Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Dosya
Kuzey Irak etrafında şekillenen Türk siyaseti
Ebru Afat
TÜR­Kİ­YE 22 Tem­muz’da hem iç sos­yo-po­li­tik den­ge­ler, hem de ulus­la­ra­ra­sı kon­jonk­tür açı­sın­dan son de­re­ce has­sas bir se­çi­me git­me­ye ha­zır­la­nır­ken, te­rör ör­gü­tü PKK’nın tır­ma­nı­şa ge­çen ey­lem­le­ri, Ku­zey Irak’a yö­ne­lik bir as­ke­rî ope­ras­yo­nu ka­muo­yu tar­tış­ma­la­rı­nın mer­ke­zi­ne oturt­tu. Kış ko­şul­la­rı­nın da et­ki­siy­le sa­kin ge­çen bir dö­ne­min ar­dın­dan, PKK’nın Mart son­la­rın­da ye­ni­den ma­yın­lar pat­lat­ma­ya ve Türk Si­lah­lı Kuv­vet­le­ri ile ça­tış­ma­ya gir­me­ye baş­la­ma­sı, Tür­ki­ye’yi zor gün­le­rin bek­le­di­ği­nin ha­ber­ci­siy­di.
Me­sut Bar­za­ni yö­ne­ti­min­de­ki Ku­zey Irak özerk Kürt yö­ne­ti­mi­nin, PKK’yı en­gel­le­mek şöy­le dur­sun, ör­gü­te des­tek ver­di­ği her­kes ta­ra­fın­dan bi­li­ni­yor. Ve Irak’ta­ki ABD iş­gal güç­le­ri­ne en bü­yük des­te­ği ve­ren ke­si­min ay­nı grup ol­ma­sı, Tür­ki­ye açı­sın­dan du­ru­mu da­ha da zor­laş­tı­rı­yor. Zi­ra ABD yö­ne­ti­mi­nin is­te­ye­ce­ği en son şey ar­tık bir kan­gre­ne dö­nü­şen Irak’ın kao­tik or­ta­mı için­de sür­dür­me­ye ça­lış­tı­ğı iş­ga­li­nin bir nu­ma­ra­lı des­tek­çi­si olan Kürt yö­ne­ti­mi­ni kar­şı­sı­na al­mak­tır. TSK ve Cum­hur­baş­ka­nı Ah­met Nec­det Se­zer’in, Kürt yö­ne­ti­ci­ler ile her­han­gi bir gö­rüş­me ya­pıl­ma­sı­na ya­naş­ma­ma­sı, hü­kü­me­tin gö­rüş­me yan­lı­sı tav­rı­na kar­şı çık­ma­la­rı ve Kürt yö­ne­ti­mi­ne ABD üze­rin­den me­saj ver­me­le­ri, bu du­ru­mu bi­raz da­ha çet­re­fil­leş­ti­ri­yor.
Tür­ki­ye’yi, bir­çok yer­li ve ya­ban­cı yo­rum­cu ta­ra­fın­dan dö­nüm nok­ta­sı ola­rak ni­te­len­di­ri­len bir se­çim ön­ce­sin­de, her­kes­te “Aca­ba 90’lı yıl­la­ra ge­ri mi dö­nü­yo­ruz?” en­di­şe­si­ni uyan­dı­ran bu nok­ta­ya ge­ti­ren sü­re­ci, as­lın­da Ge­nel­kur­may Baş­ka­nı Or­ge­ne­ral Ya­şar Bü­yü­ka­nıt’ın 12 Ni­san’da dü­zen­le­di­ği ve “ye­ni cum­hur­baş­ka­nı­nın söz­de de­ğil öz­de la­ik ol­ma­sı ge­rek­ti­ği”ni vur­gu­la­dı­ğı ba­sın top­lan­tı­sı ile baş­lat­mak müm­kün. Ak­re­di­te ba­sın men­sup­la­rın­dan olu­şan bir din­le­yi­ci top­lu­lu­ğu kar­şı­sın­da