Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (March 2007) > Dünya Siyaset > Mekke Anlaşması, Filistin’e barış getirir mi?
Dünya Siyaset
Mekke Anlaşması, Filistin’e barış getirir mi?
Hatice Boynukalın Şenkardeşler
ŞU­BAT ayın­da Suu­di Ara­bis­tan Kra­lı Ab­dul­lah’ın gi­ri­şi­miy­le Mek­ke’de bir ara­ya ge­len Ha­mas ve el-Fe­tih’ten yet­ki­li­ler, Fi­lis­tin’de ulu­sal bir­lik hü­kü­me­ti ku­rul­ma­sı­nı ön­gö­ren an­laş­ma­yı im­za­la­dı. Ba­şa­rı­ya ulaş­sın ve­ya ulaş­ma­sın Mek­ke An­laş­ma­sı, Fi­lis­tin da­va­sı­nın ye­ni bir ta­ri­hî dö­ne­me­ce gir­di­ği­ni ilan et­me­si ba­kı­mın­dan bü­yük önem ta­şı­yor. Zi­ra bu an­laş­may­la Ha­mas’ın “ye­ni bir si­ya­si dil” be­nim­se­di­ği tüm dün­ya­ya ilan edi­li­yor.
 
Ka­za­nan da Yok, Kay­be­den de!
İş­gal al­tın­da­ki top­rak­la­rın­da on­lar­ca ki­şi­nin ölü­mü­ne se­be­bi­yet ve­ren kar­deş kav­ga­sı­na sah­ne olan Fi­lis­tin’de son dö­nem­de ya­şa­nan ge­liş­me­ler, ulus­la­ra­ra­sı ca­mia­nın Fi­lis­tin’in şan­lı da­va­sı­na duy­du­ğu es­ki say­gı­yı yi­tir­me­si­ne yol aç­tı. İs­lam dün­ya­sı­nın gön­lün­de mu­te­na bir ye­re sa­hip Mek­ke şeh­ri­nin, akan kar­deş ka­nı­nı dur­du­ra­cak bir it­ti­fa­ka ev sa­hip­li­ği yap­ma­sı için se­çil­miş ol­ma­sı ise bu açı­dan ol­duk­ça önem­liy­di.
An­laş­ma şart­la­rı­nı ve bu­nun so­nu­cun­da ki­min si­ya­si za­fer el­de et­ti­ği­ni ya da han­gi ta­ra­fın da­ha çok ödün ver­di­ği­ni tar­tış­ma­dan ön­ce şu­nu be­lirt­me­li­yiz ki; Mek­ke An­laş­ma­sı’nın im­za­lan­ma­sıy­la baş­ta ABD ol­mak üze­re de­mok­ra­si ha­va­ri­li­ği ya­pan tüm ulus­la­ra­ra­sı güç­le­rin mas­ke­le­ri bir kez da­ha düş­tü. Zi­ra Ha­mas, -hal­kın bü­yük ço­ğun­lu­ğu­nun te­vec­cü­hü­nü ka­za­na­rak se­çim­ler­den za­fer­le çık­ma­sı­na rağ­men- bir yı­lı aş­kın bir sü­re­dir tür­lü de­si­se­ler­le ba­şa­rı­sız(!) ha­le ge­ti­ri­len bir ik­ti­dar de­ne­yi­mi ve iç ça­tış­ma­lar son­ra­sın­da yö­ne­ti­mi baş­ka­la­rıy­la pay­laş­mak zo­run­da bı­ra­kıl­dı.
