Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Türkiye Siyaset
Vesayetin kilit taşı olarak 27 Mayıs
Avni Özgürel
YA­ZI­YA gü­nü­müz si­ya­se­ti­nin ku­la­ğı­na kü­pe ol­ma­sı ge­re­ken bir ha­tır­lat­may­la baş­la­mak is­ti­yo­rum. Son Men­de­res ka­bi­ne­le­rin­de Mil­li Sa­vun­ma Ba­kan­lı­ğı ya­pan iki önem­li isim­den söz ede­ce­ğim: Şe­mi Er­gin ve Et­hem Men­de­res. Ha­lef-se­lef iki ba­kan, or­ta­lı­ğı ih­ti­lal de­di­ko­du­la­rı­nın kap­la­dı­ğı, her­ke­sin or­du­da­ki te­dir­gin­lik­ten söz et­ti­ği gün­ler­de ko­nu­yu önem­siz­leş­ti­re­rek ge­çiş­ti­ren, do­la­yı­sıy­la Baş­ba­kan’ın du­ru­mu cid­di­ye al­ma­sı­nı en­gel­le­yen isim­ler ol­du­lar. Da­ha­sı ken­di­le­ri­ne ih­ti­la­lin li­der kad­ro­sun­da yer alan isim­ler­le il­gi­li du­yum­lar ile­til­di­ğin­de, Baş­ba­kan ve Cum­hur­baş­ka­nı nez­din­de is­mi anı­lan ki­şi­le­re ke­fil ol­du­lar. İl­ginç olan şu ki, De­mok­rat Par­ti­li ba­kan­lar için­de sa­de­ce Şe­mi Er­gin ve Et­hem Men­de­res, Yas­sıa­da yar­gı­la­ma­la­rı sı­ra­sın­da Ad­nan Men­de­res aley­hi­ne sah­te de­lil üre­tip sav­cı­lı­ğa ver­di­ler. Et­hem Men­de­res, ada­da Baş­ba­kan aley­hi­ne if­ti­ra­lar­la do­lu, onun or­du aley­hi­ne ha­ka­re­ta­miz be­yan­lar­da bu­lun­du­ğu­nu kay­det­ti­ği, ba­kan­lı­ğı sı­ra­sın­da tut­tu­ğu­nu id­di­a et­ti­ği bir gün­lük ka­le­me al­dı. Şe­mi Er­gin de, sa­vun­ma avu­kat­la­rı­nın Ad­nan Men­de­res’in or­du­ya dö­nük öv­gü ifa­de­le­ri­ne yer ver­di­ği bir grup ko­nuş­ma­sı­nı oku­ma­la­rı­nın ar­dın­dan, sav­cı­lı­ğın mah­ke­me­den otu­ru­ma kı­sa bir ara ve­ril­me­si­ni is­te­di­ği gün, gü­ya kı­zı­na yaz­dı­ğı söy­le­nen bir mek­tup­la sah­ne­ye çık­tı. Baş­ba­kan’ın, söz ko­nu­su grup ko­nuş­ma­sı­nı yap­tık­tan son­ra kür­sü­den inin­ce ya­nı­na ge­lip ken­di­si­ne or­duy­la il­gi­li olum­lu ifa­de­ler kul­lan­ma­ya mec­bur ol­du­ğu­nu, böy­le yap­maz­sa aleyh­te ta­vır ala­cak­la­rı­nı dü­şün­dü­ğü­nü söy­le­di­ği­ni ka­le­me al­mış­tı ve o mek­tup her na­sıl­sa sav­cı­lı­ğın eli­ne geç­miş­ti. Du­ruş­ma sa­lo­nun­da san­ki ko­me­di ser­gi­le­ni­yor­du. Mek­tup cel­se ara­sın­da o ka­dar ace­ley­le yaz­dı­rıl­mış­tı ki, mah­ke­me kâ­ti­bi oku­mak­ta zor­lan­dı­ğı için Er­gin kür­sü­ye çağ­rı­lıp oku­tul­muş­tu. Son­ra Men­de­res’e ne de­di­ği­ni sor­muş­tu mah­ke­me. Er­gin, tu­tuk­lu­luk şart­la­rı­nın ağır­lı­ğın­dan do­la­yı hır­pa­lan­mış olan Men­de­res’in ola­yı ha­tır­la­ma­dı­ğı­nı söy­le­ye­ce­ği­ni sa­nı­yor­du muh­te­me­len. Ama Men­de­res, kür­sü­ye ge­lip söz ko­nu­su ko­nuş­ma­yı yap­tı­ğı gü­nün bel­li ol­du­ğu­nu ve o gün Er­gin’in An­ka­ra’da de­ğil, İz­mir’de Efes Ote­li’nde bu­lun­du­ğu­nu öğ­ren­me­nin zor ol­ma­ya­ca­ğı­nı söy­le­di…
Bu gi­riz­ga­hı yap­ma­mın se­be­bi, ta­ri­hin bi­ze, iha­ne­tin si­ya­set­le pa­ra­lel yü­rü­dü­ğü­nü söy­le­di­ği ger­çe­ği­ni ha­tır­lat­mak. Gü­nü­müz­de si­ya­set, or­du, üni­ver­si­te, yar­gı ve bü­rok­ra­si ala­nın­da ya­şa­dı­ğı­mız sı­kın­tı­la­rın ta­ma­mı­nın kay­na­ğı, 27 Ma­yıs 1960 gü­nü ger­çek­leş­ti­ri­len as­ke­rî dar­be ve onun hu­kuk ala­nın­da ser­gi­le­di­ği mas­ka­ra­lıktır.
