Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (May 2008) > Kitap
Kitap
Türkiye’de Toplumun Batı Algısı
Kudret Bülbül, B. Berat Özipek, İbrahim Kalın
Ankara: Seta Yayınları, 2008
 
Tan­zi­mat’ın ün­lü dev­let adam­la­rın­dan bi­ri olan Zi­ya Pa­şa, Av­ru­pa’ya git­ti­ği za­man ora­da gör­dük­le­ri­ni şu di­ze­ler­le an­lat­mış­tı:
Di­yar-ı küf­rü gez­dim, bel­de­ler ka­şa­ne­ler gör­düm
Do­laş­tım mül­kü İs­lâm’ı, bü­tün vi­ra­ne­ler gör­düm
Zi­ya Pa­şa, Av­ru­pa’dan bu ka­dar öv­gü ile bah­se­der­ken, onun se­le­fi bir baş­ka ün­lü dev­let ada­mı Meh­met Sa­id Ha­let Efen­di ise Av­ru­pa tec­rü­be­le­ri­ni, “…Pa­ris’e ka­dar gel­dik. Hal­kın na­kil ve met­het­tik­le­ri Fren­gis­tan’ı da­hi gö­re­me­dik. O tu­haf şey­ler ve o akıl­lı Frenk­ler han­gi Av­ru­pa’da­dır bi­le­mem…” şek­lin­de ifa­de et­tik­ten son­ra, Av­ru­pa­lı­la­rın akıl ve iti­kat­la­rı­nı “bir aca­yip şey” ola­rak tas­vir eder.
Bir yan­da Ba­tı’yı uy­gar­lı­ğın be­şi­ği ola­rak gö­ren, di­ğer yan­da ise Ba­tı’yı her tür­lü kö­tü­lü­ğün ana­sı ola­rak te­lak­ki eden iki fark­lı yak­la­şı­mın iz­le­ri­ni ta­şı­yan bu sa­tır­lar, top­lu­mu­mu­zun Ba­tı’ya yö­ne­lik çift yön­lü al­gı­sı­nı bes­le­yen ilk ve en önem­li ör­nek­ler ara­sın­da yer al­dı. Söz ko­nu­su yak­la­şı­mın, Ba­tı’ya yö­ne­lik ca­ri top­lum­sal al­gı­mı­zı be­lir­le­me­ye de­vam et­ti­ği­ni söy­le­mek müm­kün.
Geç­ti­ği­miz gün­ler­de Se­ta Ya­yın­la­rı ta­ra­fın­dan ya­yın­la­nan ve Tür­ki­ye top­lu­mu­nun Ba­tı’ya ba­kı­şı­nı ele alan Tür­ki­ye’de Top­lu­mun Ba­tı Al­gı­sı ad­lı ça­lış­ma, yu­ka­rı­da sö­zü edi­len gel­git­li iliş­ki­yi ma­sa­ya ya­tı­rı­yor. Doç. Dr. Kud­ret Bül­bül, Doç. Dr. Be­kir Be­rat Özi­pek ve Dr. İb­ra­him Ka­lın ta­ra­fın­dan ha­zır­la­nan ça­lış­ma ge­nel ola­rak İs­lam dün­ya­sı, özel­de de Türk top­lu­mu için yay­gın bir imaj olan “Ba­tı kar­şıt­lı­ğı” gö­rün­tü­sü­nün ger­çe­ği ne ka­dar yan­sıt­tı­ğı so­ru­su­nun ce­va­bı­nı arı­yor.
On fark­lı il­de, dok­sa­nı aş­kın sı­ra­dan in­sa­nın ka­tı­lı­mıy­la de­rin­le­me­si­ne mü­la­kat yön­te­miy­le ger­çek­leş­ti­ri­len ça­lış­ma, me­de­ni­yet­ler ça­tış­ma­sı te­zi­nin çok­ça tar­tı­şıl­dı­ğı bir or­tam­da en azın­dan Türk top­lu­mu açı­sın­dan on­to­lo­jik bir Ba­tı kar­şıt­lı­ğı­nın ol­ma­dı­ğı­nı bi­lim­sel ve­ri­ler­le or­ta­ya koy­muş olu­yor. Ba­tı­lı dev­let­le­rin yü­rüt­tü­ğü ki­mi po­li­ti­ka­la­ra yö­ne­lik cid­di bir tep­ki­sel­li­ğin ol­du­ğu­nu da gör­mez­den gel­me­yen ça­lış­ma, ta­şı­dı­ğı Aşk ile Nef­ret Ara­sın­da üst baş­lı­ğı ile top­lu­mu­mu­zun, Ba­tı’ya yö­ne­lik uzun bir ta­ri­hî geç­mi­şi olan “yak­laş­ma-ka­çın­ma” ça­tış­ma­sı­nı da göz­ler önü­ne ser­miş olu­yor. /Fatmanur Altun

