Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (May 2008) > Çeviriyorum
Çeviriyorum
ABD, Irak için komşulardan medet umuyor
İn­gi­liz Ba­sı­nı The Guardian
Çe­vi­ri: Bur­cu Ana­tay
22 Ni­san 2008 Si­mon Tis­dall
 
ABD Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Con­do­le­ez­za Ri­ce, geç­ti­ği­miz haf­ta so­nu Irak’ın baş­ken­ti Bağ­dat’ı zi­ya­ret et­ti ve ge­nel­de bü­tün böl­ge ül­ke­le­ri­ni, özel­de ise Kör­fez dev­let­le­ri­ni ar­tık Irak’ın ar­ka­sın­da dur­ma­la­rı yö­nün­de uyar­dı. Ma­ze­ret­le­ri­nin da­ha faz­la ka­bul edil­me­ye­ce­ği­ni be­lirt­ti.
Irak’ın kom­şu­la­rı­na borç­la­rın si­lin­me­si, dip­lo­ma­tik iliş­ki­le­rin ge­liş­ti­ril­me­si, mül­te­ci­ler ve sı­nır­lar gi­bi me­se­le­ler­de iş­bir­li­ği­ne gi­dil­me­si çağ­rı­sı ya­pan Ri­ce, Irak hü­kü­me­ti­nin, Sün­ni­le­rin yö­ne­ti­me da­ha faz­la ka­tıl­ma­sı­nın sağ­lan­ma­sı ve Şii mi­lis­le­rin or­ta­dan kal­dı­rıl­ma­sı gi­bi ken­di­sin­den is­te­nen hu­sus­la­rı ye­ri­ne ge­tir­mek için bü­yük ça­ba sarf et­ti­ği­ni ifa­de et­ti.
Ri­ce, Irak’ın kom­şu­la­rı­nı ta­ba­ğı dol­dur­ma­la­rı için uya­rır­ken yal­nız da de­ğil­di. Tür­ki­ye Baş­ba­ka­nı Re­cep Tay­yip Er­do­ğan da ay­nı sı­ra­lar­da Ka­tar’da Müs­lü­man li­der­le­re ses­len­di ve or­tak bir teh­di­din al­tı­nı çiz­di. “Te­rö­rün ulus­la­ra­ra­sı bir bo­yu­tu var­dır” di­yen Er­do­ğan söz­le­ri­ni şöy­le sür­dür­dü: “Hiç­bir ül­ke, te­rö­rün on­la­ra do­kun­ma­ya­ca­ğı­nı söy­le­ye­rek ken­di­si­ni uzak­ta tu­ta­maz… Böl­ge ül­ke­le­ri bu ko­nu­da bir­bir­le­ri­ne yar­dım et­mek zo­run­da­dır.”
ABD’nin Irak’ta ge­çen se­ne ger­çek­leş­tir­di­ği as­ker ar­tı­rı­mı ön­ce­sin­de bir ra­por ya­yım­la­yan Ba­ker-Ha­mil­ton Irak Ça­lış­ma Gru­bu da, hem Irak’ın kom­şu­la­rı­nın ül­ke­nin re­ha­bi­li­tas­yo­nu­na da­ha faz­la ka­tıl­ma­la­rı­nın hem de Ge­or­ge Bush hü­kü­me­ti­nin hâ­lâ çe­kin­di­ği bir ko­nu olan ABD’nin İran ve Su­ri­ye ile doğ­ru­dan ko­nuş­ma­sı­nın ge­rek­li­li­ği­ne da­ir ikaz­lar­da bu­lun­muş­tu. De­mok­rat­la­rın baş­kan aday­lı­ğı için ya­rı­şan Hil­lary Clin­ton ve Ba­rack Oba­ma da se­çil­me­le­ri ha­lin­de so­rum­lu­lu­ğu böl­ge­ye kay­dır­ma­yı plan­lı­yor­lar.