Ana­ya­sa me­se­le­si mi de­di­niz, gi­din 27 Ma­yıs’a. Oku­yun “öz­gür­lük­çü” di­ye ki­mi­le­ri­nin ye­re-gö­ğe sığ­dı­ra­ma­dı­ğı 1961 Ana­ya­sa­sı’nı; Cum­hu­ri­yet’e il­ham ve­ren Ha­ki­mi­yet-i Mil­li­ye il­ke­si­nin na­sıl gasp edil­di­ği­ni, bu­gün “ve­sa­yet” de­di­ği­miz dü­ze­nin na­sıl in­şa edil­di­ği­ni gö­re­cek­si­niz. Or­du me­se­le­si mi de­di­niz, ba­kın 27 Ma­yıs ön­ce­si ve son­ra­sı ne­ler ya­şan­dı­ğı­na. Dar­be­nin, dö­ne­min si­ya­si ik­ti­da­rı ya­nın­da or­du­ya, or­du­nun ge­le­nek­sel di­sip­lin ve hi­ye­rar­şi an­la­yı­şı­na kar­şı ya­pıl­dı­ğı­nı, 1960’ta bir yıl­lık eği­tim­le harp okul­la­rın­dan me­zun edi­len genç su­bay­la­rın zih­ni­ne “Mem­le­ket si­ya­set­çi­le­re ema­net edi­le­mez” dü­şün­ce­si­nin o gün yer­leş­ti­ril­di­ği­ni gö­rün. Dar­be­ci­li­ğin ulu­sal teo­ri ola­rak su­nu­lu­şu­nu, Mil­li De­mok­ra­tik Dev­rim de­ni­le­rek or­du-üni­ver­si­te-genç­lik üç­ge­ni üze­rin­de na­sıl oy­nan­dı­ğı­nı…
27 Ma­yıs sa­ba­hı si­ya­set­çi­le­rin çöp kam­yon­la­rı­na dol­du­ru­la­rak ev­le­rin­den top­lan­dı­ğı­nı, tek­me-to­kat Harp Oku­lu di­sip­lin ko­ğu­şu­na tı­kıl­dı­ğı­nı, ha­ka­ret­le­re is­yan eden İçiş­le­ri Ba­ka­nı Na­mık Ge­dik’in tu­tul­du­ğu oda­da ölü­me itil­di­ği­ni, ka­lan­la­rın tü­kü­rük yağ­mu­ru ve tek­me ko­ri­do­run­dan ge­çi­ri­le­rek İs­tan­bul’a Yas­sıa­da’ya gön­de­ril­di­ği­ni oku­yun. İha­ne­ti, gu­ru­ru, hın­cı, ih­ti­ra­sı, is­ya­nı, tes­li­mi­ye­ti…
Yas­sıa­da! Si­ya­se­te ba­kan yü­züy­le zu­lüm, in­zi­ba­ta ba­kan yü­züy­le se­fil­lik ada­sı… Em­ri­ne Ata­türk’ün Sa­va­ro­na Ya­tı ve­ri­len ada ku­man­da­nı Ta­rık Gür­yay’ın iş­ken­ce­den va­kit bul­du­ğu sa­at­ler­de bo­ğaz ge­zi­le­rin­de ve ya­lı zi­ya­ret­le­rin­de ya­şa­nan re­za­let­ler, Gür­yay’ın si­ci­li vs. da­ha ya­zıl­ma­dı; Men­de­res’in “Hay­dar­pa­şa As­ke­ri Has­ta­ne­si’ne gö­tü­rü­yo­ruz” de­ni­le­rek ida­ma gö­tü­rü­lü­şü­nün, idam­dan ön­ce hu­ku­ka da dok­tor­luk ah­la­kı­na da sığ­ma­ya­cak şe­kil­de “ge­nel mu­aye­ne” adı al­tın­da aşa­ğı­la­nıp prof. un­van­lı üç uz­man he­ki­min “Tıb­bi açı­dan ida­mı­na en­gel yok­tur” ra­po­ruy­la İm­ra­lı’ya gön­de­ri­li­şi­nin ve tea­mül­le­re ay­kı­rı şe­kil­de gün or­ta­sın­da idam edi­li­şi­nin öy­kü­sü de…
