Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Kapak
Rus-Gürcü çatışmasından yeni soğuk savaşa
Ebru Afat
RUS­YA’NIN 2008 Ağus­tos’unu do­mi­ne eden Gür­cis­tan mer­kez­li kes­kin ham­le­le­ri ile bir­lik­te ulus­la­ra­ra­sı sis­tem­de ye­ni bir dö­ne­me gi­ril­di. Rus­ya’nın bu ham­le­le­ri yap­ma­sı­nı sağ­la­yan sü­re­cin te­ti­ği­ni de Gür­cis­tan’ın ken­di­sin­den tek ta­raf­lı ba­ğım­sız­lık ilan eden Gü­ney Oset­ya özerk böl­ge­si­nin baş­ken­ti Tskhin­va­li’ye 7 Ağus­tos gecesi as­ke­rî bir­lik gön­der­me­si çek­ti. Rus­ya da Oset­le­ri ko­ru­mak id­di­asıy­la za­ten yıl­lar­dır ba­rış gü­cü as­ker­le­ri­nin ko­nuş­lan­dı­ğı böl­ge­yi 8 Ağus­tos’ta bom­ba­la­ma­ya baş­la­dı. 12 Ağus­tos’a ka­dar de­vam eden ve Gür­cis­tan’ın as­ke­rî gü­cü­nü bü­yük öl­çü­de ber­ta­raf eden Rus sal­dı­rı­la­rı ne­de­niy­le Gür­cis­tan, Gü­ney Oset­ya’nın ya­nı sı­ra ba­ğım­sız­lık ara­yı­şın­da­ki di­ğer özerk böl­ge­si Ab­haz­ya’dan da ta­ma­men ge­ri çe­kil­mek zo­run­da kal­dı.
Ara­la­rın­da ABD Baş­ka­nı Ge­or­ge Bush ile Rus­ya Baş­ba­ka­nı Vla­di­mir Pu­tin’in de bu­lun­du­ğu dün­ya li­der­le­ri­nin Olim­pi­yat­lar’ın açı­lış tö­ren­le­ri­ni iz­le­mek için Pe­kin Ulu­sal Stad­yu­mu’nun kol­tuk­la­rı­na di­zil­di­ği bir es­na­da ya­şa­nan bu mi­ni sa­vaş dün­ya­yı şok et­ti. Gür­cis­tan’ın Gü­ney Oset­ya me­se­le­si­ni, Rus­ya’ya rağ­men, as­ke­rî yön­tem­le çöz­me­ye kal­kış­ma­sı ve Rus­ya’nın da Ba­tı’nın des­tek­le­di­ği Gür­cis­tan’a bu ka­dar ağır bir ce­vap ver­me­si, 3. Dün­ya Sa­va­şı’nı baş­la­ta­cak kı­vıl­cı­mın bir an­da alev ala­bi­le­ce­ği kor­ku­su­nu ya­şat­tı. Özel­lik­le Rus­ya’ya kom­şu ül­ke­ler bu kor­ku­yu ilik­le­ri­ne ka­dar his­se­ti.
AB dö­nem baş­kan­lı­ğı­nı yü­rü­ten Fran­sa’nın Cum­hur­baş­ka­nı Ni­co­las Sar­kozy’nin ara­bu­lu­cu­lu­ğun­da 15 Ağus­tos’ta Rus­ya ile Gür­cis­tan ara­sın­da res­men ateş­kes an­laş­ma­sı im­za­lan­dı. Gür­cis­tan’ın baş­ken­ti Tif­lis ya­kın­la­rı­na ka­dar ge­len Rus bir­lik­le­ri­nin bir kıs­mı ateş­kes son­ra­sı ge­ri çe­ki­lir­ken, bir kıs­mı Gü­ney Oset­ya ve Ab­haz­ya’da kal­ma­yı sür­dür­dü. 2 bin­den faz­la ki­şi­nin öl­dü­ğü ve 22 bin ki­şi­nin evi­ni terk et­mek zo­run­da kal­dı­ğı sa­vaş­ta bü­yük eko­no­mik ha­sa­ra uğ­ra­yan Gür­cis­tan, hem Rus­ya’ya hem de ABD’ye çok­tan­dır plan­la­dık­la­rı adım­la­rı at­ma­la­rı için bek­le­dik­le­ri fır­sa­tı ya­ra­ta­rak Pan­do­ra’nın ku­tu­su­nun açıl­ma­sı­nı sağ­la­dı. Dı­şa­rı çı­kan kö­tü­lük­le­ri tek­rar ku­tu­ya dol­dur­mak ise zor gö­rü­nü­yor.