PKK’nın art­mak­ta olan ha­re­ket­li­li­ği­ne dik­kat çe­ken Bü­yü­ka­nıt, “Ku­zey Irak’a yö­ne­lik bir sı­nır öte­si ha­re­kat ya­rar­lı olur” şek­lin­de­ki gö­rü­şü­nü ilk de­fa bu top­lan­tı es­na­sın­da ka­mu­oyu­na ilan et­ti. An­cak o sı­ra­da Tür­ki­ye gün­de­mi ta­ma­men cum­hur­baş­kan­lı­ğı se­çim­le­ri­ne ki­lit­len­miş ve te­rör de he­nüz şim­di­ki bo­yut­la­rı­na ulaş­ma­mış ol­du­ğu için, Ku­zey Irak’a ope­ras­yon me­se­le­si üze­rin­de faz­la du­rul­ma­dı. Cum­hur­baş­kan­lı­ğı se­çi­mi­nin mu­ha­le­fet par­ti­le­ri eliy­le kri­ze dö­nüş­tü­ğü nok­ta­da ise Ge­nel­kur­may Baş­kan­lı­ğı 27 Ni­san ge­ce ya­rı­sı TSK’nın in­ter­net si­te­sin­de la­ik­lik vur­gu­lu bir e-bil­di­ri ya­yın­la­ya­rak ye­ni bir ge­le­nek baş­la­tı­yor­du.
Tür­ki­ye’de or­du­nun si­ya­se­te yö­ne­lik be­şin­ci mü­da­ha­le­si ola­rak ta­ri­he ge­çen bu e-muh­tı­ra son­ra­sın­da, mev­cut Mec­lis’in ye­ni cum­hur­baş­ka­nı se­çe­me­ye­ce­ği ke­sin­lik ka­za­nır­ken, ge­nel se­çim ta­ri­hi 22 Tem­muz ola­rak be­lir­len­di. AKP hü­kü­me­ti ül­ke­yi ka­za­sız be­la­sız se­çim­le­re gö­tü­rüp, cum­hur­baş­ka­nı seç­me­si için ge­re­ken 367’nin üze­rin­de mil­let­ve­ki­li el­de ede­bi­le­ce­ği bir oy ora­nı ka­zan­ma­ya ça­lı­şır­ken; PKK’nın Do­ğu ve Gü­ney­do­ğu’da ger­çek­leş­tir­di­ği ey­lem­ler de yo­ğun­la­şı­yor­du. An­cak Ku­zey Irak ope­ras­yo­nu­nun, mu­ha­le­fet par­ti­le­ri­nin söy­lem­le­rin­den med­ya­ya, ora­dan da va­tan­da­şın ko­nuş­ma­la­rı­na ka­dar uza­nan bir yel­pa­ze­de ana gün­dem mad­de­si­ne dö­nüş­me­si, 22 Ma­yıs’ta An­ka­ra Ulus’ta mey­da­na ge­len ve 7 ki­şi­nin ölü­mü­ne, 100’den faz­la ki­şi­nin de ya­ra­lan­ma­sı­na yol açan in­ti­har sal­dı­rı­sın­dan son­ra ger­çek­leş­ti. Bü­yü­ka­nıt’ın, An­ka­ra’da­ki sal­dı­rı­nın he­men ar­dın­dan, bu sal­dı­rı­nın ben­zer­le­ri­nin tüm bü­yük şe­hir­ler­de ola­bi­le­ce­ği­ni söy­le­me­si ile za­ten bü­yük bir en­di­şe­ye ka­pıl­mış olan ka­muo­yu, 24 Ma­yıs’tan iti­ba­ren Do­ğu ve Gü­ney­do­ğu Ana­do­lu’dan art ar­da şe­hit ce­na­ze­le­ri­nin gel­me­siy­le bir­lik­te, gü­ven­lik kay­gı­sı et­ra­fın­da şe­kil­le­nen ve ka­yıp­la­rın acı­sıy­la de­rin­le­şen bü­yük bir psi­ko­lo­jik sav­ru­luş ya­şa­dı.
