Ekonomide Gündem
Liberalizm mortgage krizine mağlup oldu
İngiliz hükümeti geçen yıl Ağustos ayında ABD’de ortaya çıkan ipotekli ev krizi sonrası zor duruma düşen, 150 yıllık geçmişe sahip Northern Rock Bankası’nı geçici olarak devletleştirme kararı aldı. Serbest piyasa politikasını başarıyla uygulayan ve özelleştirmenin kalesi olarak görülen İngiltere, büyük bir İngiliz bankasının kamulaştırılması ile modern zamanların bu türdeki ilk uygulamasını gerçekleştirdi. İngiltere Maliye Bakanı Alistair Darling, devletleştirme kararının özel sektörden gelen iki ciddi teklifin bankanın gerçek değerini karşılamaması sonucunda alındığını belirterek, bu müdahalenin halkın çıkarını korumak için en iyi çözüm olduğunu söyledi. Gelişmeleri değerlendiren ana muhalefet partisi yetkilileri, devletleştirme planının büyük bir başarısızlıkla ortaya konulduğunu ve sürecin yanlış yönetildiğini belirterek gelişmelere tümüyle karşı olduklarını ifade ettiler. İngiltere devlet bütçesine 100 milyar sterlin yük getirecek olan bankanın, yeniden kârlı hale getirildikten sonra özelleştirilmesi bekleniyor.
Petrol fiyatları rekora koşuyor
Uluslararası piyasalardaki dalgalanmalar nedeniyle son yıllarda hızlı artış gösteren ABD ham petrol fiyatı, Şubat ayında 102 dolarla, enflasyona göre ayarlandığında 1980 yılının Nisan ayındaki ABD ham petrolünün 102,53 dolarlık tarihî rekoruna çok yaklaştı. Petrol fiyatlarının artmasında, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC)’nün Mart ayı toplantısında üretim miktarını değiştirmeyeceği beklentisi ve Venezüella ile ABD arasında devam eden gerilimin etkisi olduğu vurgulanıyor. Enflasyonu yükselten faktörlerin başında gelen petrol fiyatlarındaki artış, dünya ekonomileri üzerinde giderek daha fazla enflasyonist baskı oluşturuyor. Öte yandan New York Emtia Borsası’nda işlem gören altının ons fiyatı 952,4 dolar ile son 27 yılın zirvesine çıktı. Küresel yatırımcıların enflasyonist dönemlerde güvenli yatırım alanı olarak kabul ettikleri petrol ve altına olan taleplerinin artması enflasyonu yeniden yükselteceği için dünya ekonomisinin ciddi bir tehdit altında kalacağı tahmin ediliyor.
Tavsiye Et
Mortgage krizi dünya ekonomisini sarsıyor
ABD’de ev kredilerinde patlak veren kriz dünya ekonomisindeki dengeleri alt üst ediyor. Yüksek faiz nedeniyle ev taksitlerini ödeyemeyen milyonlarca Amerikalı evlerini kaybetme tehlikesi yaşarken, riskli ev kredisi veren Amerikan şirketleri ödemelerin gecikmesi nedeniyle mali kayba uğradı. Uluslararası kredi derecelendirme şirketi Standard&Poor’s’un raporuna göre, ABD ekonomisinin yavaşlaması ve durgunluk kaygılarının artmasıyla Ocak ayında dünya borsaları 5,2 trilyon dolar kaybetti. ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre, Ocak ayında ihracat %1,2 oranında artarken, ithalat petrol ve gıda fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle %1,7 artış gösterdi. 2008 yılında %1,8 ile %2,5 arası büyüme öngören Amerikan Merkez Bankası (FED), büyüme beklentisini %1,3 ile %2 seviyesine düşürdü. FED, işsizlik rakamlarına bağlı tahminlerini ise %4,9’dan %5,3 seviyesine yükselti. Öte yandan 2006 yılında 12,26 milyar dolar kâr eden İsviçre’nin büyük bankası UBS, ABD’de ortaya çıkan riski yüksek mortgage kaynaklı yatırımlar nedeniyle 2007 yılında 3,97 milyar dolar zarar ettiğini bildirdi.
Tavsiye Et
Geleceğin internet kullanıcıları Reşolar, Memolar olacak
OECD tarafından hazırlanan “İnternete Erişimde Gelişmeler İçin Küresel Fırsatlar” başlıklı rapor açıklandı. Raporda gelecekteki internet kullanıcılarının, internetin ilk 1 milyar kullanıcısının aksine yoksul bölgelerden olacağı kaydediliyor. Rapor yeni birkaç milyar internet kullanıcısının çoğunun gelişmekte olan ülkelerden olacağını ve internete kablosuz ağlar üzerinden bağlanılacağını öngörürken, günümüzde kablosuz ağlara üye olan kullanıcıların büyük bir kısmının günde 2 dolardan az gelire sahip olduğunu ifade ediyor. Rapora göre, dünya nüfusunun %80’i şu anda internetten yararlanamıyor. Gelecekte birkaç milyar yeni kullanıcının eklenmesiyle internet uygulamalarında ortaya çıkabilecek aksaklıkların önlenmesi için raporda, ülkelere sınır ötesi işbirliğine giderek küresel bir güvenlik kültürü inşa etmeleri tavsiye ediliyor.
