Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (April 2008) > Toplum > Facebook dosyası
Toplum
Facebook dosyası
Yüce Zerey
FA­CE­BO­OK, ku­ru­cu­su ta­ra­fın­dan, zi­ya­ret­çi­le­rin bir­bir­le­ri ile ile­ti­şim ku­ra­bil­dik­le­ri, bil­gi pay­la­şı­mın­da bu­lu­na­bil­dik­le­ri ve es­ki ar­ka­daş­la­rı­nı bu­la­bil­dik­le­ri bir si­te ola­rak ta­nım­la­nı­yor. Ger­çek­ten es­ki ar­ka­daş­la­rı­nı­zı da ara­da bu­lup se­vi­ni­yor­su­nuz; ama ara­dan ge­çen on­ca yıl siz­de es­ki üç beş anı­dan baş­ka iz bı­rak­ma­dı­ğı için alı­nan ta­dın öm­rü pek de uzun sür­mü­yor. Ve ar­ka­daş lis­te­niz baş­lı­yor bü­yü­me­ye. Mo­dern dün­ya­nın ge­nel has­ta­lık­la­rın­dan bi­ri olan hız­lı tü­ke­tim bu­ra­da da kar­şı­mı­za çı­kı­yor. Kı­sa, kü­çük, mut­lu­luk­lar; hız­lı tü­ke­ti­len özel­lik­ler... Fa­ce­bo­ok gi­bi mo­dern web 2.0 oyun­cak­la­rı, al­gı­mı­zın de­va­sa tü­ke­tim hı­zı­nı ne ka­dar zin­de tu­ta­bi­lir­ler­se o ka­dar ka­lı­cı ve ba­şa­rı­lı olu­yor­lar.
Fa­ce­bo­ok, 4 Şu­bat 2004 yı­lın­da Har­vard Ko­le­ji öğ­ren­ci­le­rin­den Mark Zuc­ker­berg ve ar­ka­daş­la­rı ta­ra­fın­dan ku­ru­lu­yor. Mark Zuc­ker­berg’in ilk pro­je­si okul­da ay­nı ders­le­ri alan öğ­ren­ci­le­rin lis­te­len­di­ği bir si­te olan Co­ur­se­match. Aka­bin­de ise, “Hot or Not” tar­zı bir si­te olan Fa­ce­mash.com. An­cak bu si­te­nin da­ha iş­lev­sel ola­bil­me­si için Hac­ker’lık ya­pı­yor. Öğ­ren­ci re­sim­le­ri­ni (öğ­ren­ci­ler­den izin­siz) ala­bil­mek için Har­vard’ın bil­gi­sa­yar sis­te­mi­ne bir şe­kil­de gi­ri­yor ve bu re­sim­le­ri si­te­de kul­la­nı­yor. Kı­sa sü­re son­ra du­ru­mu fark eden okul yö­ne­ti­mi Mark’ın in­ter­net bağ­lan­tı­sı­nı ke­si­yor, di­sip­li­ne ha­va­le edi­yor. Mark’ı bun­lar da yıl­dır­mı­yor ve Fa­ce­bo­ok’u ku­ru­yor.
Fa­ce­bo­ok, ön­ce­le­ri sa­de­ce Har­vard öğ­ren­ci­le­ri ara­sın­da bir ağ iken, son­ra­sın­da iki ay içe­ri­sin­de sı­ra­sıy­la; Bos­ton Ko­le­ji, Bos­ton Üni­ver­si­te­si, Nort­he­as­tern Üni­ver­si­te­si, Tufts Üni­ver­si­te­si, Roc­hes­ter, Stan­ford, NYU, Nort­hwes­tern üni­ver­si­te­le­rin­de de ya­yı­lı­yor. Ta­kip eden sü­reç­te li­se­ler ve 11 Ey­lül 2006’dan iti­ba­ren de e-ma­il’i olan her­kes bir pro­fil sa­hi­bi ola­bi­li­yor.
 
Fa­ce­bo­ok ve Ra­kam­sal Ger­çek­ler
• Pa­lo Al­to-Ka­li­for­ni­ya (mer­kez) ve New York ofis­le­rin­de 300’den faz­la ça­lı­şa­nı bu­lu­nu­yor.
• Fa­ce­bo­ok ge­lir­le­ri­ni ban­ner ve spon­sor link­ler­den ge­len rek­lam­lar oluş­tu­ru­yor. Ni­san 2006 iti­ba­rıy­la rek­lam ge­lir­le­ri­nin haf­ta­lık tu­ta­rı­nın 1,5 mil­yon do­lar ol­du­ğu ifa­de edi­li­yor.
• 2007 so­nu iti­ba­rıy­la 60 mil­yon kul­la­nı­cı­sı bu­lu­nu­yor. 60 mil­yon kul­la­nı­cı­nın 44 mil­yo­nu ak­tif kul­la­nı­cı­lar. Bu ak­tif kul­la­nı­cı­la­rın ya­rı­sı gün­lük ola­rak si­te­yi zi­ya­ret edi­yor­lar.
