Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Ekonomide Gündem
Ekonomide Gündem Dünya / Mayıs 2010
Komşunun kırık notları iflas riski yarattı
Ya­şa­dı­ğı eko­no­mik kriz se­be­biy­le zor gün­ler ge­çi­ren Yu­na­nis­tan, de­re­ce­len­dir­me ku­ru­luş­la­rın­dan ar­ka ar­ka­ya ge­len not in­di­rim­le­riy­le kan kay­bet­me­ye de­vam edi­yor. Yu­na­nis­tan’ın borç sto­ğu­nun önem­li bir risk oluş­tur­du­ğu­nu ve is­tik­ra­ra ka­vuş­tu­rul­ma­sı­nın tah­min edi­len­den da­ha ma­li­yet­li ola­bi­le­ce­ği­ni öne sü­ren de­re­ce­len­dir­me ku­ru­lu­şu Mo­ody’s ül­ke­nin kre­di no­tu­nu bir ka­de­me in­di­rir­ken, di­ğer bir önem­li de­re­ce­len­dir­me ku­ru­lu­şu Fitch ma­li güç­lük­le­rin şid­det­len­me­si­ni ve borç­lan­ma ma­li­yet­le­ri­nin art­ma­sı­nı ge­rek­çe gös­te­re­rek not in­di­ri­mi­ne git­ti. Stan­dard&Po­or’s ise ka­mu fi­nans­ma­nı için alı­nan ted­bir­le­rin po­li­tik ve eko­no­mik açı­dan uy­gu­la­na­bi­lir­li­ği­ni sor­gu­la­ya­rak uzun va­de­li kre­di no­tu­nu üç ka­de­me in­di­rip ya­tı­rım ya­pı­la­maz se­vi­ye­si­ne çe­ke­rek, ya­şa­nan eko­no­mik ge­liş­me­le­re en sert tep­ki­yi ve­ren de­re­ce­len­dir­me ku­ru­lu­şu ol­du. Ağır borç kri­zi için­de bu­lu­nan Yu­na­nis­tan, AB ile Ulus­la­ra­ra­sı Pa­ra Fo­nu (IMF)’ndan öne­ri­len 45 mil­yar av­ro­luk ma­li yar­dı­mın ge­cik­me­si ha­lin­de borç­la­rı­nı öde­ye­me­ye­rek if­las eden ilk AB ül­ke­si ol­ma­nın kor­ku­su­nu ya­şı­yor.
 
En değerli marka Google
Dün­ya­nın ön­de ge­len pa­zar araş­tır­ma­sı ve da­nış­man­lık şir­ke­ti Mill­ward Brown ta­ra­fın­dan mar­ka­la­rın do­lar cin­sin­den pi­ya­sa de­ğer­le­ri­ne gö­re ha­zır­la­nan “BRANDZ Top 100” mar­ka­lar sı­ra­la­ma­sı açık­lan­dı. Ge­çen yıl lis­te­nin ilk sı­ra­sın­da yer alan in­ter­net ara­ma mo­to­ru Go­og­le, %14’lük ar­tış­la 114,2 mil­yar do­lar se­vi­ye­si­ne ula­şan mar­ka de­ğe­riy­le bu yıl da ilk sı­ra­ya yer­le­şir­ken; onu mar­ka de­ğe­ri­ni %30 ar­tı­ra­rak dört ba­sa­mak bir­den yük­se­len bil­gi­sa­yar de­vi IBM ta­kip et­ti. Mar­ka de­ğe­rin­de­ki %32’lik ar­tış­la al­tın­cı sı­ra­dan üçün­cü sı­ra­ya yük­se­len App­le’ın de­ğe­ri 86,3 mil­yar do­la­ra ula­şır­ken, mar­ka de­ğe­ri­nin %58’ini kay­be­den No­ki­a ge­çen yı­lın en çok de­ğer kay­be­den şir­ke­ti ol­du. Bu yıl be­şin­ci­si açık­la­nan “BRANDZ Top 100” sı­ra­la­ma­sı, 31 fark­lı ül­ke­de 1,5 mil­yo­nu aş­kın tü­ke­ti­ci ve uz­ma­na uy­gu­la­nan hız­lı tü­ke­tim ma­mül­le­ri, da­ya­nık­lı tü­ke­tim mal­ze­me­le­ri, hiz­met sek­tö­rün­de fa­ali­yet gös­te­ren fir­ma­lar ve hol­ding­le­rin ara­la­rın­da bu­lun­du­ğu 50 bin mar­ka­yı kap­sa­yan bir an­ke­tin so­nuç­la­rı­na gö­re ha­zır­la­nı­yor.
 