An­cak işin asıl zor ta­ra­fı, ye­rel güç­le­ri de top­la oy­na­ma­ya ik­na et­mek­te ya­tı­yor. Ri­ce’ın Ku­veyt’te yi­ne geç­ti­ği­miz haf­ta so­nun­da dü­zen­le­nen Irak’a kom­şu ül­ke­ler top­lan­tı­sın­da­ki tav­rı şu şe­kil­de özet­le­ne­bi­lir: Ge­nel ola­rak Irak’ta­ki gü­ven­li­ğin git­tik­çe art­tı­ğı söy­le­ne­bi­lir. Irak si­ya­se­tin­de ye­ni bir mer­kez ala­nı or­ta­ya çı­kı­yor; bel­ke­mi­ği Sün­ni blok ta­ra­fın­dan oluş­tu­ru­lan Mu­ta­ba­kat Cep­he­si, Şi­i­le­rin ön­cü­lü­ğün­de­ki koa­lis­yo­na ka­tı­lı­yor. Irak Baş­ba­ka­nı Nu­ri el-Ma­li­ki’nin, hem Bas­ra’da hem de Irak’ın di­ğer yer­le­rin­de Muk­te­da es-Sadr’ın Meh­di Or­du­su mi­lis­le­riy­le kar­şı kar­şı­ya gel­mek­te gös­ter­di­ği is­tek­li­lik, onun Şii ol­ma­yan un­sur­lar ara­sın­da­ki si­ya­si des­te­ği­ni ar­tı­rı­yor. Ay­rı­ca Ekim’de ya­pı­la­cak olan ye­rel se­çim­le­rin de Irak de­mok­ra­si­si­nin da­ha da güç­len­me­si­ni sağ­la­ya­ca­ğı dü­şü­nü­lü­yor.
An­cak Suu­di Ara­bis­tan ya da Bah­reyn’den ba­kı­lın­ca du­rum fark­lı gö­rü­nü­yor. İki ül­ke­nin de en önem­li en­di­şe­si, İran’ın Irak’ta de­vam eden, hat­ta git­tik­çe de­rin­le­şen nü­fu­zu. İran Cum­hur­baş­ka­nı Mah­mud Ah­me­di­ne­jad’ın geç­ti­ği­miz ay­lar­da Irak’a dü­zen­le­di­ği ve Ame­ri­ka­lı yet­ki­li­le­rin giz­li, baş­la­rı öne eğik va­zi­yet­te ta­mam­la­dık­la­rı zi­ya­ret­le­riy­le acı bir şe­kil­de te­zat teş­kil eden ge­zi­si, söz ko­nu­su nü­fu­zun sem­bo­lü du­ru­mun­da.
ABD, Tah­ran’ın Irak’ta­ki nü­fu­zu­na kar­şı çık­mak için çok za­yıf ol­du­ğu­nu faz­la­sıy­la ka­nıt­la­dı. Fa­kat Arap dip­lo­mat­lar, Was­hing­ton’un, iyi­ce or­ta­ya çı­kan İran ile mü­za­ke­re ih­ti­ya­cı­nı ka­bul­le­ne­me­di­ği­ni di­le ge­ti­ri­yor­lar. Bush’un, Ri­ce’ın ve Ame­ri­ka­lı ko­mu­tan­la­rın İran hü­kü­me­ti­ne ve da­ha dü­şük bir de­re­ce­de de Su­ri­ye’ye yö­ne­lik ola­rak sür­dür­dük­le­ri sert söz­lü düş­man­lık­la­rı da, dost­lu­ğa da­ya­lı böl­ge­sel bir iş­bir­li­ği­ne ula­şıl­ma­sı­nı iyi­ce zor­laş­tı­rı­yor.
Son za­man­lar­da­ki et­nik ve mez­hep­sel uz­laş­ma işa­ret­le­ri­ne rağ­men, Sün­ni­le­rin yö­ne­ti­min­de­ki Arap dev­let­le­ri de, Şi­i­le­rin li­der­li­ğin­de­ki Irak hü­kü­me­ti­ne, onun Sün­ni azın­lık ile il­gi­li ta­sa­rı­la­rı­na ve uzun dö­nem­li böl­ge­sel gö­rü­nü­mü­ne da­ir ta­şı­dık­la­rı kuş­ku­la­rı­nı ha­len sür­dü­rü­yor­lar.
Bah­si ge­çen te­red­düt­ler, mül­te­ci­ler ve borç­la­rın si­lin­me­si ile il­gi­li gö­rüş­me­le­ri göl­ge­li­yor. Da­ha ge­niş bir çer­çe­ve­de bu dev­let­ler, ye­ni bir baş­ka­nın yö­ne­ti­min­de ABD’nin ta­ah­hüt­le­ri­nin azal­ma­sın­dan kor­ku­yor­lar. Eğer Ka­sım’da de­nen­me­miş bir Clin­ton ya da da­ha da kö­tü­sü toy ve dur­ma­dan fi­kir de­ğiş­ti­ren Oba­ma baş­kan se­çi­lir­se, ka­za­nan ta­raf ke­sin­lik­le İran ola­cak­tır. Ne ya­zık ki ken­di yö­ne­tim­le­ri­ni ele al­mak­tan yok­sun olan Arap­lar için bu gö­rü­nüm hiç ama hiç gü­ven ver­me­mek­te­dir.