Tavsiye Et
Şark Medreselerinde Bir Ömür
Sadreddin Öztoprak
İstanbul: Beyaz Yayınları, 2003
 
Son yıl­lar­da fik­rî ve ma­ne­vi ha­ya­tı­mı­za kat­kı sağ­la­yan önem­li ge­liş­me­ler­den bi­ri, res­mî eği­tim ku­rum­la­rın­dan ye­tiş­me­mek­le bir­lik­te, ge­le­nek­sel eği­tim sis­te­mi­miz için­de, ho­ca-ta­le­be iliş­ki­si çer­çe­ve­sin­de ye­tiş­miş ve ha­yat­la­rı­nı ilim yo­lu­na vak­fet­miş ki­mi de­ğer­li ze­va­tın ha­yat hi­ka­ye­le­ri ile oku­yu­cu­nun bu­luş­ma im­ka­nı­na ka­vuş­ma­sı ol­du. İs­ma­il Ka­ra’nın ka­le­me al­dı­ğı ve med­re­se eği­ti­min­den gel­miş bir köy ho­ca­sı olan ba­ba­sı­nın hi­ka­ye­si­ni an­lat­tı­ğı Ku­tuz Ho­ca’nın Ha­tı­ra­la­rı, M. Er­tuğ­rul Düz­dağ ta­ra­fın­dan ka­le­me alı­nan ve bir baş­ka de­ğer­li ilim ada­mı­nın ha­yat hi­ka­ye­si­ne ışık tu­tan Üs­tad Ali Ul­vi Ku­ru­cu-Ha­tı­ra­lar ve Sad­red­din Öz­top­rak Ho­ca’nın ha­yat hi­ka­ye­si­ni ko­nu alan Şark Med­re­se­le­rin­de Bir Ömür, bu alan­da­ki boş­lu­ğu dol­dur­ma­ya aday ça­lış­ma­lar ola­rak ge­ri­de bı­rak­tı­ğı­mız yıl­lar içe­ri­sin­de kü­tüp­ha­ne­le­ri­miz­de­ki yer­le­ri­ni al­dı­lar.
Sad­ret­tin Öz­top­rak Ho­ca, as­len Mek­ke­li bir ai­le­den ge­len, Şark med­re­se­le­rin­de eği­tim gö­ren, Ana­do­lu’nun çe­şit­li böl­ge­le­rin­de ika­met ede­rek pek çok ho­ca­dan ders alan, bil­gi­si ve ah­la­kı ile ta­nı­nan de­ğer­li bir din ada­mı ve âlim. Sad­ret­tin Öz­top­rak Ho­ca’nın, oğ­lu Si­ra­ced­din Öz­top­rak’ın kat­kı­la­rıy­la ha­zır­la­dı­ğı ha­tı­ra­la­rı özel­lik­le Do­ğu ve Gü­ney­do­ğu Ana­do­lu böl­ge­le­ri­mi­zi, sos­yal, kül­tü­rel ha­ya­tı ve ta­ri­hî ko­şul­la­rı içe­ri­sin­de an­la­mak is­te­yen­ler için eş­siz bil­gi­ler içe­ren bir ça­lış­ma. Ken­di coğ­raf­ya­mı­zı ve top­lu­mu­mu­zu da­ha iyi ta­nı­ma­nın ve ilk el­den kay­nak­la­ra ulaş­ma­nın bil­has­sa genç ku­şak­lar için da­ha da cid­di bir ih­ti­yaç ola­rak te­ma­yüz et­ti­ği şu gün­ler­de Şark Med­re­se­le­rin­de Bir Ömür, sun­du­ğuufuk açı­cı bil­gi­ler ve önem­li ta­nık­lı­ğı ile tek­rar tekrar okun­ma­sı ge­re­ken bir eser. /Fatmanur Altun

