Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (June 2008) > Kitap
Kitap
Kültürler Arası Ticaret
Philip D. Curtin
Türkçesi: Şaban Bıyıklı
İstanbul: Küre Yayınları, 2008 
Mo­dern bi­lim, sa­nat ve fel­se­fe­ye hâ­kim olan ve ya­kın ta­rih­le­re dek pek de eleş­ti­ril­me­yen “uz­man­laş­ma”nın, gü­nü­müz­de çok faz­la sa­yı­da alt di­sip­li­nin or­ta­ya çık­ma­sıy­la bir­lik­te tar­tış­ma­ya açıl­ma­sı, “di­sip­lin­ler ara­sı­lık” yak­la­şı­mı­nı gün­de­me ge­tir­di. Gi­de­rek yo­ğun­lu­ğu ar­tan bir bi­çim­de tar­tı­şı­lan ve mey­ve­le­ri­ni ver­me­ye baş­la­yan bu yak­la­şı­mın en te­mel he­de­fi ise, par­ça­lı bir gö­rü­nüm arz eden ve alt di­sip­lin­ler ara­sın­da kay­bo­lan bi­ri­ki­min bü­tün­cül ola­rak de­ğer­len­di­ril­me­si­ni sağ­la­ya­cak ze­mi­ni oluş­tur­mak.
Ba­tı’da uzun za­man­dan be­ri tar­tı­şı­lan ve özel­lik­le üni­ver­si­te dü­ze­yin­de da­ha es­nek, di­sip­lin­ler ara­sı ge­çiş­li­li­ğe ve bi­ri­kim pay­la­şı­mı­na dö­nük bir eği­tim an­la­yı­şı­nın or­ta­ya çık­ma­sı­nı sağ­la­yan bu yak­la­şı­mın, ül­ke­miz­de ye­ni ye­ni tar­tı­şıl­ma­ya baş­lan­dı­ğı bir ger­çek. Bu an­lam­da öz­gün eser­ler­den olu­şan bir bi­ri­ki­me sa­hip ol­du­ğu­mu­zu id­di­a et­mek için he­nüz çok er­ken. Hal böy­le olun­ca bi­lim, sa­nat ve fel­se­fe gi­bi ana göv­de­ler­den bi­rin­de yer al­mak­la bir­lik­te di­sip­lin­ler ara­sı yak­la­şım­la ka­le­me alın­ma­la­rı ha­se­biy­le, ko­nu­la­rı­nı da­ha ge­niş bir pers­pek­tif­te ele alan eser­ler, çe­vi­ri da­hi ol­sa­lar, Türk en­te­lek­tü­el ya­şan­tı­sı için önem arz edi­yor.
Phi­lip D. Cur­tin ta­ra­fın­dan ka­le­me alı­nan ve Kü­re Ya­yın­la­rı ta­ra­fın­dan ya­yım­la­nan Kül­tür­ler Ara­sı Ti­ca­ret, ge­rek es­nek bi­lim­sel yak­la­şı­mı ge­rek­se ca­zip ko­nu­suy­la yu­ka­rı­da bah­si ge­çen tür­den bir eser ola­rak kar­şı­mı­za çı­kı­yor. Ça­lış­ma, esa­sen fark­lı kül­tür­ler­den ve ya­şam tarz­la­rın­dan ge­len in­san­la­rın, bir­bir­le­riy­le yap­tık­la­rı ti­ca­ri fa­ali­yet­le­rin ta­rih­sel do­ğa­sı üze­rin­de du­ru­yor. Bu ara­da, söz ko­nu­su ti­ca­ri fa­ali­yet­ler so­nu­cu or­ta­ya çı­kan din­ler ve kül­tür­ler ara­sı di­ya­log ve ge­çiş­li­lik gi­bi ko­nu­la­ra da eği­len ça­lış­ma, An­tik ti­ca­ret­ten Asur ve Ma­ya ti­ca­re­ti­ne, 17. yüz­yıl­da­ki ka­ra ti­ca­re­tin­den Ku­zey Ame­ri­ka kürk ti­ca­re­ti­ne uza­nan ge­niş bir yel­pa­ze­de oku­yu­cu­la­rı­nın kar­şı­sı­na çı­kı­yor. 