O mah­ke­me­nin baş­kan ve üye­le­ri­ni Ana­ya­sa Mah­ke­me­si üye­si yap­tı­ğı­mı­zı unut­tu­ğu­muz için şim­di “Ana­ya­sa Mah­ke­me­si’nin si­ya­se­te öf­ke­si ne­den?” di­ye do­la­nı­yo­ruz. Dar­be­ci­le­ri “ta­bii se­na­tör” ya­pıp par­la­men­to­ya yer­leş­ti­ren Ana­ya­sa’yı “en öz­gür­lük­çü” say­dı­ğı­mı­za bak­ma­dan “Ne­den her on se­ne­de bir as­ke­rî mü­da­ha­le?” di­ye ka­fa yo­ra­gel­di­ği­miz için, yıl­lar yı­lı ge­nel­kur­may baş­kan­la­rı­nı hül­ley­le cum­hur­baş­ka­nı seç­me­yi ge­le­nek ha­li­ne ge­tir­di­ği­miz için, bu­gün Sta­lin’in ta­vu­ğu mi­sa­li cen­de­re­den çı­ka­mı­yo­ruz.
Ha­fı­za­mı­za ka­zın­dı. Ne ol­du, ne­den ol­du; bi­len, me­rak eden yok. Ne bir mü­ze ne bel­ge­lik ne ro­man ne film... O yüz­den “1915’te ne ol­du, ta­ri­hi­miz­le yüz­le­şe­lim” di­yen ay­dı­nı­mı­zın, sa­nat­çı­mı­zın, si­ya­set­çi­mi­zin ak­lı­na 1960’ın tüm bel­ge­le­ri­nin el­de, ta­nık­la­rı­nın hâ­lâ ha­yat­ta ol­du­ğu gel­mi­yor. Ad­nan Men­de­res de­yin­ce Ay­han Ay­dan ro­man­tiz­mi­ne ta­kı­lı­şı­mız bun­dan. Ya­ni et­li­ye süt­lü­ye do­kun­ma­yan, fin­can­cı ka­tır­la­rı­nı ür­küt­me­yen pen­ce­re­den ba­kı­yo­ruz 27 Ma­yıs’a. Ya­kın za­ma­na, me­se­la 28 Şu­bat’a ka­dar or­du­nun ko­mu­ta ka­de­me­si­ni teş­kil eden su­bay­la­rın, 1960’ta Harp Oku­lu ta­le­be­le­ri ola­rak Yas­sıa­da’da gö­rev yap­mış ol­ma­sı­nın ya­şa­dık­la­rı­mız üze­rin­de hiç mi et­ki­si ol­ma­dı di­ye bak­mak gel­mi­yor ak­lı­mı­za.
Bu­gün hak­lı ola­rak “Tür­ki­ye’nin en önem­li me­se­le­si de­mok­ra­si­nin in­şa­sı” di­yo­ruz. Sö­zün de­ru­nun­da “De­mok­ra­si yok, in­şa et­me­miz ge­rek” ma­na­sı ya­tı­yor. “Var­dı ama yık­tık” say­fa­sı­nı zih­ni­miz­den sil­dik. Zi­ra 27 Ma­yıs 1960 dar­be­si­ni hâ­lâ “Ak Dev­rim” di­ye anan­lar var.