Tavsiye Et
Türkiye’nin Avrupa Birliği rüyası
Arap Ba­sı­nı El-Be­yân
Çe­vi­ri: Ha­ti­ce Boy­nu­ka­lın Şen­kar­deş­ler
22 Ni­san 2008 Ha­lid es-Ser­câ­nî
 
Tür­ki­ye’nin Av­ru­pa Bir­li­ği rü­ya­sı, uzun sü­re ger­çek­leş­me­ye­cek bir ha­yal ol­ma vas­fı­nı ko­ru­yor. Tür­ki­ye’de­ki si­ya­si elit, pe­ri­yo­dik ola­rak, bu ül­ke­yi iç­le­ri­ne al­mak is­te­me­yen Av­ru­pa­lı çev­re­le­rin eli­ne koz­lar ve­ri­yor. Bu koz­la­rın so­nun­cu­su, ik­ti­dar­da­ki Ada­let ve Kal­kın­ma Par­ti­si’nin la­ik­lik için bir teh­li­ke ad­de­di­le­rek ka­pa­tıl­ma­sı is­te­miy­le açı­lan ve Türk Ana­ya­sa Mah­ke­me­si ta­ra­fın­dan ha­len gö­rü­şül­mek­te olan da­va­dır.
Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği­ne kar­şı çı­kan çev­re­le­rin ile­ri sür­dü­ğü id­di­alar­dan bi­ri­si, ül­ke­de­ki de­mok­ra­si­nin he­nüz is­tik­ra­ra ka­vuş­ma­ma­sı­dır. Par­ti ka­pat­ma da­va­sı, bu id­di­ala­rı des­tek­ler ma­hi­yet­te. Tür­ki­ye, AB ile üye­lik mü­za­ke­re­le­ri­ne baş­la­dı­ğı an­dan iti­ba­ren ül­ke­de, işin zor­lu­ğu­nu pe­kiş­ti­re­cek adım­lar atı­lı­yor. Bu da AB’ye üye­li­ği bek­le­mek­te olan Tür­ki­ye’nin rü­ya­sı­nı ne­re­dey­se ger­çek­leş­me­si im­kan­sız bir ha­ya­le dö­nüş­tü­rü­yor.
Tür­ki­ye’de AB’ye ka­tıl­ma ko­nu­sun­da aşı­rı is­tek­li ve Av­ru­pa kim­li­ği­ni be­nim­se­me­ye ha­zır bir ke­si­me kar­şı­lık, AB üye­li­ği­ne kar­şı çı­kan ve Türk kim­li­ği ile il­gi­li si­ya­si, eko­no­mik ya da kül­tü­rel bir­ta­kım he­def­le­ri bu­lu­nan baş­ka iç güç­ler de mev­cut. Ya­ni Türk top­lu­mun­da AB üye­li­ği tar­tış­ma­la­rı he­nüz so­na er­miş de­ğil. Üye­lik mü­za­ke­re­le­ri­ne baş­la­mış ve Ko­pen­hag Kri­ter­le­ri’ni uy­gu­la­ma­ya koy­muş ol­ma­sı­na rağ­men Tür­ki­ye’nin AB’ye tam üye­li­ği ge­ci­ke­bi­lir.
Tür­ki­ye’de­ki si­ya­si güç­ler ge­nel ola­rak ül­ke­le­ri­nin AB’ye üye­li­ği­ni des­tek­le­dik­le­ri­ni be­lir­ti­yor­lar. Üye­li­ğe kar­şı çı­kan tek ke­sim olan mil­li­yet­çi par­ti­ler ise kim­lik ter­ci­hi­nin Türk kim­li­ği le­hi­ne so­nuç­lan­ma­sı ge­rek­ti­ği gö­rü­şün­de­ler. Or­du­nun da Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği­ne kar­şı çık­tı­ğı­nı söy­le­mek müm­kün; zi­ra üye­lik şart­la­rın­dan bi­ri, or­du­nun si­ya­se­te mü­da­ha­le­si­nin en­gel­len­me­si. Tür­ki­ye’de­ki ta­rım, ge­le­nek­sel sa­na­yi gi­bi ik­ti­sa­di sek­tör­ler­den ba­zı­la­rı­nın AB’ye üye­lik so­nu­cun­da za­rar gö­re­ce­ği de aşi­kâr. Tüm bun­lar Tür­ki­ye’de AB’ye ka­tı­lı­ma kar­şı çı­kan akım­la­rın si­ya­si ve sos­yal bir ta­ba­na sa­hip ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor. 