Tavsiye Et
Batı İslam’ı Tanıdıkça
Muhsin İlyas Subaşı
İstanbul: Nesil Ya­yın­la­rı, 2008
 
Te­rör ve ya­ban­cı kor­ku­su gü­nü­müz ulus­la­ra­ra­sı si­ya­se­ti­nin en önem­li öğe­le­ri ara­sın­da yer alı­yor. Ya­ban­cı kor­ku­su­nun en yo­ğun ola­rak ya­şan­dı­ğı ül­ke­le­rin, özel­lik­le Müs­lü­man azın­lık­la­rın yo­ğun ol­du­ğu ül­ke­ler ol­ma­sı, aca­ba ya­ban­cı kor­ku­su ile İs­lam kor­ku­su öz­deş ha­le mi ge­li­yor so­ru­su­nu gün­de­me ge­ti­ri­yor. Sü­re­cin bu yön­de ev­ril­me­si­nin, Müs­lü­man azın­lık­la­rı iki ke­re de­za­van­taj­lı ko­nu­ma ge­ti­re­ce­ği ya­hut çok­tan ge­tir­miş ol­du­ğu dü­şü­nü­le­bi­lir.
Bu olum­suz tab­lo­nun ne­de­ni, kö­tü ni­yet­li si­ya­set ya­pı­cı­la­rın po­li­ti­ka­la­rı bir ya­na bı­ra­kıl­dı­ğın­da, yi­ne o bil­dik ta­nı­ma­ma ve an­la­ya­ma­ma ol­gu­su­na ki­lit­le­ni­yor.
Bu çer­çe­ve­den ha­re­ket eden Muh­sin İl­yas Su­ba­şı, Ne­sil Ya­yın­la­rı’ndan çı­kan ça­lış­ma­sı Ba­tı İs­lam’ı Ta­nı­dık­ça’da dik­ka­ti­ni Ba­tı­lı kay­nak­la­ra ve Ba­tı­lı dü­şü­nür­le­re çe­vi­re­rek on­la­rın İs­la­mi­yet’le il­gi­li fi­kir­le­ri­nin bir dö­kü­mü­ne ulaş­ma­ya ça­lı­şı­yor ve “İs­lam kar­şı­tı yek­pa­re Ba­tı” ima­jı­nı sar­san ve­ri­ler­le oku­yu­cu­yu bu­luş­tu­ru­yor. /Fatmanur Altun

Tavsiye Et
Kissinger
Dr. Gültekin Sümer
İstanbul: Artus Kitap, 2007
 
Henry Kis­sen­ger, Ame­ri­kan dış po­li­ti­ka­sın­da özel­lik­le 1969-1977 yıl­la­rı ara­sın­da et­kin olan ve son­ra­ki yıl­lar­da da or­ta­ya koy­du­ğu pers­pek­tif ile et­ki­li ol­ma­ya de­vam eden çok önem­li bir isim. Hak­kın­da Tür­ki­ye’de ya­pıl­mış öz­gün ça­lış­ma­lar ol­ma­yan bu önem­li ak­tö­rü ko­nu alan Türk­çe­de­ki ilk ge­niş kap­sam­lı ça­lış­ma Dr. Gül­te­kin Sü­mer ta­ra­fın­dan ka­le­me alın­dı. Ar­tus Ki­tap ta­ra­fın­dan ya­yım­la­nan bu eser, ulus­la­ra­ra­sı iliş­ki­le­rin na­sıl yü­rü­tül­dü­ğü­ne da­ir oku­yu­cu­ya bir pers­pek­tif ka­zan­dır­ma id­di­asın­da olan ve bu an­lam­da kla­sik bi­yog­ra­fi an­la­yı­şı­nın dı­şı­na çı­kan bir ça­lış­ma. /Fatmanur Altun

Tavsiye Et
İsmet Özel: Şiire Damıtılmış Hayat
İbrahim Tüzer
İstanbul: Dergâh Yayınları, 2008
 