• Ocak 2007’den be­ri her gün 200 bin ye­ni üye alı­yor. Do­la­yı­sıy­la Fa­ce­bo­ok her haf­ta %3 bü­yü­yor!
• 25 yaş üs­tü pro­fi­lin en hız­lı bü­yü­dü­ğü si­te­de in­san­lar her gün or­ta­la­ma 20 da­ki­ka (dün­ya or­ta­la­ma­sı, Tür­ki­ye’de bu sü­re çok da­ha uzun) va­kit ge­çi­ri­yor­lar.
• Üye­ler si­te­ye gün­de 8,5 mil­yon fo­toğ­raf yük­lü­yor­lar. Fa­ce­bo­ok’un plat­for­mun­da bu­lu­nan fo­toğ­raf sa­yı­sı şim­di­den fo­toğ­raf pay­la­şım si­te­si olan Flickr’ı geç­ti.
• Ey­lül 2006’dan 2007’ye ka­dar, en çok zi­ya­ret alan si­te­ler sı­ra­la­ma­sın­da 60. sı­ra­dan 7. sı­ra­ya yük­se­li­yor.
• Tech­Crucbh’a gö­re des­tek­le­nen ve gru­bu olan okul­la­rın öğ­ren­ci­le­ri­nin %85’i bu ağ­lar için­de yer alı­yor.
• Kul­la­nı­cı­la­rın %85’i en az haf­ta­da bir, %95’i ise en az ay­da bir çev­ri­mi­çi (lo­gin) olu­yor­lar.
• Fa­ce­bo­ok üni­ver­si­te öğ­ren­ci­le­ri ara­sın­da en po­pü­ler şey­ler­den olan iPod’dan son­ra ikin­ci sı­ra­da yer alı­yor.
Fa­ce­bo­ok plat­for­mun­da yer alan üye sa­yı­sı ve üye­le­rin pro­fil­le­rin­de­ki bil­gi­ler dü­şü­nül­dü­ğün­de, Fa­ce­bo­ok’un şir­ket­ler için (özel­lik­le CRM Müş­te­ri İliş­ki­le­ri Yö­ne­ti­mi için) bu­lun­maz bir ni­met ol­du­ğu söy­le­ne­bi­lir.
Mark’ın viz­yo­nu­nun stra­te­jik öne­mi­ni çok er­ken za­man­lar­da kav­ra­mış şir­ket­ler yok de­ğil. Mark, si­te­yi ku­rar­ken Pe­ter Thi­el’dan 500 bin do­lar alı­yor. Bir­kaç ay son­ra ise Ac­cel Part­ners 12,7 mil­yon do­lar, son­ra­sın­da Grey­lock Part­ners ve Me­ri­tech Ca­pi­tal Part­ners 27,5 mil­yon do­lar ile yö­ne­ti­me gi­ri­yor­lar. Son­ra­sın­da Ac­cel ve Thi­el ya­tı­rım­la­rı­nı da­ha da art­tı­rı­yor. Ya­ho­o’nun 1 mil­yar do­lar­lık sa­tın al­ma tek­li­fi ver­di­ği de­di­ko­du­su ha­len sü­rer­ken, Fa­ce­bo­ok’un bu­gün tah­mi­ni de­ğe­ri­nin 10 mil­yar do­lar ol­du­ğu söy­le­ni­yor. Fa­ce­bo­ok, Mic­ro­soft ve Ama­zon gi­bi dev­ler­le uy­gu­la­ma­lar ala­nın­da iş­bir­li­ği ya­pı­yor. En geç iki yı­la ka­dar da hal­ka açıl­ma­sı ger­çek­leş­ti­ği tak­dir­de Fa­ce­bo­ok, Go­og­le’dan son­ra in­ter­net sek­tö­rü­nün en bü­yük ba­şa­rı hi­ka­ye­le­rin­den bi­ri ol­ma­ya aday du­ru­yor. Tür­ki­ye’de ise po­pü­ler­li­ği gün geç­tik­çe ar­tı­yor. Po­pü­ler­li­ği­nin ya­nın­da bil­gi­le­rin gü­ven­li­ği ve za­man kay­bı gi­bi fak­tör­ler de cid­di bir şe­kil­de sor­gu­la­nı­yor.
