Ekonomide Gündem
Petrol üretimi, tüketimi karşılamıyor
Küresel petrol fiyatları ABD’deki stokların azalmasıyla ilgili endişeler nedeniyle spekülatörlerin yoğun alımları sonrasında 78,4 dolara kadar çıkarak son 11 ayın en yüksek düzeyine ulaştı. İngiltere’nin önde gelen dergilerinden The Economist’in analizine göre, petrol fiyatlarında son dönemdeki yükselişin temel sebebini dünyanın, ürettiğinden çok petrol tüketmesi oluşturuyor. Derginin haberinde dünya petrol karteli OPEC’in geçtiğimiz yıl stokların birikmesi nedeniyle üretim kısıtlamasına gittiği, daha sonra bu kısıtlamaları formelleştirip genişlettiği hatırlatılarak, bunun sonucu olarak geçen yaza kıyasla günlük 1 milyon varil daha az üretim yapıldığı belirtiliyor. Son bir yılda günlük petrol talebinin ise 1 milyon varil arttığına dikkat çeken dergi, bu dönemde OPEC’in üretiminde herhangi bir artış meydana gelmediği için petrol stoklarının artması gereken bir zamanda azaldığını, bu azalışın ise spekülatif alımlara yol açarak petrol fiyatlarını tetiklediğini iddia etti. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, önümüzdeki yıl ise petrol talebi günlük ortalama 2,2 milyon varil artacak. OPEC’in artan petrol talebi karşısında harekete geçip geçmeyeceği ise henüz netlik kazanmış değil.
Tavsiye Et
Dünya zenginlerinin elindeki servet katlanıyor
Dünyadaki dolar milyonerlerinin sayısı geçen yıl, 2005’e göre %8,3 artarak 9,5 milyona yükseldi. 2006’da dolar milyonerlerinin elindeki servetin toplamı ise bir önceki yıla göre %11,4 oranında artarak 37,2 trilyon dolara ulaştı. Yatırım-danışmanlık şirketi Merrill Lynch/Cap Gemini tarafından hazırlanan Dünya Zenginlik Raporu’na göre, emtia fiyatlarının artışı, borsaların yükselişi ve gelişen ekonomilerdeki hızlı büyümenin getirdiği zenginlik artışı 1 milyon dolar ve üzerinde servet sahiplerinin dahil edildiği “en zenginler” kategorisindeki kişi ve ailelerin zenginliklerine zenginlik katmasına neden oldu.
Bu ekonomik gelişmeler zengin-fakir arasındaki uçurumu her geçen gün artırıyor. Ekonomik uçurum insanların sadece yaşantılarında değil, yerleşim yerlerinde de farklılaşmalara ve kutuplaşmalara sebep oluyor. Örneğin Joseph Rowantree Vakfı uzmanları tarafından hazırlanan rapora göre, İngiltere’de zengin-fakir farkı 40 yılın zirvesine çıkarken, zenginler özellikle Londra ve çevresindeki 160 kilometrelik alana yerleşiyorlar. Kuzeydeki kent ve kasabalarda ise giderek gelir düzeyi düşük kişiler yoğunlaşıyor.
Tavsiye Et
Çin ekonomisi hararet yaptı
Çin ekonomisi önlenemez yükselişine devam ediyor. 2007’nin ikinci çeyreğinde, hükümetin aldığı soğutma önlemlerine rağmen, Çin ekonomisi beklentileri aşarak bir önceki yılın aynı dönemine göre %11,9 oranında büyüdü. Büyümede sanayi sektörü üretimi ve çoğunu devletin altyapı harcamalarının oluşturduğu sabit sermaye yatırımlarındaki yüksek artışlar başlıca etkili faktörler oldu. Ancak hızlı büyüme ülkedeki enflasyon oranını da son 33 ayın en yüksek düzeyi olan %4,4 seviyesine çıkardı. Enflasyon tehdidi son zamanlarda Çin borsalarındaki güvenin de sarsılmasına yol açmaya başladı. Ayrıca hızlı büyümeyle birlikte Çin’in uluslararası ticaret dengesizlikleri, enerji kaynaklarına olan talep ve çevre kirliliği de devasa boyutlara ulaşıyor. Hızlı büyümeyle gelen bu sorunlar hükümetin üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Büyüme rakamlarının açıklanmasından bir gün sonra Çin Merkez Bankası’nın faiz oranlarını yükseltmesi hükümetin ekonomiyi frenlemeye kararlı olduğunun göstergesi olarak yorumlandı.