Ni­te­kim ABD’nin kı­sa sü­re­de ge­len kar­şı ham­le­si bu zor­lu­ğun bo­yut­la­rı­nı or­ta­ya ko­yu­yor. Rus­ya-Gür­cis­tan kri­zi sı­ra­sın­da Rus­ya’yı kı­na­ma ve uyar­ma şek­lin­de dü­şük yo­ğun­luk­lu bir ta­vır ser­gi­le­yen ABD asıl ce­va­bı­nı, Po­lon­ya ile fü­ze kal­ka­nı pro­je­si an­laş­ma­sı im­za­la­ya­rak ver­di. 25 yıl ön­ce So­ğuk Sa­vaş sı­ra­sın­da dö­ne­min ABD Baş­ka­nı Ro­nald Rea­gan’ın öner­di­ği “Yıl­dız Sa­vaş­la­rı” pro­je­si­nin uzan­tı­sı olan “Yıl­dız Sa­vaş­la­rı’nın Oğ­lu” fü­ze ön­le­me sis­te­mi­nin ana bö­lü­mü­nü oluş­tu­ran ve Po­lon­ya’ya 10 adet ön­le­yi­ci fü­ze yer­leş­ti­ril­me­si­ni ön­gö­ren an­laş­ma 20 Ağus­tos’ta im­za­lan­dı. ABD Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Con­do­le­ez­za Ri­ce ile Po­lon­ya­lı mu­adi­li Ra­dos­law Si­kors­ki ta­ra­fın­dan Po­lon­ya’nın baş­ken­ti Var­şo­va’da me­ra­sim­le im­za­la­nan an­laş­ma uya­rın­ca, fü­ze­le­rin Rus­ya’nın ba­tı sı­nı­rı­ndan 180 ki­lo­met­re uzağına yer­leş­ti­ril­me­si 2012 yı­lı­na ka­dar ta­mam­la­na­cak. Sis­te­min di­ğer kıs­mı­nı oluş­tu­ran Çek Cum­hu­ri­ye­ti’ne X ban­dı ra­da­rı yer­leş­ti­ril­me­si an­laş­ma­sı, Ni­san’da­ki NA­TO Bük­reş Zir­ve­si’nde im­za­lan­mış­tı.
Bük­reş Zir­ve­si’nde Al­man­ya ve Fran­sa’yı ya­nı­na çe­ke­rek Po­lon­ya’ya fü­ze kal­ka­nı yer­leş­ti­ril­me­si­ni dur­du­ra­bi­len Rus­ya, bu an­laş­ma­ya ateş püs­kür­dü. Ri­ce’ın “İran ve Ku­zey Ko­re gi­bi ül­ke­le­rin uzun men­zil­li fü­ze­le­rin­den kay­nak­la­nan 21. yüz­yı­lın ye­ni teh­dit­le­riy­le baş et­me­mi­ze yar­dım ede­cek. Sa­vun­ma amaç­lı ve kim­se­yi he­def al­mı­yor” me­sa­jı da ha­liy­le Rus­ya’yı ya­tış­tır­ma­dı. Ay­nı gün NA­TO ile tüm as­ke­rî bağ­la­rı­nı ko­pa­ran Rus­ya, ken­di sa­vun­ma sis­te­mi­ni he­def al­dı­ğı­nı söy­le­di­ği fü­ze kal­ka­nı an­laş­ma­sı­na kar­şı sa­de­ce dip­lo­ma­tik yol­lar­la tep­ki ver­me­ye­ce­ği­ni açık­la­dı. Ve 26 Ağus­tos’ta Ab­haz­ya ve Gü­ney Oset­ya’nın ba­ğım­sız­lı­ğı­nı ta­nı­ya­rak sö­zü­nü tut­tu. Rus­ya bu res­tiy­le, Şu­bat’ta Sır­bis­tan’dan ba­ğım­sız­lı­ğı­nı ilan eden Ko­so­va’nın ABD ve Av­ru­pa ül­ke­le­rin­ce ta­nın­ma­sı kar­şı­sın­da bir teh­dit ola­rak kul­lan­dı­ğı en önem­li kar­tı­nı aç­mış ol­du. Şang­hay İş­bir­li­ği Ör­gü­tü’nün 28 Ağus­tos’ta Ta­ci­kis­tan’ın baş­ken­ti Du­şan­be’de dü­zen­le­nen zir­ve­si ile de As­ya­lı müt­te­fik­le­ri Çin, Ka­za­kis­tan, Kır­gı­zis­tan, Ta­ci­kis­tan ve Öz­be­kis­tan’ın büyük ölçüde desteğini al­dı.