Sa­de­ce ta­rih, ik­ti­sat ve­ya an­tro­po­lo­jiy­le il­gi­le­nen oku­yu­cu­lar için de­ğil, sı­ra­dan oku­yu­cu­lar için de son de­re­ce ufuk açı­cı, de­ğer­li bir ça­lış­ma. /Fatmanur Altun

Tavsiye Et
Türkler ve “Öteki”leştirdiklerimiz
Hüseyin Dayı
İstanbul: Timaş Yayınları, 2008
 
Mil­li­yet­çi­lik, dün­ya­nın, Fran­sız İh­ti­la­li’yle bir­lik­te ta­nış­tı­ğı kav­ram­lar­dan bi­ri. Özel­de Fran­sa, ge­nel­de ise Av­ru­pa’nın öz­gün şart­la­rı­nın bir ürü­nü olan mil­li­yet­çi­lik, Rö­ne­sans, Re­form ve İh­ti­lal’in ar­dın­dan yı­kı­lan ge­le­nek­sel ya­pı­la­rın boş bı­rak­tı­ğı alan­la­ra yö­ne­lik çö­züm öne­ri­le­rin­den bi­ri ol­du. Av­ru­pa’da ge­le­nek­sel ya­pı­la­rın yı­kı­lı­şı­nın or­ta­ya çı­kar­dı­ğı en bü­yük so­run, ge­niş halk kit­le­le­ri­nin ai­di­yet ih­ti­ya­cı­nın gi­de­ril­me­siy­di; bu nok­ta­da mil­li­yet­çi­lik nos­yo­nu boş­lu­ğu dol­dur­ma­ya aday­dı. Bu yö­nüy­le mil­li­yet­çi­lik, doğ­du­ğu top­rak­lar­da bel­li so­run­la­ra çö­züm üret­ti ve Av­ru­pa’nın si­ya­si ola­rak ye­ni­den ör­güt­len­me­si­ne ze­min ha­zır­la­dı.
Ge­lin gö­rün ki, bu akım, 20. yüz­yı­la ge­lin­di­ğin­de tüm dün­ya­da hâ­kim si­ya­sal an­la­yış ha­li­ne gel­di ve bu, Av­ru­pa dı­şı top­lum­la­rın pek ço­ğu için ha­yır­lı bir ge­liş­me ol­ma­dı. Özel­lik­le Os­man­lı İm­pa­ra­tor­lu­ğu gi­bi ken­di­ne öz­gü mil­let sis­te­mi­ne sa­hip bir si­ya­si or­ga­ni­zas­yon için, Ba­tı ti­pi bu mil­li­yet­çi­lik an­la­yı­şı son de­re­ce yı­kı­cı so­nuç­la­rı be­ra­be­rin­de ge­tir­di. İm­pa­ra­tor­lu­ğun par­ça­lan­ma­sın­da as­lan pa­yı­na sa­hip olan bu an­la­yış, bu­gün ya­şa­dı­ğı­mız pek çok ya­kı­cı prob­le­me de kay­nak­lık et­ti ve et­me­ye de­vam edi­yor.
An­cak bü­tün so­run­la­ra ve ya­şa­nı­lan sı­kın­tı­la­ra rağ­men ümit­var ol­ma­mız için ne­den­le­ri­miz mev­cut. Zi­ra Ba­tı’dan ha­zır ka­lıp­lar ha­lin­de al­dı­ğı­mız ve bün­ye­mi­ze uy­gun ol­ma­dı­ğı için haz­me­de­me­di­ği­miz yak­la­şım­la­rın, her ge­çen gün da­ha da gür bir ses­le eleş­ti­ril­di­ği­ne şa­hit­lik edi­yo­ruz. Bu eleş­ti­ri­le­rin son ör­nek­le­rin­den bi­ri de Hü­se­yin Da­yı ta­ra­fın­dan ka­le­me alı­nan Türk­ler ve “Öte­ki”leş­tir­dik­le­ri­miz ad­lı eser.