İb­ra­him Tü­zer’in Kı­rık­ka­le Üni­ver­si­te­si’nde ha­zır­la­dı­ğı “İs­met Özel’in Şi­ir­le­ri Üze­ri­ne Bir İn­ce­le­me” isim­li dok­to­ra te­zi, Der­gâh Ya­yın­la­rı’nca ki­tap­laş­tı­rıl­dı.
Dört ana bö­lüm­den olu­şan ki­tap, İs­met Özel’in tak­riz ya­zı­sıy­la baş­lı­yor. Ha­ya­tı ve ede­bi gö­rüş­le­ri­nin pek çok baş­lık al­tın­da kav­ram­sal düz­lem­de an­la­tıl­dı­ğı ilk bö­lüm kıs­men gi­riş ma­hi­ye­tin­de. İkin­ci bö­lüm­de ya­zar, İs­met Özel şi­i­ri­nin olu­şum ve ge­li­şim ev­re­le­ri­ne, şa­i­rin de­ği­şen po­li­tik tu­tu­mu çer­çe­ve­sin­de şi­i­ri­nin ge­çir­di­ği muh­te­va ve bi­çim de­ği­şim­le­ri­ne yö­ne­lik tah­lil­le­re yer ve­ri­yor. Bu bö­lüm­de şa­i­rin ge­çir­di­ği ide­olo­jik dö­nü­şü­mün şi­i­ri­ne yan­sı­ma­sı­nı, tek tek şi­ir­le­ri üze­rin­den de­ğil, da­ha çok ki­tap­la­rı ve ya­yın­lan­ma se­rü­ven­le­ri üze­rin­den ta­kip edi­yo­ruz. Son iki bö­lüm­de de şi­ir­le­ri­nin te­ma, içe­rik ve ya­pı; dil ve üs­lup özel­lik­le­ri­ni doğ­ru­dan şi­ir­le­rin­den ör­nek­le­me­ler­le, bu şi­ir­le­rin bi­çim ve an­lam çö­züm­le­me­le­riy­le bir­lik­te iz­le­me im­ka­nı bu­lu­yo­ruz. Şi­ir­le­rin ne­re­dey­se harf harf in­ce­le­ne­rek, sa­tır ara­la­rın­da­ki gön­der­me­le­rin ay­rı bir ki­tap eba­dın­da­ki dip­not­lar­la des­tek­len­di­ği eser “bu­gü­ne ka­dar şa­ir hak­kın­da ya­pıl­mış en kap­sam­lı ve cid­di ça­lış­ma” vas­fıy­la bu ko­nu­da­ki araş­tır­ma­la­ra kay­nak­lık ede­bi­le­cek ni­te­lik­te.
Ge­nel­lik­le us­ta­lar gö­çüp git­tik­ten son­ra ya­pı­lan bu tip ça­lış­ma­la­rın “on­lar ha­yat­tay­ken ya­pıl­ma­sın­da bir mah­sur ol­ma­dı­ğı­nı” gös­ter­me­si ba­kı­mın­dan da se­vin­di­ri­ci bir ör­nek bu tez. Son dö­nem­de şi­ir­le­rin­den ve şa­ir kim­li­ğin­den zi­ya­de sos­yo-po­li­tik gö­rüş­le­riy­le gün­de­me ge­len Özel’in esas kim­li­ği­ni tüm cid­di­ye­ti­ni ta­kı­na­rak ha­tır­la­tan al­tı yüz se­kiz say­fa­lık bu eser, bil­has­sa İs­met Özel ta­kip­çi­si şa­ir­le­rin ve şi­ir se­ver­le­rin şim­di­den ba­şu­cu ki­tap­la­rın­dan bi­ri­si ol­muş du­rum­da. /Ayşenur Gönen

Tavsiye Et
Melengicin Gölgesinde
Metin Savaş
İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2008
 