Fa­ce­bo­ok hak­kın­da Em­re Mi­ne­oğ­lu’nun TÜ­Bİ­TAK adı­na yap­tı­ğı araş­tır­ma­nın so­nuç­la­rı ger­çek­ten üze­rin­de dur­ma­ya de­ğer: “İs­tih­ba­rat ör­güt­le­rin­de si­ze ait bir dos­ya­nın bu­lun­du­ğu söy­len­miş ol­say­dı... Ve o dos­ya­da bir­çok res­mi­niz­le be­ra­ber han­gi okul­la­ra git­ti­ği­niz, han­gi iş­ler­de ça­lış­tı­ğı­nız ve ça­lış­mak­ta ol­du­ğu­nuz, kim­ler­le ar­ka­daş­lık et­ti­ği­niz, ne­re­le­re git­ti­ği­niz, re­sim­ler­le bel­ge­len­miş ol­say­dı... Pa­nik­le ne ya­pa­ca­ğı­nı­zı şa­şı­ra­ca­ğı­nı­za kuş­ku yok. An­cak şu an­da in­ter­ne­tin sun­du­ğu ni­met­le­rin so­nun­cu­su olan Fa­ce­bo­ok ad­lı si­te­de, ken­di rı­za­sıy­la bu­nu ya­pan yak­la­şık 48 mil­yon ki­şi var. Fa­ce­bo­ok bi­ze gös­te­ri­yor ki; top­lum­sal an­lam­da ai­di­yet ve giz­li­lik ol­gu­la­rı ye­ni­den ta­nım­la­nı­yor. İn­ter­net­te ya­şa­nan hız­lı ge­liş­me­ler, top­lum­sal de­ği­şim ve dö­nü­şü­mün ge­le­cek­te na­sıl ya­şa­na­ca­ğı hak­kın­da ipuç­la­rı ve­rir ni­te­lik­te. Fa­ce­bo­ok, ay­nı za­man­da sos­yal bi­lim­ci­ler için de de­va­sa bir la­bo­ra­tuv­ar. 1,5 mil­yo­na ya­kın Türk kul­la­nı­cı sa­yı­sıy­la ül­ke­miz­de de çok cid­di bir kul­la­nı­cı po­tan­si­ye­li oluş­tu­ru­yor.”
Tür­ki­ye Bi­li­şim Der­ne­ği (TBD) Yö­ne­tim Ku­ru­lu Üye­si avu­kat Meh­met Ali Kök­sal’ın de­ğer­len­dir­me­le­ri­ne gö­re ise: “İn­san iliş­ki­le­rin­de ki­min ki­min­le ne­re­den ta­nı­şık ol­du­ğu is­tih­ba­rat bi­rim­le­ri­nin en çok me­rak et­ti­ği ko­nu­lar­dan. Kul­la­nı­cı­lar, Fa­ce­bo­ok sa­ye­sin­de bu iliş­ki­le­ri her­ke­se açı­yor. Yıl­lar­dır gö­rü­şe­me­di­ği­miz ar­ka­daş­la­rı­mı­zı bu sis­tem sa­ye­sin­de bul­mak gü­zel. Fa­kat o ki­şi­nin ha­ta­sı ya da se­va­bı yü­zün­den sor­gu­lan­mak, il­gi­niz ol­ma­yan olay­la­ra res­mî ma­kam­lar ya da ba­sın kar­şı­sın­da adı­nı­zın ka­rış­ma­sı gü­zel ol­ma­sa ge­rek. Kul­la­nı­cı bil­gi­le­ri­nin pa­zar­la­na­ca­ğın­dan bah­se­di­li­yor. Ve­ri­len bil­gi­ler kul­la­nı­cı­ya rek­lam ola­rak dö­ne­cek. Ma­ale­sef tüm uya­rı­la­ra rağ­men TBMM’den ki­şi­sel bil­gi­le­rin ko­run­ma­sı ve giz­li­li­ği ko­nu­sun­da bek­le­nen ta­sa­rı ça­lış­ma­sı ta­mam­la­nıp ya­sa­laş­ma­dı. Ay­rı­ca hâ­lâ Türk Ce­za Ka­nu­nu’nun 135’in­ci mad­de­sin­de ki­şi­sel ve­ri­le­rin kay­de­dil­me­si­ne iliş­kin bir dü­zen­le­me var. An­cak bu dü­zen­le­me ye­ter­li de­ğil. Fa­ce­bo­ok ola­yı­na da uy­gu­lan­ma­sı müm­kün de­ğil. Çün­kü, si­te­ye gi­re­bil­mek için Fa­ce­bo­ok’un an­laş­ma­sı­nı ka­bul et­me­niz ge­re­ki­yor. Kre­di kar­tı nu­ma­ra­nı­zı da bir kü­çük hi­ley­le ka­pa­bi­lir­ler.”
Fa­ce­bo­ok, fark­lı si­te­ler­den par­ça par­ça el­de edi­len pay­la­şım ve sos­yal­leş­me­nin ta­ma­mı­nı tek el­den ver­me­ye ça­lış­tı­ğı ve bu­nu da iyi yap­tı­ğı için şim­di­lik ba­şa­rı­lı gö­zü­kü­yor. An­cak ba­şa­rı­lı ol­du­ğu ka­dar da gü­ven­lik açı­sın­dan çok faz­la so­ru işa­re­ti üre­ti­yor. Fa­ce­bo­ok ile il­gi­li son ka­rar ta­bii ki in­ter­net kul­la­nı­cı­la­rı­nın.

Paylaş Tavsiye Et