OECD büyüme tahminlerini açıkladı
Eko­no­mik İş­bir­li­ği ve Kal­kın­ma Ör­gü­tü (OECD) dün­ya­nın en önem­li eko­no­mi­le­ri­ne iliş­kin ilk ve ikin­ci çey­rek tah­min­le­ri­nin yer al­dı­ğı gö­rü­nüm ra­po­ru­nu ya­yın­la­dı. En hız­lı eko­no­mik to­par­lan­ma­nın ge­liş­mek­te olan ül­ke­ler­de gö­rü­le­ce­ği­ni be­lir­ten ra­po­ra gö­re, ABD ve Ja­pon­ya’nın Av­ro Böl­ge­si’ne kı­yas­la da­ha di­na­mik bir per­for­mans ser­gi­le­me­si bek­le­ni­yor. Ja­pon­ya ve ABD’de iş­siz­lik ora­nın­da ya­şa­nan dü­şü­şe kar­şın Av­ro Böl­ge­si’nde iş­siz­lik en yük­sek se­vi­ye­ye ula­şır­ken, dün­ya­nın en ge­liş­miş ye­di ül­ke­si (G-7) için bu yı­lın ilk çey­re­ğin­de %1,9’luk, ikin­ci çey­re­ğin­de %2,3’lük bir bü­yü­me ön­gö­rü­lü­yor. Ra­por­da, hü­kü­met­le­rin ay­nı an­da hem iş­siz­lik oran­la­rı­nı dü­şür­mek hem de ma­li açık­la­rı ka­pat­mak ve ka­mu borç­la­rı­nı öde­mek zo­run­da kal­dı­ğı­na dik­kat çe­ki­lir­ken; sür­dü­rü­le­bi­lir bir eko­no­mik iyi­leş­me için bü­yü­me yan­lı­sı re­form­la­rın ya­pıl­ma­sı, is­tih­dam he­def­le­ri­nin bü­yü­tül­me­si ve ino­vas­yon, ye­şil eko­no­mi gi­bi ye­ni ve sağ­lık­lı bü­yü­me yön­tem­le­ri­nin kul­la­nıl­ma­sı tav­si­ye edi­li­yor.
 
2,5 milyar avro kül oldu
İz­lan­da’da 14 Ni­san’da fa­ali­ye­te ge­çen Ey­yaf­yal­la­yö­küll ya­nar­da­ğı­nın Av­ru­pa’ya ge­tir­di­ği eko­no­mik ma­li­yet ağır ol­du. AB Ko­mis­yo­nu ta­ra­fın­dan ha­va­cı­lık sek­tö­rü ve­ri­le­ri­ne da­ya­nı­la­rak ha­zır­la­nan ra­por­da, ya­nar­da­ğın pat­la­ma­sı­nın ma­li­ye­ti­nin 2,5 mil­yar av­ro­ya ula­şa­bi­le­ce­ği ön­gö­rü­lü­yor. 14 Ni­san’dan 21 Ni­san’a ka­dar yay­dı­ğı kül­ler ve toz bu­lu­tu ne­de­niy­le 100 bin­den faz­la uçak se­fe­ri­nin ip­tal edil­me­si­ne ve 10 mil­yon ki­şi­nin se­ya­ha­ti­nin en­gel­len­me­si­ne se­bep olan ya­nar­da­ğın ha­va­cı­lık sek­tö­rü­ne ver­di­ği doğ­ru­dan za­ra­rın, 1,5 ila 2 mil­yar av­ro ara­sın­da bir de­ğer ola­bi­le­ce­ği tah­min edi­lir­ken, ta­bia­ta ver­di­ği za­ra­rın şu aşa­ma­da he­sap­lan­ma­sı­nın zor ol­du­ğu be­lir­ti­li­yor. Ko­mis­yon, üye ül­ke­ler­de ha­va­cı­lık sek­tö­rü­nün za­rar­la­rı­nı kar­şı­la­mak için dü­şük fa­iz­li kre­di ve­ril­me­si, öde­me­le­rin er­te­len­me­si gi­bi al­ter­na­tif ted­bir­ler üze­rin­de ça­lı­şı­yor.
 