12 ya­şın­day­dım ih­ti­lal sı­ra­sın­da. Ba­bam ha­ri­ta mü­hen­di­si ve su­bay­dı. Ama Men­de­res’i se­ver­di. İh­ti­lal sa­ba­hı as­ke­rî bir jip al­ma­ya gel­di­ğin­de, son de­fa üni­for­ma­lı gör­dük onu. Ak­şam eve dö­ner­ken ma­hal­le­li­nin ken­di­si­ni omu­za al­ma­ya kalk­ma­sı­na kız­mış­tı. Has­tay­dı, ra­por­la­rı­nı ib­raz et­ti ve üç se­ne son­ra öle­ne ka­dar ne üni­for­ma giy­di ne de işe git­ti.
Al­pars­lan Tür­keş’in rad­yo­da “Dik­kat dik­kat!” hi­ta­bıy­la baş­la­yan se­si­ni o gün bu­gün unut­ma­dım. Ve gö­zü­mün önün­den git­me­yen bir tab­lo­yu: So­ka­ğa çık­ma ya­sa­ğı ilan edil­miş­ti. O yüz­den sa­bah sa­at­le­rin­de bom­boş­tu or­ta­lık. Ku­la­ğı­mız rad­yo­da, pen­ce­re önü­ne di­zil­miş hal­de sa­at­ler­ce otur­duk. Ama ikin­di vak­ti in­san kay­na­ma­ya baş­la­dı dı­şa­rı­da. El­de bay­rak­lar, ço­luk ço­cuk so­ka­ğa dö­kül­müş­tü her­kes. Yal­va­ra ya­ka­ra an­nem­den izin alıp dı­şa­rı çık­tım, se­le ka­tıl­dım. On­ca in­sa­nın dı­şa­rı­da ne yap­tı­ğı­nı me­rak edi­yor­dum. Az son­ra me­ra­kım za­il ol­du. An­ka­ra’nın Kur­tu­luş sem­tin­de otur­du­ğu­muz so­kak ve çev­re­sin­de De­mok­rat Par­ti ta­raf­ta­rı ola­rak bi­li­nen ki­şi­le­rin ev­le­riy­di he­def. Taş yağ­mu­ru­na tu­tul­du­lar. Hep­si sin­miş, baş­la­rı­nı pen­ce­re­den uzat­ma­ya çe­ki­nir ha­le gel­miş­ti. Bir­ka­çı kor­ku­dan ken­di­le­ri­nin de “sa­bık”la­ra mu­ha­lif ol­du­ğu­nu söy­le­me­ye kalk­tıy­sa da ku­lak asan ol­ma­dı. Ah­ba­bı­mız bir ai­le­nin ha­nı­mı­nın ka­la­ba­lık ara­sın­da her na­sıl­sa be­ni gö­rüp giz­li­ce bi­na­nın ar­ka ta­ra­fı­na gel­mem için yal­va­ran göz­ler­le bak­tı­ğı­nı, kü­çük bir pen­ce­re­den ken­di­le­ri­ne ek­mek al­mam için ri­ca et­ti­ği­ni, alıp gö­tür­dü­ğüm­de de bü­tün ev hal­kı­nı avuç içi ka­dar ki­ler oda­sı­na sak­lan­mış bul­du­ğu­mu ha­tır­lı­yo­rum.
Ço­cuk­lu­ğum­da An­ka­ra’nın en göz­de me­si­re yer­le­ri Ka­ra­göl ve Kı­zıl­ca­ha­mam’dı. Bir­kaç ai­le bir­le­şi­lir, kam­yon ki­ra­la­nır, ka­sa­sı­na do­lu­şu­lup öy­le gi­di­lir­di pik­ni­ğe. Men­de­res’i 1958 ya­zın­da böy­le­si eğ­len­ce­li bir gü­nün so­nun­da Kı­zıl­ca­ha­mam’dan dö­ner­ken gör­düm. Ye­ni ya­pıl­mak­ta olan An­ka­ra-İs­tan­bul yo­lu­nun in­şa­atı­nı de­net­le­di­ği­ni söy­le­di­ler. Ma­kam ara­ba­sı az iler­de bek­li­yor, o da bi­ri­le­riy­le bir yan­dan ko­nu­şup bir yan­dan yü­rü­yor­du. Gri bir el­bi­se, la­ci­vert bir kra­vat, ko­yu pi­lot göz­lük­ler... Bey­ni­me nak­şet­tim bu ka­re­yi. Kam­yon ka­sa­sın­da te­pi­ne te­pi­ne nü­ma­yiş yap­tık! Gül­dü, el sal­la­dı sa­de­ce; ama be­nim “Men­de­res­çi” ol­ma­ma yet­ti bu. Ya­şım tut­ma­dı­ğı için De­mok­rat­la­rın kü­me­len­di­ği “Va­tan Cep­he­si”ne kay­do­la­ma­dı­ğı­ma ha­yıf­lan­dım dur­dum.
