Ekonomide Gündem
Enflasyon dünyayı tehdit ediyor
Dünyada ekonomik durgunluk kaygısına rağmen yükselen piyasa ekonomilerindeki büyümenin devam etmesi, gıda ve enerji talebini artırırken enflasyonun yüksek düzeylere ulaşmasına neden oldu. Enflasyona neden olarak gösterilen petrol fiyatları, 2007 yılı Ocak ayında 55 dolar iken şimdi 100 dolar civarında seyrediyor. Buğday fiyatları %20’nin üzerinde artarken süt, peynir ve yumurta fiyatları %30 arttı. Şubat ayında yıllık fiyat artışı İngiltere’de %2,5, Almanya’da %2,9, ABD’de %4,3, İspanya’da %4,4 ile rekor düzeyde gerçekleşirken Belçika’da enflasyon %3,6 ile son 16,5 yılın en yüksek seviyesinde ulaştı. Yıllarca fiyat düşüşlerinin yaşandığı dünyanın ikinci büyük ekonomisi Japonya’da Ocak ayı itibariyle tüketici fiyatlarındaki yıllık artış %0,8 ile son 10 yılın en yüksek düzeyine çıktı. Suudi Arabistan’da Şubat ayında yıllık enflasyon %8,67 ile son 27 yılın en yüksek seviyesine ulaşırken, Çin’de bu oran %8,7, Türkiye’de ise %9,1 oldu. Gıda ve enerjideki enflasyon, fiyat istikrarını sağlamakla yükümlü merkez bankalarının işini oldukça zorlaştırıyor.
Tavsiye Et
Amerikan ekonomisi alt üst
ABD’de açıklanan makro ekonomik veriler ülkenin her geçen gün resesyona girme riskinin arttığına işaret ederken, işsizlik oranının %4,8 ile son beş yılın en kötü rakamlarına ulaşması ABD’de tüketicilerin moralini olumsuz etkiledi. Bankalar arasındaki borçlanma maliyetlerini düşürmek için Amerikan Merkez Bankası FED’in bankalara 200 milyar dolar Hazine kağıdı vereceğini duyurması da piyasalardaki tedirginliği gideremedi. Daha sonra 16,6 milyar dolarlık kredi borcunu finanse edemeyen dünyanın en büyük yatırım fonlarından ABD’li Carlyle Group’un iştiraki Carlyle Capital’in tasfiye edilmesi ve ABD’nin en büyük beşinci yatırım bankası Bear Stearns’in iflas etmesi piyasalardaki krizin üzerine tuz-biber oldu. Hızla büyüyen mali krizi durdurmak ve ülke ekonomisini canlandırmak için harekete geçen FED, 0,75 puan indirerek faiz oranlarını 2,25’e düşürürken, 1929’daki Büyük Buhran’dan bu yana ilk defa yatırım bankaları ve aracı kurumlara borçlanma imkanı sundu. Mortgage kaynaklı zararlar nedeniyle son 9 ay içerisinde ABD bankacılık sektöründe 34 bin bankacı işinden olurken yatırım bankası Goldman Sachs, krizin ABD’li finans kuruluşlarına zararının 460 milyar doları bulacağını açıkladı.
Tavsiye Et
Çin yabancı sermaye cenneti
Devlet Konseyi Endüstri ve Ticaret İdaresi (SAFIC) tarafından yapılan açıklamaya göre, Çin’in 1978’de başlattığı dışa açılma politikasından bu yana geçen 30 yılda 286.200 yabancı sermayeli şirkete yatırım onayı verilirken Çin toplam 2,11 trilyon dolar dış yatırım aldı. Gelen yabancı şirketlerin büyük bir kısmı üretim sektöründe yer alıyor. Daha önce yabancı şirketler için geçerli olan %15’lik vergi oranının 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren uygulamaya konulan yeni gelir kanunu ile %25 olarak değişmesi sonucunda yabancı sermayeli şirketler daha rekabetçi bir ortamda iş yapacaklar. Açıklamaya göre, Çin’e yapılan yabancı sermayede en büyük payı 206.700 yatırımla Asyalı şirketler alırken, bu şirketleri sırasıyla Kuzey Amerika, Avrupa Birliği ve Latin Amerika izliyor. Öte yandan Çin’in döviz rezervleri Şubat ayında 57,3 milyar dolar artışla 1.647 trilyon dolara ulaşırken, ABD ve Avrupa’daki ekonomik durgunluğa bağlı olarak Çin’in dış ticaret fazlası Şubat ayında %63 geriledi.