An­laş­ma­ya ev sa­hip­li­ği ya­pan Suu­di Ara­bis­tan hü­kü­me­ti ve di­ğer ta­raf­la­rın amaç, bek­len­ti ve ka­za­nım­la­rı me­se­le­si­ne dö­ner­sek; Su­ud hü­kü­me­ti, Mek­ke bu­luş­ma­sı­na ev sa­hip­li­ği ya­pa­rak ön­ce­lik­le son dö­nem­de Ha­mas’la ol­duk­ça ya­kın iliş­ki­ler ku­ran İran’ın böl­ge­de­ki nü­fu­zu­nu azalt­ma­yı ve Arap âle­mi­ni il­gi­len­di­ren me­se­le­ler­de ini­si­ya­ti­fi ele al­ma­yı amaç­lı­yor. Böy­le­ce top­rak­la­rın­da bu­lu­nan kut­sal me­kan­lar­dan ötü­rü Sün­ni dün­ya­nın en güç­lü tem­sil­ci­si ko­nu­mun­da­ki Suu­di Ara­bis­tan, Or­ta­do­ğu’da­ki ağır­lı­ğı­nı ka­bul et­tir­me­yi de ga­ran­ti­le­miş olu­yor.
Yol­suz­luk id­di­ala­rı ve ba­şa­rı­sız ba­rış sü­re­ciy­le hal­kı­nın ve dün­ya ka­mu­oyu­nun önün­de zor du­ru­ma dü­şen el-Fe­tih kad­ro­la­rı ise, tek­rar yö­ne­tim içe­ri­sin­de yer ala­rak kay­bet­ti­ği po­pü­la­ri­te­si­ni ge­ri al­ma­nın yol­la­rı­nı arı­yor. Yi­ne el-Fe­tih’in, dı­şa­rı­da du­ran grup­la­rın FKÖ bün­ye­si­ne alın­ma­sı için ge­re­ken sü­re­cin baş­la­tıl­ma­sı­na onay ver­me­si de ya­kın ge­le­cek­te Fi­lis­tin si­ya­se­ti­nin ha­re­ket­le­ne­ce­ği yo­rum­la­rı­na ne­den olu­yor.
Ha­mas yet­ki­li­le­ri ise Mek­ke it­ti­fa­kı va­sı­ta­sıy­la Arap yö­ne­tim­le­ri ile mev­cut za­yıf iliş­ki­le­rin ge­liş­ti­ril­me­si için önem­li bir fır­sa­tın ya­ka­lan­dı­ğı­nı dü­şü­nü­yor. Ha­mas, ABD ile ya­kın mü­na­se­bet­le­ri bu­lu­nan Suu­di Ara­bis­tan’ın hem Was­hing­ton hem de böl­ge ül­ke­le­riy­le iliş­ki­ler­de bir köp­rü va­zi­fe­si gö­re­bi­le­ce­ği­ni umu­yor. Ni­te­kim Suu­di Ara­bis­tan Ulu­sal Gü­ven­lik Kon­se­yi Ge­nel Sek­re­te­ri Prens Ben­der bin Sul­tan’ın böy­le­si bir an­laş­ma­nın baş mi­ma­rı ol­ma­sı, bu­nun ABD ica­ze­tiy­le mey­da­na gel­di­ği­ni akıl­la­ra ge­ti­ri­yor.
An­laş­ma şart­la­rı­na gö­re dı­şiş­le­ri, içiş­le­ri ve ma­li­ye ba­kan­lık­la­rı­nın el-Fe­tih ha­re­ke­ti­ne ya­kın­lı­ğıy­la bi­li­nen ba­ğım­sız mil­let­ve­kil­le­ri­ne tes­lim edil­me­si her ne ka­dar Ha­mas’ın aley­hi­ne gi­bi gö­rün­se de par­ti yet­ki­li­le­ri­nin böy­le bir yön­te­mi İs­ra­il ve do­la­yı­sıy­la ABD ile da­ha faz­la sür­tüş­me ya­şan­ma­ma­sı için be­nim­se­dik­le­ri tah­min edi­li­yor. Ni­te­kim ulus­la­ra­ra­sı alan­da sü­re­ge­len po­li­tik ve eko­no­mik boy­ko­tun kal­dı­rıl­ma­sı, ku­ru­la­cak ye­ni hü­kü­me­tin ön­ce­lik­le her iki ül­ke ta­ra­fın­dan ta­nın­ma­sı­nı ge­rek­ti­ri­yor. Ha­mas’a ve­ri­len do­kuz ba­kan­lı­ğın halk­la bi­re­bir te­mas ha­lin­de­ki ba­kan­lık­lar ol­ma­sı da en bü­yük gü­cü­nü halk­tan alan Ha­mas’ın gö­zü­nün Fi­lis­tin so­kak­la­rın­da ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor.