Ya­zar, ça­lış­ma­sın­da bir ta­raf­tan mo­dern Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti’nin ide­olo­jik harç­la­rın­dan bi­ri olan ve ne­re­dey­se ırk­çı ola­rak de­ğer­len­di­ri­le­bi­le­cek Türk­lük an­la­yı­şı­nı sor­gu­lar­ken, di­ğer ta­raf­tan da hiç­bir top­lu­ma bi­re­bir uy­ma­yan Ba­tı ti­pi mil­li­yet­çi­lik an­la­yı­şı­nı yet­kin bir dil­le eleş­ti­ri­yor. Ge­rek bir dev­let ide­olo­ji­si ge­rek­se ay­rı­lık­çı bir söy­lem ola­rak mil­li­yet­çi­lik an­la­yış­la­rı­nın sor­gu­lan­ma­sı ge­rek­ti­ği şu or­tam­da, Türk­ler ve “Öte­ki”leş­tir­dik­le­ri­miz yol gös­te­ri­ci bir ça­lış­ma ni­te­li­ğin­de. /Fatmanur Altun

Tavsiye Et
Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji
Prof. Dr. Aykut Kazancıgil
İstanbul: Etkileşim Ya­yın­la­rı, 2008
 
Or­yan­ta­list ba­kış açı­sı­nın yal­nız­ca si­ya­si ta­ri­he yö­ne­lik al­gı­la­rı­mı­zı şe­kil­len­dir­me­di­ği, hat­ta bun­dan faz­la ola­rak kül­tü­rel alan­da iş gör­dü­ğü­nü söy­le­mek müm­kün. Bu­nun en ba­sit ör­nek­le­rin­den bi­ri de Os­man­lı ta­ri­hi söz ko­nu­su ol­du­ğun­da or­ta­ya çı­kan kü­çüm­se­yi­ci ya­hut komp­leks­li ba­kış açı­sı. Si­ya­si bir or­ga­ni­zas­yon ola­rak bi­le ba­şa­rı­la­rı­nı gö­re­mez ha­le ge­ti­ril­di­ği­miz Os­man­lı İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun kül­tür, bi­lim ve tek­no­lo­ji­ye yap­tı­ğı kat­kı­lar ise ken­di­sin­den çok az bah­se­di­len ol­gu­lar. An­cak son yıl­lar­da or­ta­ya çı­kan bir­bi­rin­den de­ğer­li ça­lış­ma­lar bu ko­nu­lar­da ne ka­dar bil­gi­siz ol­du­ğu­mu­zu or­ta­ya koy­mak­la kal­ma­dı, or­yan­ta­list ba­kış açı­sı­nın al­gı­la­rı­mı­za ne ka­dar şe­kil ver­miş ol­du­ğu­nu da is­pat­la­dı.
Prof. Dr. Ay­kut Ka­zan­cı­gil ta­ra­fın­dan ka­le­me alı­nan Os­man­lı­lar­da Bi­lim ve Tek­no­lo­ji ad­lı ça­lış­ma, bu çer­çe­ve­de zik­re­dil­me­si ge­re­ken önem­li bir kat­kı ola­rak geç­ti­ği­miz gün­ler­de Türk fi­kir ha­ya­tın­da­ki ye­ri­ni al­dı. Zi­hin­ler­de­ki tor­tu­la­rın te­miz­len­me­si­ni ve ge­le­ce­ğe da­ha sağ­lık­lı ba­kıl­ma­sı­nı sağ­la­ya­cak bu tür­den eser­le­ri say­gıy­la se­lam­lı­yo­ruz… /Fatmanur Altun

Tavsiye Et
Hukukun Ana Meseleleri ve Müesseseleri Konferanslar
Ali Fuat Başgil
İstanbul: Yağmur Yayınları, 2008
Türk fi­kir ha­ya­tı­nın önem­li si­ma­la­rın­dan bi­ri olan Ord. Prof. Ali Fu­at Baş­gil, 1967 yı­lın­da ha­ya­ta göz­le­ri­ni yum­ma­sı­na rağ­men dü­şün­ce­le­ri ile ge­rek çağ­daş­la­rı­nı ge­rek­se ken­di­sin­den son­ra ge­len ne­sil­le­ri et­ki­le­me­yi ba­şar­mış bir isim. Son de­re­ce ça­lış­kan bir ilim ada­mı ve ve­lut bir ka­lem olan Baş­gil’in hu­ku­kun ana me­se­le­le­ri ve mü­es­se­se­le­ri üze­ri­ne ver­di­ği kon­fe­rans­lar­dan olu­şan eser, onun si­vil ve si­ya­si hu­kuk üze­ri­ne dü­şün­ce­le­rin­den olu­şan önem­li bir der­le­me.