Tavsiye Et
Şirketlerin üçte ikisi yolsuzlukla karşılaşıyor
Uluslararası denetim, vergi ve danışmanlık şirketi PricewaterhouseCoopers (PwC)’ın 70 ülkeden 4’ü Türk 390 üst düzey yönetici ile görüşerek hazırladığı yolsuzlukla mücadele araştırmasına göre, yöneticilerin yaklaşık üçte ikisi şirketlerinde yolsuzluk girişimiyle karşılaşıyor. Araştırmaya katılan şirketlerin çoğu yolsuzluk karşıtı programlara güvenmiyor. Araştırmaya göre, yöneticilerin %39’u rüşvet talebinde bulunan kamu görevlileri yüzünden ihale kaybederken %42’si rakiplerinin rüşvet verdiğini iddia ediyor. Son yıllarda yolsuzlukla ilgili yasaları ihlal eden şirketlerin milyonlarca dolar ceza ödediğine dikkat çeken PwC Türkiye Suiistimal İncelemeleri Direktörü Wayne Anthony, yeni fırsatlar arayan şirketlerin giderek Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin gibi gelişmekte olan pazarlara yöneldiğini belirtiyor.
Tavsiye Et
Çalışan kadın sosyal refahı arttırıyor
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün hazırladığı rapora göre, son 10 yılda dünyada çalışan kadın sayısı 200 milyon artışla 2007’de 1,2 milyara, erkek sayısı ise 1,8 milyara ulaştı. Geçen 10 yılda çalışan kadınların toplam çalışanlar içindeki %40’lık oranı değişmezken, 2007 yılında hizmet sektöründeki kadınların sayısı tarım sektöründekilerin sayısını geçti. Öte yandan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)’nün yayımladığı “Cinsiyet ve Sürdürülebilir Kalkınma” başlıklı raporda, dünyada kadın nüfusundan daha iyi yararlanmanın ekonomik büyümeyi artıracağı, yoksulluğu azaltacağı, sosyal ortamı geliştireceği ve sürdürülebilir bir kalkınmanın sağlanmasına yardımcı olacağı belirtiliyor. Ayrıca rapor, OECD bölgesinin son yıllardaki büyümesinde çalışan kadın sayısının artmasının önemli bir yer tuttuğuna dikkat çekiyor.
Tavsiye Et
Su kıtlığının sebebi “yolsuzluk ve kötü yönetim”
BM’nin hazırladığı rapora göre, dünyada içme suyu kıtlığının yaşanmasına su sektöründeki yönetim bozukluğu ve yolsuzluklar yol açıyor. Rapor, özellikle Türkiye’nin içinde yer aldığı gelişmekte olan ülkelerde su kaynaklarının yanlış değerlendirilmesi, yetersiz altyapı yatırımları ve su sektöründe yapılan yolsuzluklar nedeniyle insanların kaynaklardan uygun şekilde yararlanamadığına dikkat çekiyor. Rapora göre, Asya, Afrika ve Latin Amerika’daki bazı ülkelerde halkın yarısı, yüksek su faturalarını ödememek için rüşvet veriyor. Sektördeki yolsuzluk ve kötü yönetim kullanılabilir su için ayrılan kaynakları yok ediyor. BM’ye göre, dünya nüfusuna yetecek kadar içme suyu bulunuyor; ancak yarıdan fazlası Hindistan ve Çin’de yaşayan 1 milyardan fazla insan yeterli miktarda suya ulaşamıyor.