İh­ti­lal son­ra­sı rad­yo­da­ki “Yas­sıa­da Saa­ti”nin en sa­dık din­le­yi­ci­si ben­dim ev­de. Mah­ke­me­yi önem­se­me­yen ba­ba­ma ya­yın­dan son­ra özet ya­par­dım: “Sa­nık­lar ge­ti­ril­di­ler. Bağ­lı ol­ma­ya­rak yer­le­ri­ne alın­dı­lar…” cüm­le­siy­le baş­lar de­vam eder­di.
O za­man­lar ga­ze­te­le­rin göz­de­si Yas­sıa­da Mah­ke­me­si’nin baş­ka­nı Sa­lim Ba­şol’du. Yar­gı­tay 1. Ce­za Da­ire­si Baş­ka­nı’ydı. Ve 1950’ler­de hâ­kim ata­ma­la­rı­nı ada­let ba­kan­la­rı yap­tık­la­rı için o mev­ki­ye De­mok­rat Par­ti­li ba­kan Os­man Şev­ki Çi­çek­dağ ta­ra­fın­dan se­çil­miş­ti. Ba­şol’un ai­le­si rö­por­taj­la­rın baş mev­zu­uy­du. Da­ha ko­mi­ği al­nın­da­ki et be­ni! Ki­mi ka­dın­lar alın­la­rı­na ka­lem­le ka­lın bir nok­ta yer­leş­ti­ri­yor­lar­dı.
Yıl­lar son­ra An­ka­ra’nın Ulus sem­tin­de­ki seb­ze ha­lin­de ya­şa­nan bir ha­di­se gel­di ak­lı­ma. Ba­şol mah­ke­me ve ma­lum in­faz­lar­dan yıl­lar son­ra bir gün evi­ne er­zak al­mak için gel­miş ora­ya. Dük­kan­lar­dan bi­ri­nin önün­de du­rup do­ma­tes al­mak is­te­miş. Ön­ce ona dik­kat et­me­yen ma­nav ke­se­ka­ğı­dı­na dol­dur­muş do­ma­tes­le­ri ve tam tar­tı­ya gö­tü­re­ce­ği sı­ra­da yü­zü­ne bak­mış müş­te­ri­nin. Unu­tu­la­cak bir si­ma de­ğil­di Ba­şol’un­ki. Ma­nav ta­nı­yın­ca Ba­şol’u “Do­ma­tes yok” de­yip ke­se­ka­ğı­dı­nı bo­şal­tı­ver­miş san­dı­ğa. Ses çı­kar­ma­dan uzak­laş­mış ora­dan bir­kaç yıl ön­ce­si­nin as­tı­ğı as­tık kes­ti­ği kes­tik hâ­ki­mi... Ba­şol, Ana­ya­sa Mah­ke­me­si üye­si ya­pıl­dı, emek­li olun­ca evi­ne çe­kil­di ve bir da­ha hiç or­ta­lık­ta gö­rün­me­di.
Ga­ze­te­ci­li­ğe baş­la­dı­ğım yıl­lar­da Ada Ko­mu­ta­nı Ta­rık Gür­yay’ın pe­şi­ne düş­tüm­se de ulaş­ma­yı ba­şa­ra­ma­dım. Yar­gı­la­nan si­ya­si he­ye­te her tür­lü ha­ka­re­ti yap­ma­sı, zev­ke dö­nüş­tür­dü­ğü in­ti­kam duy­gu­suy­la ha­re­ket edi­şi ve müp­te­zel­lik se­vi­ye­si­ne va­ra­cak de­re­ce­de ya­kı­şık­sız hal­le­riy­le ha­tır­la­nı­yor­du. Ama ge­rek Men­de­res’in ge­rek­se Ce­lal Ba­yar’ın el kon­muş not def­ter­le­ri dâ­hil pek çok özel ev­ra­kı­nın on­da ol­du­ğu söy­le­nir­di. Ne ah­ba­bı ne de ya­kın ak­ra­ba­sı var­dı. Evin­de sak­la­dı­ğı san­dık ne ol­du meç­hul.