Na­zif Gü­ner, Sü­ley­man Öz­de­mir ve Mü­şer­ref Öz­de­mir ta­ra­fın­dan ya­yı­na ha­zır­la­nan kon­fe­rans­lar, ilk kez 1946 yı­lın­da ya­yım­lan­ma­sı­na rağ­men, ak­tü­el ola­nı ya­ka­la­ma­yı ba­şa­ra­cak bir eser. /Fatmanur Altun

Tavsiye Et
Üç Köpük, Peltek Vaiz, Güzellik Uykusu
İbrahim Tenekeci
İstanbul: Profil Yayıncılık, 2008
Bu ha­yat mah­cup ve du­ru
Tan­rım, gül­le­ri
Ve ses­siz harf­le­ri ko­ru 
(Üç Kö­pük’ten)
Şa­ir­ler ses­siz harf­le­rin söz­cü­le­ri­dir. Şi­ir ki­tap­la­rı ne rek­lam say­fa­la­rı­nın baş­kö­şe­si­ne ku­ru­lur ne de gün­de­min or­ta ye­ri­ne otu­rur. Ses­siz se­da­sız ba­sı­lır, da­ğı­tı­lır, şi­ir se­ver­le­rin ara­sın­da el­den ele do­la­şır. Gün­de­lik te­laş­lar­dan yo­ru­lup da so­luk­lan­mak is­te­yen­le­rin el­le­rin­de, or­ta­sın­dan ya da so­nun­dan baş­la­ya­rak oku­nur. Ki­mi za­man rast­ge­le bir say­fa­sı açı­la­rak da­ral­mış bir kal­bin saf­ra­sı­nı at­mak için o ana iliş­ti­ri­li­ve­ri­lir. Ki­mi za­man dost mec­lis­le­ri­nin vaz­ge­çil­mez­le­rin­den bi­ri­si olur şa­i­rin so­lu­ğu. Sö­zün bit­ti­ği yer­de şi­ir ka­rı­şır soh­be­te. Çün­kü esa­sın­da şi­ir ya­zıl­maz, söy­le­nir. Şi­ir, gü­nü­müz­de her ne ka­dar tah­tın­dan edil­miş­se de -ki ta­ri­hin ilk dö­nem­le­rin­de şa­ir­ler kral­lar­dan son­ra ikin­cil ik­ti­dar sa­hip­le­ri­dir- ede­bi tür­le­rin kay­na­ğı ol­ma pa­ye­si­ni ha­len mu­ha­fa­za edi­yor.
İb­ra­him Te­ne­ke­ci’nin 1997, 1998 ve 2000 yıl­la­rın­da ilk ba­sı­mı ya­pı­lan ki­tap­la­rı Üç Kö­pük, Pel­tek Va­iz ve Gü­zel­lik Uy­ku­su’nun üçün­cü ba­sım­la­rı Ni­san ayın­da Pro­fil ya­yın­la­rın­ca ya­pıl­dı. Te­ne­ke­ci’nin mi­nör şi­ir ge­le­ne­ği­nin ta­kip­çi­si kı­sa mıs­ra­lı ve Ali Em­re’nin de­yi­şiy­le “gü­zel ve çir­kin ara­sın­da ter­ci­hi­ni gü­zel­den, yü­ce ve gü­zel ara­sın­da ter­ci­hi­ni yi­ne gü­zel­den ya­na kul­la­nan” şi­ir­le­ri ye­ni bas­kı­la­rıy­la ki­tap­çı­lar­da. /Ayşenur Gönen

Tavsiye Et
Kitaplar ve Muharrirler I Mütareke Dönemi Edebiyatı
Abdülhak Şinasi Hisar
İstanbul: YKY, 2008 
Türk oku­ru­nun da­ha çok Çam­lı­ca­da­ki Eniş­te­miz, Fa­him Bey ve Biz, Bo­ğa­zi­çi Mek­tup­la­rı gi­bi eser­le­riy­le ta­nı­dı­ğı Ab­dül­hak Şi­na­si Hi­sar’ın, ken­di dö­ne­min­de Der­gah, İle­ri, Ya­rın gi­bi der­gi­ler­de ya­yın­lan­mış fa­kat gü­nü­müz al­fa­be­si­ne ak­ta­rıl­ma­mış eleş­ti­ri ya­zı­la­rı Ya­pı Kre­di Ya­yın­la­rı’nca ki­tap­laş­tı­rıl­dı.