 
So­ğuk Sa­vaş “Re­loa­ded”
Rus-Gür­cü sa­va­şı ile baş­la­yan sü­reç için ge­rek ulus­la­ra­ra­sı po­li­ti­kay­la il­gi­le­nen ya­zar ve aka­de­mis­yen­ler ge­rek­se de İn­gil­te­re Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Da­vid Mi­li­band gi­bi Av­ru­pa­lı po­li­ti­ka­cı­lar “Ye­ni So­ğuk Sa­vaş” ta­nı­mı­nı kul­la­nı­yor­lar. Rus­ya Dev­let Baş­ka­nı Di­mit­ri Med­ve­dev de, Rus­ya’nın ye­ni bir so­ğuk sa­vaş da dâ­hil hiç­bir şey­den kork­ma­dı­ğı­nı söy­le­ye­rek kav­ra­mın kul­la­nı­mı­nı güç­len­di­ri­yor. Böy­le­ce ABD ve İn­gil­te­re’nin ba­şı çek­ti­ği ba­zı Av­ru­pa ül­ke­le­ri ile Rus­ya ara­sın­da­ki dip­lo­ma­tik söy­lem­ler ile giz­len­me­ye ça­lı­şı­lan güç mü­ca­de­le­si, ar­tık ke­li­me­ler sa­va­şı eş­li­ğin­de iler­le­yen sert bir oyun ha­li­ni alı­yor. Rus­ya ile ABD ara­sın­da Ka­ra­de­niz’in ba­tı­sın­da Bal­kan­lar ve Do­ğu Av­ru­pa, Ka­ra­de­niz’in do­ğu­sun­da ise Or­ta As­ya, Kaf­kas­lar ve Ha­zar üze­rin­de ya­şa­nan güç mü­ca­de­le­si, tam bir yüz­leş­me sar­ma­lı­na dö­nü­şü­yor.
Bir­çok Ame­ri­ka­lı ve İn­gi­liz yo­rum­cu, Rus­ya’yı ta­ri­hî nü­fuz alan­la­rı üze­rin­den çev­re­le­me ve ener­ji kay­nak­la­rı­nın kon­tro­lün­den uzak­laş­tır­ma po­li­ti­ka­la­rı­nın sı­nır­la­rı zor­la­dı­ğı­nı ifa­de et­miş­ler­di. Ba­kü-Tif­lis-Cey­han Pet­rol Bo­ru Hat­tı’nın gü­zer­ga­hın­da­ki Gür­cis­tan ile mev­cut an­laş­ma ge­re­ği 2017 yı­lı­na ka­dar Ka­ra­de­niz’de­ki Si­vas­to­pol li­ma­nın­da Rus do­nan­ma­sı­na ev sa­hip­li­ği yap­mak zo­run­da olan Uk­ray­na’da renk­li dev­rim­ler­le ik­ti­da­ra ge­len ABD yan­lı­sı yö­ne­tim­ler Rus­ya’yı cep­he­den kar­şı­la­rı­na al­ma­yı ter­cih et­ti­ler. ABD’nin bu iki ül­ke­yi NA­TO üye­si yap­mak is­te­me­si, Sır­bis­tan’ın bö­lün­me­si­nin önü­nü aç­ma­sı, Gür­cis­tan’ı si­lah­lan­dır­ma­sı ve NA­TO çer­çe­ve­sin­de Ka­ra­de­niz’e sa­vaş ge­mi­le­ri gön­der­mek is­te­me­si, Rus­ya’yı ha­ya­ti çı­kar­la­rı­nı ko­ru­mak için pen­çe­le­ri­ni çı­kar­ma­ya yö­nel­ti­yor.