Kriz, ekonomiden beş Türkiye eksiltti
Ulus­la­ra­ra­sı Pa­ra Fo­nu (IMF)’nun Dün­ya Eko­no­mik Gö­rü­nü­mü ve­ri­ta­ba­nı­nı te­mel ala­rak ha­zır­la­dı­ğı ra­po­ra gö­re, ya­tı­rım ban­ka­sı Leh­man Brot­hers’ın 2008’de­ki if­la­sıy­la baş­la­yan ve bir bu­çuk yı­lı aş­kın bir sü­re­dir dün­ya­yı et­ki­si al­tı­na alan kü­re­sel eko­no­mik kri­zin ma­li­ye­ti, Tür­ki­ye eko­no­mi­si­nin beş ka­tı bir ra­ka­ma ulaş­tı. Dün­ya­da­ki top­lam GSYH’de 3,3 tril­yon do­lar­lık bir azal­ma gö­rü­lür­ken, kri­zi en faz­la his­se­den böl­ge­ler­den Av­ru­pa’da ya­şa­nan mil­li ge­lir kay­bı 2009’da 1,9 tril­yon do­la­rı bul­du. Ra­po­ra dâ­hil edi­len 182 ül­ke­den 133’ünün 2009 yı­lı GSYH’si 2008 yı­lı ra­kam­la­rı­na gö­re aza­lır­ken, Uk­ray­na %35,57’lik dü­şüş­le en faz­la ge­ri­le­yen ül­ke ol­du. Kri­zi baş­la­tan ve kü­re­sel bu­na­lım­dan en faz­la et­ki­le­nen ül­ke olan ABD, GSYH’si­nin yal­nız­ca %1,28’ini kay­be­der­ken, Çin 389 mil­yar do­lar­lık GSYH ar­tı­şıy­la en iyi per­for­man­sı ser­gi­le­yen ül­ke ol­du.
 
Motorlu taşıtların yeni patronu Çin
Mo­tor­lu ta­şıt üre­ti­min­de yıl­lar­dır li­der olan ABD ve Ja­pon­ya, kü­re­sel eko­no­mik kri­zin ar­dın­dan li­der­lik kol­tu­ğu­nu eko­no­mi­nin ye­ni pat­ro­nu ol­ma­ya ha­zır­la­nan Çin’e bı­rak­tı. 2009’da kriz ne­de­niy­le tüm dün­ya­da araç üre­ti­mi %13,5 ora­nın­da aza­lır­ken, Çin araç üre­ti­mi­ni %48,3 ora­nın­da ar­tır­dı. Ge­çen yıl üret­ti­ği 13,8 mil­yon adet mo­tor­lu araç­la ilk sı­ra­ya yer­le­şen Çin, Ja­pon­ya (7,9 mil­yon araç) ile ABD’nin (5,7 mil­yon araç) top­la­mın­dan da­ha faz­la araç üret­miş ol­du. Ulus­la­ra­ra­sı Mo­tor­lu Ta­şıt Üre­ti­ci­le­ri Der­ne­ği (OI­CA) ve­ri­le­rin­den der­le­nen bil­gi­le­re gö­re eko­no­mik kriz ne­de­niy­le zor gün­ler ge­çi­ren sek­tör, 2008’e gö­re %13,5 da­ral­dı. Öte yan­dan ge­çen yıl mo­tor­lu ta­şıt üre­ti­mi­ni %24,2 ora­nın­da azal­tan Tür­ki­ye, 2009’da bir ba­sa­mak ge­ri­le­ye­rek 16. sı­ra­ya yer­leş­ti.