Ta­ma­mı üç cilt ola­rak plan­la­nan se­ri­nin, mü­ta­re­ke dö­ne­min­de ka­le­me alı­nan ede­bî ma­ka­le, de­ne­me ve eleş­ti­ri ya­zı­la­rı­nı kap­sa­yan bi­rin­ci ki­ta­bı, ya­za­rın bu­gü­ne ka­dar oku­ru­na ka­pa­lı ka­lan eleş­tir­men ta­ra­fı­nı gün yü­zü­ne çı­kar­ma­sıy­la li­te­ra­tü­rü­mü­ze önem­li bir kat­kı sağ­lı­yor. Ese­ri ya­yı­na ha­zır­la­yan Nec­met­tin Tu­ri­nay’ın ifa­de­siy­le “Ta­nı­dı­ğı­mız Ab­dül­hak Şi­na­si Hi­sar, eser­le­rin­de da­ha zi­ya­de geç­mi­şi­ne ve ha­tı­ra­la­rı­na dö­nük bi­ri­si ola­rak ko­nu­şur­ken bu­ra­da tam ak­si bir ta­vır ta­kı­na­rak, bü­tün ener­ji­si­ni ge­le­ce­ğe yö­nel­ti­yor ve yük­sek mo­ral­li bir ya­zı­cı ola­rak kar­şı­mı­za çı­kı­yor.”
Eser adın­dan an­la­şı­la­ca­ğı üze­re, Hi­sar’ın, Mon­dros Mü­ta­re­ke­si son­ra­sın­da, si­ya­si bir kao­sun ve cid­di aç­maz­la­rın ya­şan­dı­ğı mil­li mü­ca­de­le gün­le­rin­de ka­le­me alın­mış eser­ler ve bun­la­rın ya­zar­la­rı hak­kın­da­ki eleş­ti­ri­le­ri­ni; o gün­ler­de ya­yın­la­nan ki­tap ve der­gi­ler üze­ri­ne dü­şün­ce­le­ri­ni; ma­ka­le, şi­ir, ro­man ve ter­cü­me tah­kik­le­ri­ni; za­man za­man da si­ya­set ve eği­tim po­li­ti­ka­la­rı üze­ri­ne yap­tı­ğı tah­lil ve ten­kit­le­ri içe­ri­yor. Ya­zı­lar la­ti­ni­ze edi­le­rek bı­ra­kıl­mış ve her­han­gi bir sa­de­leş­tir­me­ye ge­rek gö­rül­me­miş.
Öte yan­dan bu ya­zı­lar, Ab­dül­hak Şi­na­si Hi­sar’ın ya­zı ha­ya­tı­na baş­la­dı­ğı dö­nem­le son­ra­ki dö­nem­ler ara­sın­da­ki ol­gun­laş­ma se­rü­ve­ni­ne ta­nık­lık et­me­mi­ze im­kan ta­nı­yor. Bun­dan baş­ka bu­gün adı­nı duy­duk­la­rı­mız­dan baş­ka dö­ne­min­de şöh­ret bul­muş fa­kat adı bu­gün­le­re gel­me­miş bir­çok ya­za­rın var­lı­ğın­dan ha­ber­dar olu­yo­ruz. Bu ya­zar­la­rın eser­le­ri hak­kın­da hem bil­gi hem fi­kir el­de ede­bi­li­yo­ruz. Ki­tap­lar ve Mu­har­rir­ler, dö­ne­min ay­dın­la­rı­nın ede­bi­ya­ta ve eleş­tir­men­li­ğe ba­kı­şın; o gün­le­rin ya­yın­cı­lık, der­gi­ci­lik an­la­yı­şı­nı; ya­zar­la­rın Türk ede­bi­ya­tın­da ye­ni ta­nı­nan tür­le­re yak­la­şı­mı­nı ve da­ha da önem­li­si Şi­na­si Hi­sar’ın eleş­ti­ri an­la­yı­şı­nı -ki ya­zar eleş­tir­men­li­ğe yak­la­şı­mı ga­yet net- gös­ter­me­siy­le de ya­kın dö­nem ede­bi­yat ta­ri­hi­mi­ze ışık tu­tu­yor. /Ayşenur Gönen

Tavsiye Et