Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (February 2008) > Kapak > Başörtüsü siyasi sembol mü?
Kapak
Başörtüsü siyasi sembol mü?
A. Kemal Bersay
DİN­DAR­LA­RA uy­gu­la­nan sem­bo­lik ve fii­lî şid­de­tin sem­bo­lü ola­rak “ba­şör­tü­sü so­ru­nu” yi­ne gün­dem­de. Da­ha ön­ce “ma­hal­le bas­kı­sı” ve “Ma­lez­ya olur mu­yuz?” tar­tış­ma­la­rıy­la el­de edil­mek is­te­nen ve “kor­ku­nun ima­la­tı” yön­te­mi­ne da­ya­nan si­ya­si-ide­olo­jik çı­kar­lar şim­di de ba­şör­tü­sü prob­le­mi üze­rin­den ka­za­nıl­ma­ya ça­lı­şı­lı­yor. “Ke­ma­list ma­hal­le”nin bek­çi­le­ri, el­le­rin­den ka­yıp git­mek­te olan si­ya­si, eko­no­mik ve ide­olo­jik ik­ti­dar­la­rı­nı ko­ru­mak mak­sa­dıy­la, ol­ma­yan kor­ku­la­rı imal ede­rek bir ta­raf­tan mev­cut hü­kü­me­ti di­ğer ta­raf­tan da din­dar kit­le­le­ri sin­dir­me­ye ça­lı­şı­yor. Yu­ka­rı ma­hal­le elit­le­ri­nin te­tik­çi­li­ği­ni ya­pan med­ya ka­lem­şor­la­rı da bu sa­ye­de ken­di­le­ri­ne ge­le­rek 22 Tem­muz’un şo­ku­nu at­lat­ma fır­sa­tı bul­duk­la­rı­nı dü­şü­nü­yor­lar. Yük­sek yar­gı­nın ye­ni­den 28 Şu­bat pro­va­la­rı yap­ma­ya baş­la­yan ki­mi men­sup­la­rı da 1930’lu yıl­lar­da kal­mış zih­ni­yet ya­pı­la­rıy­la as­lın­da bu ül­ke­de­ki en “mu­ha­fa­za­kâr” ku­ru­mun, yar­gı sis­te­mi ol­du­ğu­nu bir ke­re da­ha gös­ter­miş ol­du­lar.
Vel­ha­sıl, ül­ke­nin si­ya­si, ik­ti­sa­di ve en­te­lek­tü­el elit­le­ri­nin de­ğiş­ti­ği bu sü­reç­te im­ti­yaz­lı ko­num­la­rı­nın sar­sıl­dı­ğı­nı gö­ren ve Tür­ki­ye’nin ta­rih­sel yü­rü­yü­şü­nün ken­di pa­ra­zit po­zis­yon­la­rı­nı “olum­suz yön­de” et­ki­le­ye­ce­ği­ni dü­şü­nen Ke­ma­list elit­ler “iyi sa­at­te ol­sun­lar”ı da kış­kırt­mak su­re­tiy­le ye­ni bir kriz çı­kart­ma­ya ve bu yol­la es­ki­ye dö­nü­şü ger­çek­leş­tir­me­ye ça­lı­şı­yor­lar. Ken­di çı­kar­la­rı­nı “re­jim”in çı­kar­la­rıy­la öz­deş­leş­ti­ren, de­mok­ra­si­den ve onun te­mel un­sur­la­rı olan si­vil si­ya­set ve par­la­men­to­dan zer­re ka­dar haz­zet­me­yen, ba­şör­tü­sü­nün AİHM ta­ra­fın­dan ya­sak­lan­dı­ğı­nı id­di­a ede­bi­le­cek ka­dar da ile­ri gi­dip açık­ça ya­lan söy­le­yen bu “cid­di” adam­lar (ve ka­dın­lar) as­lın­da ne ka­dar hak­sız ve ça­re­siz ol­duk­la­rı­nı açı­ğa vu­ru­yor­lar bu ta­vır­la­rıy­la.
Din ve din­dar­lar­dan haz­zet­me­yen bu elit­le­rin ba­şör­tü­sü­nü ya­sak­la­mak için kul­lan­dık­la­rı en bil­dik ba­ha­ne ise “tür­ban si­ya­si sim­ge­dir” id­dia­sı. As­lın­da hür ve if­fet­li bir Müs­lü­man ka­dı­nı sem­bo­li­ze eden ba­şör­tü­sü/tür­ba­nın bel­li bir par­ti­nin sim­ge­si ol­ma­dı­ğı CHP’ye bi­le oy ve­ren ba­şör­tü­lü­le­rin var­lı­ğı (ve bu yön­de­ki bul­gu­la­rı gös­te­ren ka­muo­yu araş­tır­ma­la­rı) se­be­biy­le aşi­kâr. Di­ğer ta­raf­tan, asıl so­ru(n) ba­şör­tü­sü ya­sak­la­rı­nın ne­yi sim­ge­le­di­ği me­se­le­si. Yıl­lar­dır sü­ren utanç ve­ri­ci ya­sak­lar se­be­biy­le as­lın­da ba­şör­tü­sü, onun “si­ya­si sem­bol” ol­du­ğu­nu söy­le­yen­le­rin, din­dar kit­le­ler üze­rin­de­ki bas­kı ve zu­lüm­le­ri­nin sem­bo­lü ol­du.