Tavsiye Et
Ekonomide Gündem Türkiye / Mayıs 2010
Roubini ekonomiden umutlu
Eko­no­mik kriz­le il­gi­li tah­min­le­ri ne­de­niy­le “kriz kâ­hi­ni” ola­rak ad­lan­dı­rı­lan İs­tan­bul do­ğum­lu dün­ya­ca ün­lü eko­no­mist No­uri­el Ro­ubi­ni, Oto­mo­tiv En­düs­tri­si İh­ra­cat­çı­la­rı Bir­li­ği’nin da­vet­li­si ola­rak ka­tıl­dı­ğı “Oto­mo­tiv En­düs­tri­si Viz­yon Top­lan­tı­la­rı”nın il­kin­de Tür­ki­ye eko­no­mi­siy­le il­gi­li umut­lu ko­nuş­tu. Dün­ya­da eko­no­mik bü­yü­me ve can­lan­ma­nın baş­la­dı­ğı­nı, an­cak ya­vaş sey­re­de­ce­ği­ni, Tür­ki­ye’nin da ara­la­rın­da bu­lun­du­ğu ge­li­şen pi­ya­sa­lar­da ise iyi­leş­me­nin da­ha hız­lı ola­ca­ğı­nı söy­le­yen Ro­ubi­ni, 2001 kri­zin­den son­ra ban­ka­lar ve fi­nan­sal ku­ru­luş­lar baş­ta ol­mak üze­re ger­çek­leş­ti­ri­len ya­pı­lan­dır­ma­nın ve sağ­la­nan ma­li di­sip­li­nin Tür­ki­ye eko­no­mi­si­ni kü­re­sel kri­ze kar­şı da­ya­nık­lı kıl­dı­ğı­nı ifa­de et­ti. Kriz­ler­den doğ­ru ders­ler çı­ka­ra­rak içe ka­pan­mak ye­ri­ne dı­şa açı­lan ve ih­ra­cat odak­lı bir eko­no­mi ya­ra­tan Tür­ki­ye için or­ta ve uzun va­de­de iyim­ser ol­du­ğu­nu ve eko­no­mik bü­yü­me­nin de­vam et­me­si­ni bek­le­di­ği­ni be­lir­ten Ro­ubi­ni, Tür­ki­ye’nin pa­zar çe­şit­len­dir­me­si­ne git­me­si­nin ve mev­cut ti­ca­ri or­tak­la­rı­nın ya­nı sı­ra Or­ta­do­ğu gi­bi böl­ge­ler­de ye­ni pa­zar­lar keş­fet­me­si­nin öne­mi­ne işa­ret et­ti.
 
Global 2000’de 12 Türk şirketi
İş dün­ya­sı­nın say­gın der­gi­le­rin­den For­bes ta­ra­fın­dan dün­ya­nın hal­ka arz edil­miş en bü­yük 2000 şir­ke­ti­ni be­lir­le­mek ama­cıy­la ya­pı­lan “Glo­bal 2000” araş­tır­ma­sı­nın so­nuç­la­rı açık­lan­dı. Araş­tır­ma­ya gö­re dün­ya­nın en bü­yük şir­ke­ti 166,19 mil­yar do­lar­lık pi­ya­sa de­ğe­riy­le ABD’den JPMor­gan Cha­se olur­ken, onu sı­ra­sıy­la Ge­ne­ral Elec­tric ve Bank of Ame­ri­ca ta­kip et­ti. ABD 515 şir­ket­le lis­te­de ba­şı çe­ker­ken, bu ül­ke­yi 210 şir­ket­le Ja­pon­ya, 113 şir­ket­le Çin, 56 şir­ket­le Hin­dis­tan iz­le­di. Ga­ran­ti Ban­ka­sı, 16,06 mil­yar do­lar­lık pi­ya­sa de­ğe­riy­le lis­te­nin 274. sı­ra­sın­da yer ala­rak Tür­ki­ye’nin en bü­yük şir­ke­ti un­va­nı­nı al­dı. Ge­çen yıl­ki lis­te­ye gi­ren Er­de­mir ve Ana­do­lu Efes ye­ni lis­te­de yer al­maz­ken, son dö­nem­de ser­gi­le­di­ği per­for­mans­la dik­kat çe­ken Türk Ha­va Yol­la­rı 1507. sı­ra­dan lis­te­ye gir­di. Pi­ya­sa de­ğe­rin­de 1 Mart 2010 ta­ri­hi­nin esas alın­dı­ğı ve 62 ül­ke­den top­lam 2000 şir­ke­tin yer al­dı­ğı lis­te, şir­ket­le­rin pi­ya­sa de­ğer­le­ri­nin ya­nı sı­ra kâr, var­lık ve ge­lir­le­ri­ni de dik­ka­te ala­rak ha­zır­la­nı­yor.
 