Tavsiye Et
Gelişmekte olan ülkelerde bankacılık G7’leri aşacak
Gelişmekte olan ülkelerin bankacılık sektörleri son yıllarda ekonomideki hızlı büyümenin özellikle bireysel bankacılık alanındaki ürünlere (mortgage, tüketici kredisi vs) yarattığı yüksek talep sayesinde büyük bir canlanma yaşıyor. Küresel denetim ve danışmanlık şirketlerinden PwC’nin yaptığı bir araştırmaya göre, dünyanın önde gelen 7 gelişmekte olan ülkesinin (Çin, Hindistan, Rusya, Brezilya, Endonezya, Meksika ve Türkiye) bankacılık sektörleri önümüzdeki 40 yıllık dönemde ekonominin genelinden daha hızlı büyümeye devam edecek ve 2050 yılında dünyanın en gelişmiş 7 ülkesinin oluşturduğu G7 grubunun bankacılık sektörlerini büyüklükte geride bırakacak. Rapora göre, bu dönemde gelişmekte olan ülkelerin bankacılık sektörleri gerek ülke içi gerekse sınır ötesi satın alma ve birleşmelerle iyice konsolide olacak.
Tavsiye Et
IMF’ye yine bir Avrupalı başkan
Avrupa Birliği (AB) maliye bakanları, kişisel nedenlerle Ekim ayında IMF Başkanlığı görevinden ayrılacağını açıklayan Rodrigo de Rato’nun yerine, Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy’nin aday gösterdiği Fransa’nın eski Maliye Bakanı Dominique Strauss-Kahn’ın geçmesine karar verdi. Geleneksel olarak IMF’nin başına bir Avrupalı, Dünya Bankası’nın başına ise bir ABD’li geçiyor. Bu iki kurumun uyguladığı politikalardan en fazla etkilenen gelişmekte olan ülkeler ise son zamanlarda bu teamüle karşı olan hoşnutsuzluklarını yüksek sesle dile getirmeye başladı. AB maliye bakanları ise ancak bir sonraki dönem için Avrupa dışından birisinin IMF’nin başına geçmesine yeşil ışık yaktı. Bu durumda IMF’nin başında gelişmekte olan ülkelerden bir başkan görmek için 5 yıl daha beklememiz gerekiyor.
Tavsiye Et
Biyoyakıta olan talep tarım ürünleri fiyatlarını artıracak
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) ortaklaşa hazırladığı bir rapora göre, biyoyakıtlara yönelik talebin artması nedeniyle dünya tarım ürünlerinin fiyatları gelecek 10 yılda %20 ila %50 arasında artacak. Raporda, tahıl üretimi yapılan bölgelerdeki kuraklık gibi faktörlerin son zamanlarda tarım ürünleri fiyatlarındaki yükselişi büyük ölçüde açıkladığına, ancak perspektifin uzun vadeye kaydırılması durumunda birtakım yapısal değişikliklerin ön plana çıktığına dikkat çekiliyor. Rapora göre, küresel tarım sektöründeki en önemli yapısal değişiklik tahıl, şeker, yağ tohumu ve bitkisel yağların fosil yakıtlarının yerine ikame edilen ethanol ve biyodizel üretiminde giderek daha fazla kullanılması. Bu değişiklik tahıl fiyatlarını artırdığı gibi, hayvan yemi fiyatlarının ve dolaylı olarak canlı hayvan fiyatlarının da yükselmesine yol açacak.