Ada­da gar­di­yan­lık ya­pan er­den din­le­dik: Dı­şa­rıy­la ha­ber­leş­me­si ya­sak­la­nan Men­de­res’e Sü­mer­bank’tan res­mî mek­tup ge­tir­miş­ler bir gün. Şa­şır­mış, aç­mış oku­muş. Son­ra ba­şı­nı kal­dı­rıp gül­müş as­ke­re: “Ye­ni ürü­nü­müz çık­tı di­ye ara ara ku­maş gön­de­rir­ler­di. Şim­di on­la­rın pa­ra­sı­nı is­ti­yor­lar.”
Yas­sıa­da Mah­ke­me­le­ri’nde 14 DP’li ida­ma mah­kum edil­di: Ce­lal Ba­yar, Ad­nan Men­de­res, Fa­tin Rüş­tü Zor­lu, Ha­san Po­lat­kan, Re­fik Ko­ral­tan, Agah Ero­zan, İb­ra­him Ki­ra­zoğ­lu, Ham­di San­car, Nus­ret Ki­riş­ci­oğ­lu, Ba­ha­dır Dül­ger, Emin Ka­la­fat, Ba­ha Ak­şit, Os­man Kav­ra­koğ­lu ve Ze­ki Era­ta­man. Men­de­res, Zor­lu ve Po­lat­kan’ın ce­za­la­rı Mil­li Bir­lik Ko­mi­te­si’nce tas­dik ve in­faz edil­di. Di­ğer ölüm ce­za­la­rı mü­eb­bet ha­pis ce­za­sı­na çev­ril­di. 47 DP mil­let­ve­ki­li be­ra­at et­ti. 143 DP’li 4 yıl 2 ay, 117 ki­şi 5 yıl, 15 ki­şi 6 yıl, 6 ki­şi 7 yıl, 2 ki­şi 8 yıl, 17 ki­şi 10 yıl, 3 ki­şi 15 yıl, l ki­şi 20 yıl ce­za al­dı. 30 ki­şi de mü­eb­bet hap­se mah­kum edil­di. Ka­rar­dan ön­ce Yas­sıa­da’da ölen Yu­suf Sal­man, Lüt­fi Kır­dar, Ga­zi Yi­ğit­ba­şı, Yüm­ni Üre­sin, Nu­ri Ya­mut ve Ke­nan Yıl­maz hak­kın­da­ki da­va­lar düş­tü. Kon­ya es­ki Va­li­si Ce­mil Ke­le­şoğ­lu da Yas­sıa­da’da in­ti­har ede­rek ya­şa­ma ve­da et­ti.
Ka­rar­la­rın MBK’de oy­lan­ma­sı ise tam bir ga­ra­bet­ti: Ko­mi­te­de dos­ya­la­rın ma­sa­ya atıl­ma­sı, dı­şa­rı­da ki­mi dar­be­ci su­bay­la­rın bas­kı­sı al­tın­da oy­la­ma ya­pıl­ma­sı vs. Tas­dik­ten son­ra in­faz em­ri he­li­kop­ter­le İs­tan­bul’a ge­ti­ri­lip he­men ada ko­mu­tan­lı­ğı­na teb­liğ edil­di. Yas­sıa­da Mah­ke­me­si’nde ka­rar­lar okun­du­ğun­da idam mah­kum­la­rı iki hü­cum­bot­la İm­ra­lı’ya gön­de­ril­miş­ti za­ten. Ora­da, tas­dik olu­nan üç ka­rar, te­fer­ru­atı­nı yaz­ma­yı ge­rek­siz gör­dü­ğüm bir di­zi tra­jik sah­ne­nin ar­dın­dan peş pe­şe in­faz edil­di.