2 milyon kursiyer iş peşinde
İş­siz­lik ora­nı­nın %14’ler­de sey­ret­me­si­ne bağ­lı ola­rak mes­le­kî eği­tim kurs­la­rı­na ka­tı­lım­da da göz­le gö­rü­lür bir ar­tış ya­şan­dı. 2009’da mes­le­kî eği­tim kurs­la­rı­na yak­la­şık 2 mil­yon ki­şi ka­tı­lır­ken, son bir yıl­da bu kurs­lar için 3,5 mil­yar TL har­can­dı. İs­tan­bul Ser­best Mu­ha­se­be­ci Ma­li Mü­şa­vir­ler Oda­sı’nın araş­tır­ma­sı­na gö­re, mes­le­kî kurs­la­ra ka­tı­lan­lar­dan sa­de­ce 22.569’u iş ga­ran­ti­si­ne ka­vuş­tu. Ay­rı­ca sa­yı­la­rı 2.274’ü bu­lan mes­lek edin­dir­me kurs­la­rı­na eko­no­mik kriz­de işi­ni kay­be­dip ye­ni mes­lek edin­mek is­te­yen­le­rin ya­nı sı­ra bu­gü­ne ka­dar ça­lış­ma ha­ya­tı için­de yer al­ma­yan ki­şi­ler de rağ­bet gös­ter­di. Kurs­la­rın en yo­ğun ol­du­ğu il­le­rin ba­şın­da İs­tan­bul, An­ka­ra, İz­mir ve Bur­sa ge­lir­ken; Do­ğu ve Gü­ney­do­ğu Ana­do­lu Böl­ge­si’nde yer alan il­ler­de de kurs mer­kez­le­rin­de cid­di bir pat­la­ma göz­le­ni­yor. Ay­rı­ca 2010 yı­lı için­de ta­kip edi­le­cek is­tih­da­mı ar­tır­ma po­li­ti­ka­sı çer­çe­ve­sin­de 81 ilin ta­ma­mın­da da­ha çok ki­şi­nin bu kurs­la­ra ka­tı­la­ca­ğı tah­min edi­li­yor. 300’e ya­kın branş için­de en göz­de eği­tim ala­nı­nı ise bil­gi­sa­yar­la il­gi­li mes­lek kurs­la­rı oluş­tu­ru­yor.
 
Konya’da sermayesi inek olan banka kuruldu
Kon­ya, Baş­ba­kan Tay­yip Er­do­ğan’ın hız­la yük­se­len kır­mı­zı et fi­yat­la­rı­na mü­da­ha­le­si­nin ar­dın­dan tar­tış­ma ko­nu­su olan hay­van­cı­lık sis­te­mi için al­ter­na­tif bir mo­de­le sah­ne olu­yor. Pan­ko­bir­lik ve Kon­ya Şe­ker ta­ra­fın­dan ha­ya­ta ge­çi­ri­len Da­na Bank pro­je­si, or­tak ahır­lar ya­pı­la­rak ma­li­yet­le­ri dü­şür­me man­tı­ğıy­la ça­lı­şı­yor. Bir yan­dan baş­ta sağ­lık hiz­met­le­ri ol­mak üze­re bi­rim fa­ali­yet­ler­de­ki ka­li­te­yi ar­tı­rır­ken öte yan­dan ma­li­yet­le­ri azal­tan Da­na Bank, AB kri­ter­le­ri­ne uy­gun top­lu üre­tim ko­şul­la­rı­nı sağ­la­ma nok­ta­sın­da da ba­şa­rı­lı olu­yor. İnek­le­ri “kreş” man­tı­ğın­da “ko­nak­la­tıp” tüm ba­kım ve gı­da ih­ti­yaç­la­rı­nı kar­şı­la­yan, süt­le­ri­ni sa­tıp kar­şı­lı­ğın­da inek sa­hi­bi­ne ay­lık or­ta­la­ma 250 TL öde­yen Da­na Bank’ta ya­pı­lan top­lu üre­tim sa­ye­sin­de dü­şen süt fi­yat­la­rı ve ma­li­yet­ler hem tü­ke­ti­ci­yi hem de üre­ti­ci­yi mem­nun edi­yor.
 
