya­pıl­ma­sı­nı sa­vu­nan­lar, ül­ke­de yıl­lar­dır de­vam eden so­ru­na iliş­kin al­ter­na­tif çö­züm ara­yış­la­rı­nın or­ta­ya çık­ma­sı ih­ti­ma­lin­den duy­duk­la­rı ra­hat­sız­lık­la ha­re­ket edi­yor­lar­dı.
Sal­dı­rı­lar son­ra­sın­da ba­zı si­ya­si­le­rin ye­ni­den ola­ğa­nüs­tü hal ilan edil­me­si­ni sa­vun­ma­la­rı­nı ise an­la­mak müm­kün de­ğil. On beş se­ne de­vam eden ve ül­ke­de nor­mal­leş­me­nin bir gös­ter­ge­si ola­rak so­na er­di­ri­len ola­ğa­nüs­tü ha­lin ye­ni­den ila­nı, Tür­ki­ye’nin AB sü­re­ci­ni so­na er­dir­mek­ten ve ül­ke­yi bir kez daha fark­lı mec­ra­la­ra çek­mek­ten baş­ka bir işe ya­ra­ma­ya­cak­tır. Bu nok­ta­da hü­kü­met ope­ras­yon ön­ce­sin­de iz­le­di­ği yak­la­şı­mı de­vam et­tir­me­li ve as­ke­rî ba­şa­rı­nın si­ya­si an­lam­da da so­nuç ver­me­si için di­le ge­ti­ri­len piş­man­lık ya­sa­sı gi­bi ön­lem­le­ri de­ğer­len­dir­me­li­dir. Dev­let bir yan­dan gü­cü­nü gös­te­rir­ken, di­ğer yan­dan da şef­kat eli­ni uzat­ma­lı­dır. Bu­nun şek­li ve kap­sa­mı de­ğer­len­dir­me­ler son­ra­sın­da or­ta­ya çı­ka­cak­tır; ama şu­nu unut­ma­mak la­zım ki, te­rör ör­gü­tün­den uzak­laş­mak is­te­yen­le­re bir im­kan sağ­la­mak, hem içe­ri­de hem de dı­şa­rı­da Tür­ki­ye’nin ko­nu­mu­nu ve ken­di­ne gü­ve­ni­ni sağ­lam­laş­tı­ra­cak­tır. Tüm bu adım­lar atı­lır­ken, yıl­lar­dır de­vam eden bu so­ru­nun kı­sa bir za­man­da ger­çek­leş­ti­ri­le­cek bir­kaç de­ği­şik­lik­le ve ba­zı ye­ni açı­lım­lar­la ta­ma­men or­ta­dan kalk­ma­ya­ca­ğı­nı da akıl­dan çı­kar­ma­mak ge­re­kir.

Paylaş Tavsiye Et