Hud­son Ens­ti­tü­sü ola­yın­da da adı ge­çen Ge­nel­kur­may Stra­te­jik Araş­tır­ma ve Etüt Mer­ke­zi (SA­REM) ta­ra­fın­dan 31 Ma­yıs-1 Ha­zi­ran ta­rih­le­rin­de İs­tan­bul Harp Aka­de­mi­le­ri Ko­mu­tan­lı­ğı’nda dü­zen­le­nen “Gü­ven­li­ğin Ye­ni Bo­yut­la­rı ve Ulus­la­ra­ra­sı Ör­güt­ler” ko­nu­lu Ulus­la­ra­ra­sı Sem­poz­yum’un açı­lış ko­nuş­ma­sı­nı ya­pan Ge­nel­kur­may Baş­ka­nı, Ku­zey Irak’a yö­ne­lik as­ke­rî bir ope­ras­yo­nun ge­rek­li­li­ği­ni ifa­de eder­ken; Baş­ba­kan Tay­yip Er­do­ğan ve eki­bi böy­le­si bir mü­da­ha­le­ye sı­cak bak­ma­dık­la­rı­nı, te­rör­le mü­ca­de­le­de ön­ce­li­ğin ül­ke için­de ol­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni sa­vu­nu­yor­du. Ül­ke gü­ven­li­ği ile il­gi­li ha­ya­ti bir ko­nu­da as­ker ile si­vil yö­ne­tim ara­sın­da ka­muo­yu önün­de ya­şa­nan bu tar­tış­ma, ül­ke­de­ki mev­cut ku­tup­laş­ma ha­li­ni da­ha da art­tı­rır­ken, Tür­ki­ye’nin dış dün­ya­ya ver­di­ği kriz gö­rün­tü­sü­nü de güç­len­di­ri­yor­du.
Bu ger­gin or­tam­da PKK sal­dı­rı­la­rın­da şe­hit edi­len er­ler ve yük­sek rüt­be­li su­bay­lar için ül­ke­nin dört bir ya­nın­da dü­zen­le­nen ce­na­ze tö­ren­le­ri, AKP hü­kü­me­ti­ni he­def alan pro­tes­to gös­te­ri­le­ri­ne sah­ne ol­ma­ya baş­la­dı. Ulu­sal­cı-mil­li­yet­çi grup­la­rın ca­mi av­lu­la­rın­da at­tık­la­rı “va­tan hai­ni, ka­til, iş­bir­lik­çi AKP” slo­gan­la­rı­na, acı­lı şe­hit ai­le­le­ri­nin ce­na­ze­ye ka­tı­lan hü­kü­met üye­le­ri­ne kar­şı ser­gi­le­dik­le­ri so­ğuk ve suç­la­yı­cı ta­vır­lar da ek­le­nin­ce, te­rör kar­şı­sın­da za­fi­yet ser­gi­le­yen, üs­tü­ne üst­lük TSK’nın da te­rör­le et­ki­li şe­kil­de mü­ca­de­le et­me­si­ni en­gel­le­yen bir hü­kü­met tab­lo­su çi­zil­miş ol­du. Ma­ni­sa’da­ki şe­hit ce­na­ze­sin­de, tö­re­ne ka­tı­lan Mec­lis Baş­ka­nı Bü­lent Arınç’a kar­şı ne­re­dey­se linç bo­yut­la­rı­na va­ran tep­ki­ler gös­te­ril­me­si, hal­kın en azın­dan bir bö­lü­mü­nün için­de bu­lun­du­ğu psi­ko­lo­ji­nin en çar­pı­cı gös­ter­ge­le­rin­den bi­ri­siy­di.