Tavsiye Et
Kırılgan ekonomi Ahmedinejad’ı zorluyor
Dünyanın en büyük ikinci doğalgaz rezervine sahip İran’da kış mevsimi hem halkı hem de hükümeti zor durumda bırakıyor. Hava sıcaklığının mevsim normallerinin altında seyretmesi ile yüz binlerce kişinin doğalgaz ihtiyacının karşılanamaması, petrol fiyatlarındaki artışa rağmen ekonomide yeterli büyümenin sağlanamaması, enflasyon oranının %19,1’e ulaşması nedeniyle sabrı taşan İranlıların Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’a olan desteği giderek azalıyor. Radikallerden reformculara kadar geniş bir halk kesimi, hükümetin Batı’ya karşı söylemini yumuşatarak ekonominin iyileştirilmesine odaklanması gerektiğini düşünüyor. Fakat İran hükümeti nükleer konusunda Batılılara meydan okumaya devam ediyor. İlerleyen dönemde Batılı ülkeler tarafından İran’a karşı yeni ekonomik yaptırımların uygulanması iç politikada Ahmedinejad yönetimini daha fazla zorlayacak gibi görünüyor.
Tavsiye Et
Avro Bölgesi’nde ekonomi alarm veriyor
AB’nin resmî istatistik kurumu Eurostat’ın verilerine göre, AB’de ortak para kullanan 15 ülkenin dâhil olduğu Avro Bölgesi’nde 2007 yılı ortalama enflasyon oranı %3,1 seviyesindeyken, yılın ilk ayında %3,2 ile tarihinin en yüksek düzeyine çıktı. Avro Bölgesi’nde büyüme oranı 2006 yılında %2,7 olurken, 2007’de %2,3 olarak gerçekleşti. Avrupa Birliği Komisyonu, Avro Bölgesi 2008 yılı ekonomik büyüme tahminini %2,2’den %1,8’e düşürdü. Avrupa Merkez Bankası ise orta vadede %2 seviyesinin altı olarak belirlediği hedefini oldukça aşan enflasyon karşısında, ekonomideki yavaşlama ve ABD’deki kriz nedeniyle faiz oranlarını sabit tutuyor. AB İstatistik Ofisi’nin verilerine göre, 2007 yılında Kasım ayına kadar cari fazla veren Avro Bölgesi’nde, Aralık ayında 4,2 milyar dolar cari açık ortaya çıktı.
Tavsiye Et
Küresel dalga borsada 20 milyar dolar yedi
ABD’nin mortgage sektöründeki kriz sonrası sıkıntılı günler yaşayan küresel finans piyasalarının etkisiyle Ocak ayında İMKB endeksi %21,3 oranında geriledi ve toplam hisse senedi portföyü 19,4 milyar dolar değer kaybetti. Aralık ayında toplamda %72,4 paya sahip olan yabancı yatırımcıların portföyü Ocak ayı sonu itibarıyla 14,4 milyar dolar değer kaybederek 55,5 milyar dolara gerilerken; toplam portföydeki payı da %71,9’a düştü. Yerli yatırımcıların portföyü ise 5 milyar dolar değer kaybı ile 21,7 milyar dolara geriledi. İMKB’de işlem gören hisse senetlerinin toplam değeri 77,2 milyar dolara gerileyerek son beş ayın en düşük düzeyine indi. Öte yandan aynı dönemde yabancı yatırımcılar İMKB’de 922,7 milyon dolar ile son 8 yılın en büyük net satış işlemini gerçekleştirdi. Hisse senedi net satışlarının bankacılık hisselerinde yoğunlaşması da dikkat çekiyor. 2007’de cari açık 38 milyar dolarla rekor kırarken, kısa vadeli para çıkışının devam etmesi durumunda Türkiye’nin ekonomik kırılganlığı artacak gibi görünüyor.
Türkiye yükseköğrenimde sınıfta kaldı
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) tarafından yayımlanan OECD Ülkelerinde Kadınlar ve Erkekler Raporu’na göre, 30 OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) ülkesi arasında yükseköğrenim görme oranı açısından Türkiye kadınlarda sonuncu, erkeklerde ise sondan ikinci sırada bulunuyor. Türkiye’de 25-64 yaş grubundaki kadınların %7,1’i yükseköğrenim mezunu iken, bu oran Kanada’da %47,8, OECD ortalamasında %24,8, Meksika’da ise %13,8 düzeyinde. Aynı yaş grubundaki erkeklerin yükseköğrenim oranı Türkiye’de %10,7 olurken, bu oran Kanada’da %41,4, OECD ortalamasında %25,4, Portekiz’de %10,2 olarak gerçekleşti. Rapor, listenin üst sıralarında olan ülkelerde kadınların yükseköğrenim görme oranının erkekleri geçtiğine dikkat çekiyor. Ayrıca raporda Türkiye’nin yükseköğrenim oranının büyüme hızına uygun bir şekilde artmadığı kaydedilirken, ekonomik büyüme hızı Türkiye’nin çok altında kalan gelişmiş ülkelerin yükseköğrenim mezun oranının hızlı bir şekilde arttığı ifade ediliyor.