Tavsiye Et
Dünya borsalarında Türkiye “kayıp lideri”
Küresel finans piyasalarında yaşanan sıkıntının yanı sıra AK Parti’ye açılan kapatma davasının getirdiği siyasi belirsizliğin de etkisiyle, İMKB endeksi, 17 Mart’ta %7,5’lik bir düşüş ile 14 ayın en düşük seviyesi olan 38.527 puana inerek, dünyanın en fazla değer kaybeden borsası oldu. Borsadaki kayıp, 13 milyar doları geçerken; serbest piyasada avro 2 YTL’yi aştı. Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) tarafından yapılan Barometre araştırmasına göre, Türkiye’deki uluslararası yatırımcıların %53’ü yeni yatırım planlarken, %70’i Türkiye’de ekonomik büyümenin değişmeyeceğini düşünüyor. YASED Başkan Yardımcısı Dilek Yardım, bu yıl Türkiye’de sağlık, turizm, gayrimenkul ve hizmet sektörlerinde yapılacak yatırımlarda Körfez ve Asya ülkelerinin payının artacağını belirtiyor. Buna karşın küresel finans sisteminin kalbi Wall Street’deki analistler, küresel gelişmelerden dolayı azalması öngörülen doğrudan yabancı yatırımın siyasi istikrarsızlıkla beraber daha da düşeceğini ileri sürerken, Türkiye’nin cari açığında da ciddi sorunlar olacağını belirtiyorlar.
Tavsiye Et
İşsiz sayısı azalırken, işsizlik oranı arttı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayımladığı Hanehalkı İşgücü Araştırması 2007 Aralık dönemi sonuçlarına göre, Türkiye’de işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 10 bin kişi azalarak yaklaşık 2,5 milyon kişiye düşerken; işsizlik oranı 0,1 puan artışla %10,6 düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde çalışanların %24’ü tarım, %21’i sanayi, %5,5’i inşaat, %49,5’i hizmetler sektöründe istihdam ediliyor. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında 2007 Aralık ayında tarım sektöründe istihdamın payı 2,1 puan azalırken; sanayi sektörünün payı 1,2 puan, inşaat sektörünün payı 0,1 puan, hizmetler sektörünün payı 1,2 puan arttı. İşgücüne katılma oranı önceki yılın aynı dönemine göre 2007’de 1,3 puan azalarak %46,2 olurken; toplam işgücünün %17,6’sını 15-24 yaş grubundakiler oluşturuyor. Öte yandan BM Kalkınma Programı (UNDP)’nın “Türkiye’de Gençlik” başlıklı raporuna göre, gençlerin %40’lık bölümünü oluşturan 5 milyon kişinin atıl durumda olduğuna dikkat çekilerek, bu sayının 2,2 milyonunu kadınların oluşturduğu belirtiliyor.
Tavsiye Et
2008’de yabancı sermaye girişi azalacak
Merkez Bankası tarafından açıklanan ödemeler dengesi bilançosuna göre, geçen yılın Ocak ayıyla karşılaştırıldığında bu yılın ilk ayında Türkiye’nin cari açığı %28 oranında artarak 3.934 milyon dolara yükseldi. Bilançoya göre, hizmetler dengesi, gelir dengesi ve cari transferlerde olumlu gelişmeler olurken; bir önceki yılın Ocak ayına göre dış ticaret açığının %44,1 oranında artması, cari açıktaki yükselişin başlıca sebebini oluşturdu. 2008’in ilk ayında 18.612 yabancı sermayeli şirketin faaliyette bulunduğu Türkiye’de, doğrudan yabancı sermaye girişi ise 2007’nin aynı ayına kıyasla %86,3 azalarak net 881 milyon dolar oldu. Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) tarafından hazırlanan bir raporda, Türkiye’nin 2007 yılında 22 milyar dolarlık doğrudan yabancı sermaye girişiyle cari açığın yaklaşık %60’ını karşıladığı belirtiliyor. 2008 yılında ise, uluslararası piyasalarda yaşanan sıkıntılar dikkate alındığında yabancı sermaye girişinin 15-20 milyar dolar aralığına gerileyeceği tahmin ediliyor.