Tavsiye Et
Küresel satış dalgası, Türkiye’deki olumlu havayı bozdu
Türkiye ekonomisi 22 Temmuz seçimlerine bahar havası içerisinde girdi. Seçimlerde AK Parti’nin oylarını artırarak tek başına iktidarda kalacağının netlik kazanmasıyla birlikte yoğun sermaye girişleriyle borsadaki yükseliş de devam etti. İMKB Ulusal 100 Endeksi 55.000’in üzerine çıkarak rekor kırarken, dolar da 1,23 seviyesine kadar geriledi. Türkiye’ye olan bu yabancı ilgisi ekonomi ve siyasette güven ve istikrarın süreceğine ilişkin beklentilerin devam ettiği şeklinde yorumlandı. Ancak, piyasalardaki olumlu hava dış kaynaklı gelişmeler nedeniyle fazla uzun sürmedi. Artış eğiliminde olan küresel faiz oranlarının şirket kârlıklarının üzerinde meydana getireceği olumsuz etkiler ve ABD’de mortgage borçlarıyla ilgili sorunların sektörün geneline yayılmaya başladığı yönündeki endişeler sebebiyle başta ABD, Japonya, İngiltere ve Çin olmak üzere dünyanın en büyük borsalarında sert düşüşler yaşanması Türkiye’yi de etkiledi. Küresel satış dalgasının yanına kâr realizasyonu için yapılan satışlar da eklendiğinde İMKB Ulusal 100 Endeksi 51.000 puana kadar geriledi, dolar kuru ise yeniden 1,30’un üzerine çıktı.
Tavsiye Et
Ekonomik büyüme ilk 500 sanayi kuruluşunu ihya etti
İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşunu açıkladı. Özelleştirme sonucu Koç Holding bünyesine geçen TÜPRAŞ, 18,6 milyar YTL’lik üretimden satışıyla 2006’da da ilk sıradaki yerini korudu. TÜPRAŞ’ı 5,6 milyar YTL ile Ford ve 3,9 milyar YTL ile Elektrik Üretim AŞ izledi. TÜPRAŞ kârlılıkta ve en fazla ihracat yapan şirketler arasında da yine ilk sırayı aldı. İhracatta TÜPRAŞ’ı Toyota ve Ford takip etti. 2006’da 500 büyük şirketin üretimden satışları %21,2 artışla 134 milyar YTL’ye yükseldi. Bu şirketlerin toplam kârı %49,9 artışla 13,5 milyar YTL’ye yükselirken, toplam ihracatları ise 43,9 milyar dolara ulaştı. Dolayısıyla, geçen yıl ilk 500 kuruluş Türkiye GSMH’sinin %13,1’ini, sanayi sektörü brüt katma değerinin %51,2’sini oluşturdu. Bu veriler, ekonomideki büyümenin ilk 500 şirkete çok olumlu bir şekilde yansıdığını gösteriyor. İlk 500 sanayi kuruluşuyla ilgili diğer bir dikkat çekici gelişme ise faaliyet dışı gelirlerin toplam kâr ve zararlar içerisindeki payının azalmaya devam etmesi. Bu oran, geçen yıl %23,6’ya kadar geriledi.
Tavsiye Et
Türkiye ve İran arasında enerji anlaşması
Türkiye ve İran arasında, İran gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması ve enerji alanında ortak yatırımların yapılması konularını içeren bir mutabakat zaptı imzalandı. Bu zapta göre, Türkmenistan doğalgazı da İran ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınacak. Rusya’nın Türkiye’yi bypass ederek Karadeniz ve Bulgaristan üzerinden kendi doğalgazını Avrupa’ya taşıma projesi olan Güney Akım Boru Hattı’nı hayata geçirmesi üzerine, Avrupa devletlerinin Rusya’ya olan doğalgaz bağımlılığını azaltmak için geliştirilen Hazar doğalgazının Türkiye üzerinden -Rusya devre dışı bırakılarak- Avrupa’ya taşınması projesi Nabucco için “öldü” denilmişti. Bu son mutabakatla birlikte Nabucco Projesi’nin yeniden canlanacağı ifade ediliyor. ABD İran’la yapılan bu işbirliğine tepkili. “ABD, İran ile yapılan her türlü işbirliğine karşıdır” diyerek Türkiye’yi uyaran ABD’nin Ankara Büyükelçiliği Sözcüsü Kathryn Schalow’a Başbakan Erdoğan’ın cevabı ise, “Bu işbirliği Türkiye’nin çıkarınadır, Avrupalı devletlerin yıllardır yaptığı işbirliklerine benzemektedir ve ayrıca BM kararına aykırı değildir” şeklinde oldu.