Bü­tün bun­la­rın üs­tü­ne, Ge­nel­kur­may Baş­kan­lı­ğı’nın 8 Ha­zi­ran ge­ce ya­rı­sı yi­ne in­ter­net si­te­sin­de, Türk hal­kı­nı te­rö­re kar­şı kit­le­sel tep­ki gös­ter­me­ye ça­ğı­ran bir ba­sın bil­di­ri­si ya­yın­lan­ma­sı, ya­şa­nan sü­re­cin bo­yut­la­rı­nı de­rin­leş­ti­rir­ken; hü­kü­me­tin için­de bu­lun­du­ğu ça­re­siz­li­ği bi­raz da­ha açı­ğa çı­kar­dı. 27 Ni­san muh­tı­ra­sı­nı bü­yük bir coş­kuy­la kar­şı­la­yan CHP’den MHP’ye ka­dar uza­nan mu­ha­le­fet par­ti­le­ri, Ge­nel­kur­may’ın, hiç­bir te­amü­le sığ­ma­yan ve Tür­ki­ye şart­la­rın­da önü alı­na­ma­ya­cak olay­la­rın ya­şan­ma­sı­na yol aç­ma ris­ki­ni ta­şı­yan böy­le­si bir çağ­rı yap­ma­sı ve gü­ven­lik me­se­le­le­ri­ni hü­kü­met ile ka­muo­yu önün­de tar­tış­ma­ya yö­nel­me­si­ni, AKP’ye kar­şı bir koz ola­rak kul­lan­mak­ta hiç­bir be­is gör­me­di­ler. PKK te­rö­rü­nü bes­le­yen or­ta­mın iza­le­si için ya­pıl­ma­sı ge­re­ken­le­ri or­ta­ya koy­ma­nın ya­nın­dan bi­le geç­me­yen mu­ha­le­fe­tin, se­çim mey­dan­la­rın­da AKP’yi te­rör­le mü­ca­de­le ede­me­mek­le suç­la­ma­sı, hat­ta işi AKP’yi va­tan ha­in­li­ği ile it­ham et­me­ye ka­dar var­dır­ma­sı, mu­ha­le­fe­tin ça­tış­ma­cı tav­rı yü­zün­den git­tik­çe kı­rıl­gan­la­şan Türk si­ya­se­ti­nin, gü­ven­lik ve te­rör ek­se­ni üze­rin­den ye­ni­den ve bi­raz da­ha da­ra­la­rak şe­kil­len­me­si­ne se­bep olu­yor. Bu şe­kil­le­niş içe­ri­sin­de, çö­zü­mü için as­ke­rî araç­la­rın ya­nın­da sos­yal ve eko­no­mik araç­la­rın da ge­rek­ti­ği çok kat­man­lı ve uzun geç­miş­li bir dev­let me­se­le­si olan te­rör, AKP hü­kü­me­ti­nin aşil to­pu­ğu ha­li­ne ge­lir­ken; Tür­ki­ye’de si­ya­se­tin ic­ra edi­liş bi­çi­mi ve git­gi­de si­ya­set­çi­le­rin ken­di­le­ri pa­to­lo­jik bir ko­nu­ma ev­ri­li­yor.
Ku­zey Irak’a yö­ne­lik bir sı­nır öte­si ope­ras­yo­nun, dâ­hi­lî ve ha­ri­cî şart­lar açı­sın­dan son de­re­ce yan­lış bir adım ola­ca­ğı or­ta­day­ken, Tür­ki­ye’nin yap­ma­sı ge­re­ken PKK ile as­ke­rî mü­ca­de­le­de ül­ke sı­nır­la­rı içi­ne odak­la­nıp, Ku­zey Irak’ta­ki du­ru­mu dip­lo­ma­si ile çöz­me­yi ön­ce­le­mek ol­ma­lı­dır. Mu­ha­le­fe­tin için­de bu­lun­du­ğu ay­maz­lık­tan kı­sa va­de­de uzak­laş­ma­sı zor gö­rü­nü­yor. An­cak Tür­ki­ye’de si­vil du­yar­lı­lık­la­rın ve de­mok­ra­si bi­lin­ci­nin ge­li­şen var­lı­ğı, mev­cut bü­tün si­ya­si par­ti­le­rin, enin­de so­nun­da si­ya­se­tin ala­nı­nı da­ral­tan ta­vır­la­rın ko­lay­cı­lı­ğı için­de Bi­zans oyun­la­rı oy­na­mak­tan vaz­geç­me­le­ri­ne yol aça­cak­tır. Ak­si bir du­rum, Tür­ki­ye’nin ha­yat ala­nı­nı ve im­kan­la­rı­nı ken­di eliy­le da­ralt­ma­sına ne­den olur.

Paylaş Tavsiye Et