Ana­do­lu’nun kü­çük bir şeh­rin­de do­kuz dal­lı Me­len­giç ağa­cı­nın göl­ge­sin­de, bey­lik­ler dö­ne­min­den kal­ma ya­tı­rın ya­nı ba­şın­da fai­li meç­hul bir ci­na­yet iş­le­nir. Olay ör­gü­sü­nün dü­ğü­mü Ra­ma­zan ayı­nın ilk gü­nün­de atı­lır ve her şey bu bir ay­lık za­man zar­fın­da ge­li­şir.
Ro­ma­nın ana ek­se­nin­de ka­dim kül­tü­rü sem­bo­li­ze eden Me­len­giç ağa­cı ve ölü­me ol­du­ğu ka­dar ken­di ha­ya­tı­na kar­şı da la­kayt­laş­mış gü­nü­müz in­sa­nı yer alı­yor. Bu in­sa­nın el­de avuç­ta ka­lan tek de­ğer bel­le­di­ği pa­ra ve onu dün­ya­da di­ki­li bir ağaç edin­mek­ten öte­ye gö­tür­me­yen ih­ti­ra­sı. Bu ih­ti­ra­sın ka­ran­lı­ğın­da­ki in­sa­nın kö­tü­lü­ğün bur­cu­na bay­rak çe­ki­şi ve iyi­lik-kö­tü­lük te­za­dı kar­şı­sın­da in­sa­nın be­den ka­bı­nın içe­ri­sin­de ala­bi­le­ce­ği muh­te­lif şe­kil­ler. Ro­man kah­ra­man­la­rı bir ba­kı­ma bu şe­kil­le­rin ilk ör­nek­le­ri­ne yak­la­şa­cak bi­çim­de kur­gu­lan­mış ya­rı ka­ri­ka­tü­ri­ze tip­le­me­ler: Der­be­der Efe, Mü­rüv­vet Vâ­li­de, Uça­rı Cü­mâ­ne, Me­nek­şe Zü­lâl, Çıp­lak Ayak­lı Ren­gin, Süs­lü Ya­şar, Me­câ­zî Efen­di ve di­ğer­le­ri…
Kü­çük bir şeh­rin kü­çük in­san­la­rı­nın hi­ka­ye­le­ri­ni us­ta­ca bir ör­güy­le bir­bi­ri­ne bağ­la­yan ro­man, zen­gin an­la­tı­mıy­la bu ha­yat­la­rı ede­bi­yat­se­ver­le­rin bel­le­ği­ne ta­şı­yor. Gü­nü­müz di­li­ni bu­gün çok azı­mız ta­ra­fın­dan kul­la­nı­lan Os­man­lı­ca-Türk­çe ke­li­me­le­rin otu­rak­lı kul­la­nı­mıy­la bes­le­yen ya­zar, ya­zım tek­ni­ği ba­kı­mın­dan da bir ye­ni­lik ara­yı­şı­nın pe­şi­ne düş­müş.
Ötü­ken Neş­ri­yat ta­ra­fın­dan ya­yım­la­nan Me­len­gi­cin Göl­ge­sin­de, Tür­ki­ye Ya­zar­lar Bir­li­ği’nin 2005 yı­lı ro­man ödü­lü­nü alan Zem­he­ri Ku­yu­su’nun ya­za­rı Me­tin Sa­vaş’ın ikin­ci ro­ma­nı. /Ayşenur Gönen