Yas­sıa­da’da kö­tü im­ti­han ve­ren sa­de­ce CHP ve yar­gıç­lar de­ğil­di. Ba­sın da sı­nıf­ta kal­dı. Kıy­ma ma­ki­ne­le­ri ma­sal­la­rın­dan tu­tun, Men­de­res’in Mer­kez Ban­ka­sı’nda­ki al­tın­la­rı uça­ğa yük­le­tip Yu­na­nis­tan’a kaç­tı­ğı­na, Ce­lal Ba­yar’ın Çan­ka­ya Köş­kü’nde otu­rak alem­le­ri ter­tip­le­di­ği­ne va­ra­na ka­dar… On­ca pes­pa­ye ya­yın bir ya­na, ak­lı­ma ge­len­ler­den bi­ri, DP’nin Fa­tih İl­çe Baş­ka­nı Fa­ruk Sar­gut’un Dün­ya ga­ze­te­si­nin hak­kın­da hak­sız mal edin­di­ği yo­lun­da­ki ya­yı­nı­na ce­vap ve­re­me­me­nin si­nir bo­zuk­lu­ğuy­la in­ti­ha­ra te­şeb­büs edi­şi…
Ya­zı­nın baş­lan­gı­cı­na dö­ne­bi­li­rim ar­tık. 27 Ma­yıs’tan son­ra Türk si­ya­se­ti to­par­la­na­ma­dı. 1965 se­çim­le­rin­den son­ra tek ba­şı­na ik­ti­da­ra ge­len Ada­let Par­ti­si ve Sü­ley­man De­mi­rel’in dar­be bas­kı­sı­nı sü­rek­li üze­rin­de his­se­de­rek ül­ke­yi yö­net­me­ye ça­lış­tı­ğı­nı söy­le­me­ye ge­rek yok. Ve bu yüz­den De­mi­rel’in se­ne­ler­ce DP’yi kas­te­de­rek “Biz kim­se­nin de­va­mı de­ğil yep­ye­ni bir par­ti­yiz” de­mek zo­run­da kal­dı­ğı­nı da… Ne­den son­ra De­mi­rel ön­ce “Biz DP’nin de­va­mı­yız”, ar­dın­dan “DP’nin de­va­mı de­ğil ta ken­di­si­yiz” di­ye­bil­di.
Ya­zı­nın gi­ri­şin­de bir ha­tır­lat­ma yap­tım; so­nun­da da bir not­la bi­tir­mek is­ti­yo­rum. 28 Şu­bat sü­re­ci ön­ce­si ve son­ra­sın­da ad­la­rı­nı sık­ça duy­du­ğu­muz ko­mu­tan­la­rın, 27 Ma­yıs dar­be­si son­ra­sı ge­rek Harp Oku­lu ta­le­be­le­ri ge­rek­se fark­lı rüt­be­ler­de su­bay­lar ola­rak Yas­sıa­da’da gö­rev yap­mış ki­şi­ler ol­duk­la­rı­nı unut­ma­mak la­zım. Söz ko­nu­su isim­ler Ta­lat Ay­de­mir’in dar­be te­şeb­büs­le­ri­ni ya­şa­dı­lar; ki­mi 12 Mart ve 12 Ey­lül’de dar­be ka­rar­ga­hın­day­dı­lar. Ge­nel­kur­may es­ki baş­kan­la­rı emek­li or­ge­ne­ral­ler İs­ma­il Hak­kı Ka­ra­da­yı ve Ne­cip To­rum­tay, Ka­ra Kuv­vet­le­ri es­ki ko­mu­tan­la­rı Ke­mal Ya­mak ve Na­mık Ke­mal Er­sun, De­niz Kuv­vet­le­ri es­ki ko­mu­tan­la­rı İl­ha­mi Er­dil ve İr­fan Tı­naz Yas­sıa­da’da gö­rev­liy­di­ler. Dol­ma­bah­çe’de Yas­sıa­da İr­ti­bat Bü­ro­su Ko­mu­ta­nı, Al­bay Na­mık Ke­mal Er­sun’du. Ne­cip To­rum­tay bin­ba­şı, İs­ma­il Hak­kı Ka­ra­da­yı yüz­ba­şı rüt­be­sin­dey­di Yas­sıa­da gö­rev­le­ri sı­ra­sın­da. Ke­mal Ya­mak bin­ba­şı, İr­fan Tı­naz yüz­ba­şı, İl­ha­mi Er­dil ise teğ­men rüt­be­sin­dey­di.

Paylaş Tavsiye Et
Yazara ait diğer yazılar