Tavsiye Et
Tuzla tersaneleri işçi mezbahasına döndü
Türkiye’de gemi inşa ve onarım sanayisinde üretimin %90’ının yapıldığı Tuzla tersanelerinde son aylarda ölümler giderek artıyor. İşverenler ölümlerin engellenmesi için girişimde bulunmazken tersanelerde sadece Şubat ayında 6, son 8 ayda ise 18 işçi hayatını kaybetti. Limter-İş Sendikası, işçi ölümleriyle gündemden düşmeyen Tuzla tersanelerinde grev kararı aldı. İş güvenliğinin olmaması, riskli işlerin taşeronlar aracılığıyla sigortasız işçilere yaptırılması, işçilerin eğitimsizliği ve artan gemi siparişleri ile iş yoğunluğunun artması tersanelerde yaşanan ölümlerin sebebi olarak görülüyor. Çalışma Bakanlığı müfettişlerinin raporuna göre, gemi inşa sektöründe istihdam edilen 15.000 kişinin 12.500’ü taşeron firmalara bağlı çalışıyor. Çalışma Bakanı Faruk Çelik, tersanelerde meydana gelen kazaların çoğunlukla taşeron işletmelerde görüldüğüne dikkat çekerek, taşeronluk sisteminin kayıt dışılık ve birçok olumsuzluğa yol açması nedeniyle bu alanda köklü düzenlemelerin yapılması gerektiğini belirtti.
Tavsiye Et
Emlakta değer artışı altından fazla oldu
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın “Türkiye Değerini Katlıyor” başlıklı araştırmasına göre, 2001’den sonraki dönemde altın fiyatları 3,5 kat, enflasyon 3 kat artarken; İstanbul’da konut fiyatları 7 ile 19 kat arasında değer kazandı. Bu dönemde yaklaşık 19 kat artış ile Şirinevler rekor kırarken, Suadiye 17,9, Kartaltepe 16,1 kat artış gösterdi. Araştırmaya göre, 2005-2007 arası dönemde özelleştirme ile özel sektörde birleşme ve satın alma artışlarının, milyarlarca dolarlık yeni ofis inşaatlarını beraberinde getirmesiyle, İstanbul’un önemli ofis merkezlerinde kiralar dolar bazında %40-%120 arasında yükseldi. Araştırma, Türkiye’de hızla artan nüfusun konut talebinin, gelecek yıllarda emlak piyasasında getirileri daha da yükselteceğine dikkat çekiyor.
Tavsiye Et
Türkiye’de toprak altında servet yatıyor
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün görünür maden rezervleri araştırma raporuna göre, Türkiye’de toprak altında yaklaşık 49 farklı tür ve özellikte 50 milyar ton ticari değere sahip maden bulunuyor. Rapora göre maden kaynakları açısından 132 ülke arasında Türkiye üretimde 28., çeşitlilikte ise 10. sırada yer alırken; dünyada ticareti yapılan 90 çeşit madenden 77’si Türkiye’de bulunuyor. Türkiye’nin yeraltındaki en yüksek maden rezervi ise 15,8 milyar tonla nadir ve çok değerli bir kireç taşı olan dolomit madeni. Ayrıca Türkiye’de 13,9 milyar ton mermer, 8,3 milyar ton iyi kalitede linyit kömürü, 1,8 milyar ton bor, 600 ton altın rezervi bulunduğu belirtilen raporda, ülkenin yeraltı maden kaynaklarının bugünkü piyasa değerinin yaklaşık 2,5 trilyon dolar olduğu ifade ediliyor.
Tavsiye Et
Kamu yatırımlarında Doğu illeri önde
Devlet Planlama Teşkilatı’nın verilerine göre 2007 yılında kamu, tarımdan imalata, madencilikten ulaştırmaya, turizmden konuta, eğitimden sağlık ve enerjiye kadar uzanan alanda toplam 21,5 milyar YTL yatırım yaptı. Verilere göre, 6.477 milyon YTL ulaştırma ve haberleşme yatırımlarına harcanırken; eğitime 3.013 milyon YTL, enerjiye 2.546 milyon YTL, tarıma 1.739 milyon YTL, sağlığa 1.583 milyon YTL ayrıldı. Geçen yıl eğitim yatırımlarının 172,5 milyon YTL’si Ankara’ya, 163,6 milyon YTL’si İstanbul’a, 74,4 milyon YTL’si de İzmir’e yapılırken bu büyük illerin ardından Şanlıurfa, Kocaeli, Antalya, Eskişehir, Van, Sivas, Diyarbakır en fazla eğitim yatırımlarını çekenler arasında yer aldı. Sağlık yatırımlarında ise ilk sırada yer alan İstanbul’u Erzurum, Ankara, İzmir, Bursa, Hatay ve Batman’ın izlemesi dikkat çekiyor.
Tavsiye Et