Bu fa­ul­le­ri bol oyun­da Rus­ya’ya kar­şı ABD’nin ve­kil sa­va­şı­nı yü­rü­ten Gür­cis­tan’a ise Ame­ri­kan ve Rus fil­le­ri­nin te­piş­me­sin­de ezi­len çi­men ro­lü­nü oy­na­mak kal­ıyor. Ül­ke­si­ni dü­şür­dü­ğü du­rum yü­zün­den hal­kı­nın bü­yük tep­ki­si­ni çe­ken Gür­cis­tan Dev­let Baş­ka­nı Mi­ha­il Saa­kaş­vi­li oyu­nun bir nu­ma­ra­lı kay­be­de­ni durumunda. Saa­kaş­vi­li, Sov­yet­ler Bir­li­ği’nin son yıl­la­rın­da dı­şiş­le­ri ba­kan­lı­ğı ya­pan ve Rus­ya ile ABD ara­sın­da den­ge kur­ma­ya ça­lı­şan yaş­lı kurt Edu­ard Şe­vard­nad­ze’nin Ba­tı des­tek­li si­vil top­lum ku­ru­luş­la­rı­nın ön­cü­lü­ğün­de dü­zen­le­nen pro­tes­to gös­te­ri­le­riy­le dev­ril­me­si­nin ar­dın­dan 2004 baş­la­rın­da gö­re­ve gel­miş­ti. İlk ic­raa­tı Gür­cis­tan’ın 500 yıl­dır kul­lan­dı­ğı bay­ra­ğı­nı Or­ta­çağ’da­ki Gür­cis­tan kral­lı­ğı­nın beş haç­lı bay­ra­ğı ile de­ğiş­tir­mek olan Saa­kaş­vi­li’nin aşı­rı mil­li­yet­çi ve ABD gü­dü­mün­de­ki po­li­ti­ka­la­rı, ül­ke­si­ni fe­la­ke­te sü­rük­le­mek­ten baş­ka bir işe ya­ra­ma­dı.
1990’la­rın ikin­ci ya­rı­sın­da Çe­çen­le­rin ba­ğım­sız­lık mü­ca­de­le­si­ni acı­ma­sız­ca bas­tı­ran Rus­ya, Uk­ray­na’ya kar­şı Kı­rım, Mol­do­va’ya kar­şı ise Pred­nes­trov­ye Rus Azın­lık Cum­hu­ri­ye­ti kart­la­rı­nı hâ­lâ elin­de bek­le­ti­yor. İş­le­rin da­ha da kı­zış­ma­sı ha­lin­de bu kart­la­rı da her an oyu­na sü­re­bi­lir. ABD’nin So­ğuk Sa­vaş son­ra­sı­nın o pek ho­şu­na gi­den tek ku­tup­lu dün­ya dü­ze­ni, Gür­cis­tan’da me­za­ra gö­mül­dü. Sa­de­ce Gü­ney Kaf­kas­ya’nın de­ğil tüm dün­ya­nın ba­rış ve is­tik­ra­rı, Ame­ri­ka­lı ve Rus li­der­le­rin ül­ke­le­ri­nin çı­kar­la­rı­nın pe­şin­de ko­şar­ken akıl ve sağ­du­yu­la­rı­nı ne öl­çü­de ko­ru­ya­bi­le­cek­le­ri­ne bağ­lı.

Paylaş Tavsiye Et