Tavsiye Et
Sanal alıveriş ekonomiye zarar veriyor
Ankara Ticaret Odası (ATO)’nın yayımladığı “Online Kayıtdışı Ekonomi” başlıklı rapora göre, başta Uzakdoğu olmak üzere yurtdışı kökenli internet sitelerinden faturasız ve belgesiz satış nedeniyle yapılan her 100 dolarlık alışverişten devlet 41,6 dolar vergi kaybına uğruyor. Rapora göre, bazı yabancı kökenli internet siteleri gümrük vergisi ödememek için çeşitli yollara başvururken, aralarında yerli internet sitelerinin bulunduğu yerli mükelleflerin gelir, kurum ve istihdam vergisi vermesi haksız rekabete yol açıyor. Ayrıca sanal alışverişler nedeniyle iç piyasada daralma yaşandığı için yerli firmalar gelir kaybediyor. İnternet üzerinden ucuza satılan ürünlerin kusurlu olduğuna dikkat çeken ATO Başkanı Sinan Aygün, tüketicilerin ucuzluğun çekiciliğine aldanmamalarını ve bilinçli davranarak faturalı alışveriş yapmalarını önemle vurguluyor.
Tavsiye Et
Türkler AB’yi içten fethediyor
Almanya’nın Essen ilinde bulunan Türkiye Araştırmalar Merkezi (TAM)’nin “Avrupa Birliği ve Almanya’da Türk Girişimcilerin Ekonomik Gücü” başlıklı araştırmasında, Almanya’daki Türk girişimcilerin sayısının 70 bin olduğu, AB genelinde ise bu rakamın 125 bine ulaştığı belirtiliyor. Araştırmaya göre, toplam yıllık ciroları 32,7 milyar avroya ulaşan Almanya’daki Türk işletmelerinde 337 bin kişi istihdam ediliyor. Son 20 yıl içinde Türk girişimcilerde sayısal olduğu kadar niteliksel bir gelişimin olduğunu da ifade eden TAM Vakfı Basın Sözcüsü Cem Şentürk, küçük büfelerin restoranlara, dönercilerin büyük imalathanelere, uçak bileti satıcılarının büyük seyahat acentelerine dönüştüğüne dikkat çekiyor. Ayrıca araştırmada, 2020 yılında Almanya’daki Türk girişimcilerin sayısının 130 bin, AB’de ise bu sayının 190 bin olacağı tahmin ediliyor.
Tavsiye Et
Mülk kaçağında yabancılar yerlileri geçti
Son yılların lokomotif sektörü gayrimenkul piyasasında kapsamlı bir vergi incelemesi yapan hesap uzmanları, emlakta her 100 YTL’lik satışın tapuda 51 YTL olarak kayda geçirildiğini ortaya çıkardı. Uzmanların 2006’da 92, 2007’de 234 mükellefi inceleyerek hazırladığı raporda, mükelleflerin iki yılda tapuya 3.720 milyon YTL’lik satış yaptığını beyan ettikleri, 1.819 milyon YTL’yi ise kaçırdıkları belirtiliyor. Yabancıların yoğun şekilde mülk aldığı Alanya, Antalya, Didim, Kuşadası ve Bodrum’da 171 mükellef incelenerek yapılan araştırmada, 527 milyon YTL’lik satış gizlendi. Denetimler sonucunda yabancılarda kaçak oranı yerlilerden daha büyük oldu. Öte yandan İngiltere’de yayımlanan The Independent on Sunday gazetesi, İngiliz yatırımcıların yurtdışında emlak alımı için en çok ilgi gösterdiği ülkenin Türkiye olduğunu belirtiyor.
Tavsiye Et