Öte yan­dan ba­şör­tü­sü ba­zı Av­ru­pa ül­ke­le­rin­de de -çok da­ha sı­nır­lı da ol­sa- ya­sak­lar kap­sa­mı­na alın­dı. Bu­ra­da da ba­şör­tü­sü­nün sim­ge­sel özel­li­ği öne çı­kı­yor. Zi­ra Av­ru­pa’da­ki (özel­lik­le Fran­sa ve Al­man­ya’da­ki) ya­sak, Ba­tı­lı “ben-id­ra­ki”nin dış­la­yı­cı yü­zü­nün bir te­za­hü­rü olan ırk­çı­lık ve ya­ban­cı düş­man­lı­ğı­nı, yüz­yıl­lar ön­ce­sin­den ge­len İs­lam/Os­man­lı kor­ku­su ve nef­re­ti­ni, ge­le­ce­ğe yö­ne­lik abar­tı­lı “azın­lık kal­ma” kor­ku­su­nu ve sö­mür­ge­ci alış­kan­lık­la­rın ürü­nü “me­de­ni­leş­tir­me mis­yo­nu”nu, “be­yaz ada­mın yü­kü”nü sim­ge­li­yor. Ay­nı za­man­da, top­lum­sal so­run­la­rı ön­ce­lik­le ça­tış­ma yo­luy­la çöz­me ge­le­ne­ği­ne da­ya­lı ve güç­lü sı­nıf­la­rın güç­süz­le­ri ez­di­ği ta­rih­sel mi­ra­sın, hâ­sı­lı Ba­tı­lı top­lum­sal ör­güt­len­me­nin te­me­lin­de ya­tan ça­tış­ma­cı ka­rak­te­rin bir yan­sı­ma­sı, sem­bo­lü ba­şör­tü­sü ya­sak­la­rı.
Biz­de ise ba­şör­tü­sü­ne du­yu­lan aler­ji çok da­ha “süf­li” ve yü­zey­sel. Zi­ra faz­la ta­ri­hî de­rin­li­ği ol­ma­yan, da­ha zi­ya­de gün­de­lik çı­kar­la­rı ko­ru­mak he­sa­bıy­la uy­gu­la­nan bir ya­sak. An­cak bas­kı­cı tek par­ti re­ji­mi­nin si­ya­si kül­tü­rü­nü oluş­tu­ran kod­lar­la da ya­kın­dan il­gi­li. Bu çer­çe­ve­de hal­kı zor­la “adam et­me” an­la­yı­şı ve bu­nun al­tın­da ya­tan “ca­hil halk, hu­ra­fe ge­le­nek” var­sa­yı­mı­nın, top­lu­mun ken­di öz­nel­li­ği ola­ma­ya­ca­ğı dü­şün­ce­si­nin ve fa­kat hem bir “mo­dern öz­ne” ol­ma hem de Müs­lü­man kal­ma­nın bir sem­bo­lü olan ba­şör­tü­sü­nü gö­rün­ce afal­la­yıp kal­ma­nın sim­ge­si ba­şör­tü­sü ya­sa­ğı. Di­ğer ta­raf­tan, dev­let adam­la­rı­nın yap­tı­ğı dış ge­zi­le­ri yal­nız­ca “Tür­ki­ye’nin ve çağ­daş Türk ka­dı­nın ima­jı” çer­çe­ve­sin­de de­ğer­len­di­ren kö­şe ya­zar­la­rı­nın Baş­ba­kan ve Cum­hur­baş­ka­nı’nın eş­le­ri­nin gi­yim-ku­şa­mı­na ge­tir­dik­le­ri “eleş­ti­ri­ler” ör­ne­ğin­de gö­rül­dü­ğü gi­bi, Ke­ma­list elit­ler için mo­dern­leş­me­nin ta­ma­men gö­rün­tü­den iba­ret ol­du­ğu­nun, ya­ni “gar­dı­rop mo­dern­leş­me­si”ni en te­mel he­de­fi bel­le­miş Ke­ma­lizm’in içi boş bir “ci­la­lı imaj ide­olo­ji­si” ol­du­ğu­nun gös­ter­ge­si.
Son ola­rak, yıl­lar­dan be­ri ıs­rar­la uy­gu­la­nan bu hak­sız ve mes­net­siz ya­sak, Tür­ki­ye’de hu­ku­kun ne öl­çü­de si­ya­sal­laş­mış ve çif­te stan­dart­lar­la do­lu ol­du­ğu­nu bi­ze sü­rek­li ha­tır­la­tan bir sem­bol. Bu ya­sa­ğın kal­dı­rıl­ma­sı ise, bir yan­dan dev­le­tin mil­let­le ba­rış­ma­sı­nın, öte yan­dan da Tür­ki­ye’nin ken­di as­li kim­li­ği­ne bü­rün­me­si­ne gi­den yo­lun bir sim­ge­si ola­cak.

Paylaş Tavsiye Et