İt­ti­fak bu yö­nüy­le yö­ne­ti­min ta­raf­lar ara­sın­da pay edil­me­sin­den baş­ka ye­ni bir şey ge­tir­mi­yor. Mek­ke gö­rüş­me­le­rin­de va­rı­lan so­nuç­lar, ba­ğım­sız­lık için kap­sam­lı ulu­sal bir or­tak pro­je ge­liş­tir­mek­ten zi­ya­de, di­ğer Fi­lis­tin­li grup­la­rı dı­şa­rı­da bı­ra­kan iki­li bir yö­ne­ti­mi pay­laş­ma an­laş­ma­sın­dan ile­ri git­mi­yor.
 
Kut­sa­la Sal­dı­rı
Di­ğer yan­dan Ha­mas’ın Si­ya­si Bü­ro Baş­ka­nı Ha­lid Me­şal’in geç­miş hü­kü­met­le­rin İs­ra­il’le yap­tı­ğı an­laş­ma­la­ra ‘bağ­lı’ değil, ‘say­gı­lı’ ola­cak­la­rı­nı bil­dir­me­si ve ha­re­ke­tin ye­ni bir si­ya­si dil be­nim­se­di­ği­ni söy­le­me­si ise an­laş­ma­ya dam­ga­sı­nı vu­ran bel­ki de en önem­li açık­la­may­dı. Par­la­men­to se­çim­le­ri­ne ka­tı­la­rak za­ten ılım­lı­laş­ma­nın ve ye­ni bir si­ya­si di­li be­nim­se­me­nin ilk adım­la­rı­nı atan Ha­mas’ın bu açık­la­may­la, ide­olo­ji­si ve po­li­ti­ka­sı han­gi yön­de olur­sa ol­sun si­ya­si sü­re­ce en­teg­re ol­ma­nın ilk sin­yal­le­ri­ni ver­di­ği­ni söy­le­mek yan­lış ol­ma­sa ge­rek. Mek­ke’de olan bi­te­ni Su­ud’un Camp Da­vid’i ola­rak ni­te­le­yen İs­ra­il­li yo­rum­cu­lar üs­tü ka­pa­lı da ol­sa iş­te tam da bu ger­çe­ğe işa­ret edi­yor­lar.
Re­el­po­li­tik ile seç­men­le­rin ta­lep­le­ri ara­sın­da sı­kı­şıp ka­lan Ha­mas ha­re­ke­tin­de ib­re­nin han­gi yö­ne ka­ya­ca­ğı­nı ise za­man gös­te­re­cek. Bu bağ­lam­da an­laş­ma­nın, Ha­mas’ı için­de bu­lun­du­ğu si­ya­si zo­run­lu­luk­lar do­la­yı­sıy­la de­ği­şip dö­nüş­me­ye zor­la­ya­cak ya da par­ti içe­ri­sin­den ko­puş­la­rın ya­şan­ma­sı­na ne­den ola­bi­le­cek cid­di tu­zak­lar içer­di­ği de bir ger­çek.
Mek­ke’de du­rum böy­ley­ken İs­ra­il bul­do­zer­le­ri, Müs­lü­man­la­rın ilk kıb­le­si olan Mes­cid-i Ak­sa çev­re­sin­de söz­de Sü­ley­man Hey­ke­li (Si­yon Ma­be­di)’ni bul­ma­ya yö­ne­lik ola­rak yap­tı­ğı ka­zı­lar­la bir ba­kı­ma ca­mi ile bir­lik­te he­nüz mü­rek­ke­bi ku­ru­ma­mış an­laş­ma­nın da al­tı­nı oy­mak­la meş­gul­dü.