Tavsiye Et
Türkiye 10 yıl içinde trilyon dolarlık ekonomi olabilir
Önde gelen uluslararası yatırım bankalarından Morgan Stanley tarafından hazırlanan bir raporda Türkiye’nin 2002’den bu yana ekonomide gösterdiği başarıların göz alıcı olduğu belirtilerek, gerekli reformların ve yasal düzenlemelerin yapılması halinde 10 yıl içerisinde Türkiye’nin trilyon dolarlık bir ekonomiye sahip olma potansiyelinin bulunduğu iddia edildi. Raporda, Türkiye’nin bugün karşı karşıya olduğu riskin bir ekonomik çöküş değil, gerçek potansiyelini değerlendirememesinden kaynaklanacak fırsat maliyeti olduğuna dikkat çekiliyor. Türkiye’nin son yıllardaki hızlı büyümesine rağmen kişi başı milli gelirde AB ortalamasının sadece %30’una ulaşabildiği ifade edilerek, gerekli adımların atılması durumunda bu oranı 2020 itibariyle %60’a çıkarmanın mümkün olduğu vurgulanıyor. Rapora göre, Türkiye’nin önümüzdeki dönemde yıllık %7,5 büyüme potansiyeli bulunuyor. Ancak, raporda böyle bir potansiyele sahip olmanın büyümenin garantisi olmadığının da ısrarla altı çiziliyor.
Tavsiye Et
En pahalı internet Türkiye’de
OECD’nin yayımladığı bir rapora göre, 30 üye ülke arasında saniyede megabit ücreti bakımından en ucuz geniş bant internet hizmeti Japonya’da, en pahalısı ise Türkiye’de bulunuyor. OECD’nin Aralık 2006 verilerine göre hazırlanan raporunda, üye ülkelerin internet kullanıcılarının %60’ının geniş bant hizmetinden faydalandığı belirtilirken, fiber optik şebeke ağına geçen ülkelerde daha düşük fiyata en yüksek hızda hizmet alınabildiğine dikkat çekildi. 30 OECD ülkesi arasında 100 kişiye 19,6 ADSL abonesi, 9,4 fiber optik ağ abonesi ve 2,4 diğer bağlantı abonesinin düştüğü Danimarka en iyi internet sistemiyle ilk sırada bulunurken, Türkiye 100 kişiye 3,8 ADSL abonesi ile 29. sırada yer alıyor. Türk tüketicisinin beklentisi ise özelleştirilen Türk Telekom’un yeni yönetimi ve hizmet anlayışıyla birlikte teknik altyapısını yenileyerek internet kullanıcısına hem daha iyi ve hızlı hem de daha ucuz hizmet sağlaması.
Tavsiye Et
Cari açık azalma eğiliminde
Türkiye ekonomisinin son yıllarda yaşadığı hızlı büyümenin bir yan etkisi olan yüksek cari açık nihayet azalma eğilimi sergiliyor. Cari açık Mayıs ayında geçen yılın aynı ayına göre %14,3 oranında azalarak 3,5 milyar dolarla beklentilerin altında gerçekleşti. Yılın ilk beş ayında ise %5,3 oranında azalarak 15,8 milyar dolara indi. Cari açıktaki azalma özellikle dış ticaret açığının gerilemesi ve turizm gelirlerindeki artıştan kaynaklandı. 2007 yılı Ocak-Mayıs dönemi verilerine göre ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret dengesi, bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,8 azalarak 16,5 milyar dolar tutarında açık verdi.
Tavsiye Et