Ekonomik iyileşme, kurulan şirket sayısına yansıdı
Tür­ki­ye Oda­lar ve Bor­sa­lar Bir­li­ği’nin “Ku­ru­lan ve Ka­pa­nan Şir­ket İs­ta­tis­tik­le­ri” bül­te­ni­ne gö­re, Mart ayın­da ye­ni ku­ru­lan şir­ket sa­yı­sın­da bir ön­ce­ki aya gö­re %18,84, ge­çen yı­lın ay­nı ayı­na gö­re %37,62’lik bir ar­tış gö­rül­dü. Ger­çek ki­şi ti­ca­ri iş­let­me sa­yı­sın­da %23,69’luk, ko­ope­ra­tif sa­yı­sın­da ise %37,84’lük ar­tış ya­şa­nır­ken, ka­pa­nan şir­ket sa­yı­sı bir ön­ce­ki aya gö­re %8,60 ora­nın­da azal­dı. 2010 Mart ayın­da ku­ru­lan top­lam 5.055 şir­ket ve ko­ope­ra­ti­fin %36,43’ü İs­tan­bul’da, %11,46’sı An­ka­ra’da, %6,63’ü İz­mir’de ku­ru­lur­ken, hiç şir­ket ku­rul­ma­yan tek şe­hir Ar­da­han ol­du. Mart ayın­da ku­ru­lan şir­ket­le­rin ser­ma­ye­le­ri­nin top­la­mı Şu­bat ayı­na gö­re %4,39 ora­nın­da ar­tar­ken, şir­ket­le­rin top­lam ser­ma­ye­le­ri­nin %35,13’ünü ya­ban­cı ser­ma­ye­li or­tak­lık­lar oluş­tur­du. Ku­ru­lan 253 ya­ban­cı or­tak ser­ma­ye­li şir­ke­tin 33’ünü Al­man­ya or­tak­lı şir­ket­ler oluş­tu­rur­ken, on­la­rı 24 şir­ket­le İran or­tak­lı şir­ket­ler ta­kip et­ti.
 
Kayıt dışı ekonomi %33’lere ulaştı
Tür­ki­ye eko­no­mi­si­nin yak­la­şık %33’üne denk ge­len ka­yıt dı­şı eko­no­mi Dün­ya Ban­ka­sı ta­ra­fın­dan ha­zır­la­nan “Ka­yıt Dı­şı­lık: Ne­den­ler, So­nuç­lar ve Po­li­ti­ka­lar” isim­li ra­po­ra ko­nu ol­du. Ra­por­da ku­rum­sal­laş­ma, fik­rî mül­ki­yet, top­lum­sal ah­lak, bü­yü­me gi­bi pek çok ala­nı da et­ki­le­yen, hak­sız re­ka­be­te ne­den olup ge­lir ada­le­ti­ni bo­zan ka­yıt dı­şı­lı­ğın en çok genç ça­lı­şan­lar, ile­ri yaş­ta­ki ça­lı­şan­lar ve ka­dın­lar ara­sın­da yay­gın ola­rak gö­rül­dü­ğü be­lir­ti­li­yor. Ta­rım sek­tö­rü %87,4 ile ka­yıt dı­şı is­tih­dam­da ilk sı­ra­ya yer­le­şir­ken, onu %62,2 ile in­şa­at sek­tö­rü ta­kip edi­yor. Ka­yıt dı­şı­lık­la mü­ca­de­le için iş­gü­cü dü­zen­le­me­le­ri­nin es­ne­til­me­si­ni, kı­dem taz­mi­na­tı gi­bi ma­li yük­le­rin ha­fif­le­til­me­si­ni, ya­rı za­man­lı ça­lış­ma sis­te­mi­nin yay­gın­laş­tı­rıl­ma­sı­nı tav­si­ye eden ra­por, sen­di­ka­la­rın da bu ko­nuy­la il­gi­li ola­rak ini­si­ya­tif al­ma­sı ge­rek­ti­ği­ne dik­kat çe­ki­yor.

Tavsiye Et