İs­ra­il içe­ri­sin­de­ki ba­zı çev­re­ler ka­zı ça­lış­ma­la­rı­nın Fi­lis­tin­li­le­ri tek­rar bir ara­ya ge­tir­di­ği­ni ve iç sa­va­şın eşi­ğin­de­ki hal­ka sil­kin­me fır­sa­tı ver­di­ği­ni id­di­a ede­rek, Ol­mert hü­kü­me­ti­ni za­man­la­ma konusunda ha­ta­ya düş­mek­le suç­la­dı. Oy­sa as­lın­da hü­kü­me­tin ter­si­ne tam da bu za­man­da Müs­lü­man ka­mu­oyu­nu aya­ğa kal­dı­ran ça­lış­ma­la­ra hız ver­me­si­ni plan­lı bir pro­je­nin ha­ya­ta ge­çi­ril­me­si ola­rak oku­yan­lar da mev­cut. Ba­zı göz­lem­ci­ler bu ça­lış­ma­la­rın ama­cı­nın Fi­lis­tin­li­le­ri baş­ka se­çe­nek­le­ri ol­ma­dı­ğı­na ik­na ede­rek ulu­sal bir­lik hü­kü­me­ti­ni İs­ra­il ve ABD şart­la­rı­na gö­re oluş­tur­ma­ya zor­la­mak ola­bi­le­ce­ği­ni id­di­a edi­yor. Bu­nun ne­ti­ce­sin­de, ön­ce­den al­tı­na im­za koy­du­ğu te­mel il­ke­le­rin­den ödün ver­di­re­rek Hamas’ı, İs­ra­il’le iliş­ki­le­rin nor­mal­leş­ti­ril­me­si­ni de içe­ren si­ya­si sü­re­cin içe­ri­si­ne çek­me­ye yö­ne­lik bir pla­nın ha­ya­ta ge­çi­ril­me­ye ça­lı­şıl­dı­ğı­nın da al­tı çi­zi­li­yor.
 
Tek­nik He­yet İs­ra­il’i Ka­rış­tır­dı
Öte yan­dan 15 Şu­bat ta­ri­hin­de İs­ra­il Baş­ba­ka­nı Ehud Ol­mert’in Tür­ki­ye’ye yap­tı­ğı zi­ya­re­te Ha­remü’ş-Şe­rif’te­ki ka­zı ça­lış­ma­la­rı­nın göl­ge­si düş­tü. Ka­zı­la­rın Mes­cid-i Ak­sa’ya za­rar ver­me­di­ği­ne ik­na et­mek ama­cıy­la ça­lış­ma­la­rın fo­toğ­raf­la­rı gös­te­ril­diy­se de Er­do­ğan, bu ko­nu­da tat­min ol­ma­dı­ğı­nı ifa­de et­ti. Böy­le­ce ta­raf­lar, ka­zı ça­lış­ma­la­rı­nı ye­rin­de in­ce­le­mek üze­re Tür­ki­ye’den bir tek­nik he­yet gön­de­ril­me­si ko­nu­sun­da uz­laş­tı­lar.

Ol­mert’in Türk he­ye­ti­nin Ha­re­mü’ş-Şe­rifte in­ce­le­me yap­ma­sı­na onay ver­me­si, İs­ra­il Par­la­men­to­su’nu ka­rış­tır­dı. Ka­rar, İs­ra­il ga­ze­te­le­rin­de di­ğer Arap ve İs­lam ül­ke­le­ri­nin İs­ra­il’in içiş­le­ri­ne ka­rış­ma­sı­na ka­pı ara­la­ya­ca­ğı id­di­a edi­le­rek eleş­ti­ril­di.


Paylaş Tavsiye Et