Öte yan­dan Tür­ki­ye’nin İs­la­mi kim­li­ği­ni öne çı­kar­ma­sı ve des­tek­le­me­si bek­le­nen AKP’nin AB’ye üye­li­ği des­tek­le­di­ği­ni gö­rü­yo­ruz. AKP ken­di çı­kar­la­rı açı­sın­dan Tür­ki­ye’nin AB’ye ka­tı­lı­mı­nı uy­gun bu­lu­yor. Zi­ra bu ka­tı­lım ken­di­si­ne yö­ne­lik içe­ri­de­ki bas­kı­la­rın azal­ma­sı­nı da be­ra­be­rin­de ge­ti­re­cek­tir. Ni­te­kim AKP ik­ti­da­rı sı­ra­sın­da üye­lik mü­za­ke­re­le­ri olum­lu yön­de iler­le­di.
Geç­miş­te Tür­ki­ye’nin de­mog­ra­fik özel­lik­le­ri­ni Ba­tı ül­ke­le­riy­le kı­yas­la­ya­rak, Av­ru­pa’nın Müs­lü­man­laş­ma­sı­na yol aça­ca­ğı en­di­şe­siy­le bu ül­ke­nin üye­li­ği­ne kar­şı çı­kan aşı­rı sağ­cı çev­re­ler, İs­la­mi kö­ke­ne sa­hip bir par­ti­nin ik­ti­da­ra gel­me­si ile ses­le­ri­ni da­ha da yük­selt­miş­ler­di. Şim­di ise Ana­ya­sa Mah­ke­me­si ta­ra­fın­dan gö­rü­şü­len ka­pat­ma da­va­sı, Av­ru­pa­lı li­be­ral çev­re­le­rin de en­di­şe­le­ri­ni ar­tır­dı ve on­la­rı de­mok­ra­si­si he­nüz ol­gun­laş­ma­mış bir ül­ke­yi ken­di ara­la­rı­na al­mak ko­nu­sun­da te­red­dü­de dü­şür­dü.
AB üye­si ül­ke­le­rin du­ru­mu göz­den ge­çi­ril­di­ğin­de, Bir­li­ğe ye­ni üye olan ül­ke­le­rin olum­lu tu­tum­la­rı dı­şın­da, Tür­ki­ye’nin üye­li­ği ko­nu­sun­da, özel­lik­le de Bir­li­ği ku­ran ül­ke­le­rin müp­hem ve bek­le-gör şek­lin­de bir ta­vır ser­gi­le­dik­le­ri­ni mü­şa­he­de edi­yo­ruz. Bu iti­bar­la Tür­ki­ye’de­ki den­ge­ler­de mey­da­na ge­len en ufak bir sar­sın­tı­nın, Av­ru­pa’nın bu ko­nu­da­ki tu­tu­mu­nun ta­ma­men de­ğiş­me­si­ne se­bep ola­ca­ğı­nı tah­min et­mek zor de­ğil. AKP’ye yö­ne­lik ola­rak açı­lan ka­pat­ma da­va­sı bu sar­sın­tı­lar­dan bi­ri ola­bi­lir ve AB ha­yal­le­ri­nin ta­ma­men yı­kıl­ma­sı­na yol aça­bi­lir.
Bi­lin­di­ği gi­bi AB, Tür­ki­ye ile üye­lik gö­rüş­me­le­ri­nin on yıl de­vam ede­bi­le­ce­ği­ni açık­la­mış­tı. Şim­di­ler­de Tür­ki­ye’de mey­da­na ge­len ge­liş­me­ler, söz ko­nu­su sü­re­yi da­ha da uza­ta­bi­lir. Bu da ül­ke­nin sağ­la­ya­ca­ğı pek çok eko­no­mik ka­za­nım ve im­ti­ya­za ma­ni ola­bi­lir. 
Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği yo­lu­nun gül­ler­le dö­şe­li ol­ma­dı­ğı or­ta­da. Göz­lem­ci­ler ak­si­ni söy­le­se­ler ve Tür­ki­ye’nin üye­li­ği­nin ta­ma­men ken­di elin­de ol­du­ğu­nu id­di­a et­se­ler de bu rü­ya­nın ger­çek­leş­me­si­nin önün­de bir­çok en­gel bu­lu­nu­yor. Tür­ki­ye, AB rü­ya­sı­nı ger­çek­leş­tir­me­ye yak­laş­tık­ça ül­ke­de­ki si­ya­si elit, iş­le­di­ği ye­ni bir ha­tay­la bu sü­re­ci ters yüz et­mek­te bü­yük bir ba­şa­rı ser­gi­li­yor.

Tavsiye Et