Tavsiye Et
Kubbealtı Akademi Mecmuası
Nisan 2008,
Yıl: 37, Sayı 146
 
Kub­be­al­tı Aka­de­mi Mec­mua­sı, 1970 yı­lın­da “ilim­de, dil­de, fi­kir­de ve gü­zel sa­nat­lar­da ta­ma­mıy­la aka­de­mik ve mil­li bir hiz­met ga­ye­si ile” Kub­be­al­tı Ce­mi­ye­ti adıy­la ku­ru­lan, 1978’de vak­fa dö­nü­şen Kub­be­al­tı Aka­de­mi­si Kül­tür ve Sa­nat Vak­fı’nın bir ya­yın or­ga­nı. Otuz al­tı yı­lı de­vi­ren der­gi­nin, 1 Ocak 1972 yı­lın­da ya­yım­la­nan ilk sa­yı­sın­da, ar­tık ha­yat­ta bu­lun­ma­yan pek çok ün­lü isim ağır­lan­dı: Sâ­mi­ha Ay­ver­di, Ni­hat Sa­mi Ba­nar­lı, Tah­sin Ban­gu­oğ­lu, M. Ka­ya Bil­ge­gil, Fâ­ruk Na­fiz Çam­lı­bel, Ab­dül­ka­dir İnan, Or­han Sey­fi Or­hon, Fev­zi­ye A. Tan­sel, Fâ­ruk K. Ti­mur­taş… Özel­lik­le Türk­çe ko­nu­sun­da­ki has­sa­si­ye­tiy­le öne çı­kan der­gi­nin, ilk sa­yı­sın­da “Be­yan­na­me” baş­lı­ğı al­tın­da bu ko­nu­da­ki tar­tış­ma­la­ra yer ve­ril­miş­ti: “Ede­bi­yat­ta dil ola­rak, Türk mil­le­ti­nin ya­rat­tı­ğı ve asır­lar­ca iş­le­ye­rek gü­zel­leş­tir­di­ği Türk­çe­yi kul­la­nı­nız. Mil­le­ti­ni­zin, bu asır­lar için­de, ay­nı iş­le­yiş­le Türk­çe­leş­tir­di­ği ke­li­me­ler de, va­ta­nı­mız gi­bi, si­zin­dir. Ta­rih­siz, mu­si­ki­siz, zevk­siz ve uy­dur­ma ke­li­me­le­re il­ti­fat et­me­yi­niz.” Yi­ne ilk sa­yı­da, aka­de­mik he­ye­tin “bü­yük bir Türk Lü­ga­ti” ha­zır­la­ma­ya ko­yul­du­ğu ilan edil­miş­ti. Söz ko­nu­su eser, otuz yı­lı aş­kın eme­ğin ar­dın­dan 2005’teKub­be­al­tıNeş­ri­yat ta­ra­fın­dan Mi­sal­li Bü­yük Türk­çe Söz­lük adıy­la ya­yım­lan­dı.
İs­tan­bul Fe­tih Ce­mi­ye­ti ve Yah­ya Ke­mal Ens­ti­tü­sü ile da­ya­nış­ma için­de bu­lu­nan vak­fın ya­yın­la­rı ara­sın­da önem­li kül­li­yat­lar, dil, ta­rih, ede­bi­yat, sa­nat ve ta­sav­vuf alan­la­rın­da­ki eser­ler ile no­ta, CD ve ka­set­ler bu­lu­nu­yor. Kub­be­al­tı Soh­bet­le­ri, kon­fe­rans­lar, an­ma gün­le­ri, sem­poz­yum­lar ve çe­şit­li dal­lar­da­ki kurs­lar­la da adı­nı du­yu­ran va­kıf, Aka­de­mi Mec­mua­sı’nın ya­nı sı­ra Mer­ha­ba adın­da bir ede­bi­yat ve sa­nat der­gi­si ya­yım­lı­yor. Bun­la­ra ila­ve­ten çe­şit­li sos­yal fa­ali­yet­ler de dü­zen­li­yor: Öğ­ren­ci­le­re burs ve­ril­me­si, ser­gi, kon­ser, ge­zi, if­tar, ye­mek ve ker­mes­ler vs.
Ön­ce­ki yıl­lar­da Ek­rem Hak­kı Ay­ver­di, Ni­hat Sa­mi Ba­nar­lı ve Mev­la­na özel sa­yı­la­rı çı­ka­ran Aka­de­mi Mec­mua­sı’nın ye­ni sa­yı­sı, Sâ­mi­ha Ay­ver­di’nin 1957’de ka­le­me al­dı­ğı “Yan­lı­şı­mız” ad­lı ya­zı­sıy­la baş­lı­yor. Se­la­mi Alan’ın “Türk Ede­bi­ya­tın­da İs­tan­bul”, Bed­red­din Al­tın­kuş­lar’ın “Unu­tul­muş Bir Ser­vet-i Fü­nun­cu Ce­lâl Nu­ri İle­ri”, Ay­şe Öz­ge Pe­lis­ter’in “Cen­giz Ayt­ma­tov’un Ro­man­la­rın­da Rü­ya Mo­ti­fi”, Hic­ran Gö­ze’nin “Meh­met Akif’in Bü­yük Dos­tu Sü­ley­man Na­zif” di­ğer öne çı­kan ya­zı­lar ara­sın­da. Üç ay­da bir ya­yım­la­nan der­gi­ye www.kub­be­alti.org.tr ad­re­sin­den de ula­şı­la­bi­lir. /Ner­min Te­ne­ke­ci

Tavsiye Et