Panorama
Terörle mücadelede yeni arayışlar
Son birkaç ayda Güneydoğu’da artan ve batıya doğru yayılan terör olayları hem hükümeti, hem de Türk Silahlı Kuvvetleri’ni (TSK) radikal kararlar almaya yöneltti. Hatırlanacağı üzere, 1991’de TCK’daki 141, 143 ve 163. maddeler kaldırılarak, yerine 3713 sayılı yasa getirilmiş; terörle mücadelede yetersiz kalındığı gerekçesiyle Temmuz 2005’te Genelkurmay bu yasada değişiklik talebinde bulunmuştu. Meclis komisyonunda yapılan değişiklikle yeni Terörle Mücadele Yasası (TMY) hazırlandı ve 14 Nisan 2006’da Bakanlar Kurulu’nda kabul edilerek TBMM’ye gönderildi. Yasadaki değişikliklerin kamuoyuna yansımasıyla, TMY eleştiri yağmuruna tutuldu. Eleştirilerde, özellikle yeni terör tanımının çerçevesinin iyi çizilmemesi halinde yanlış anlamalara neden olabileceği, böylece insan hak ve özgürlüklerini kısıtlayabileceği ve 1991’de kaldırılan üç maddeyi aratmayacağı vurgulandı.
Hükümet, şiddetini iyice artıran teröre karşı yeni yasayı yürürlüğe koymaya hazırlanırken, TSK da 3 Ekim 2005’ten itibaren eylemlerine yeniden başlayan PKK’ya ağır darbe indirmek üzere örgüt militanlarının yoğun olduğu bölgelere asker sevk etti. Özellikle Irak ve İran sınırına yakın bölgelere yapılacak bu kapsamlı harekât, Orgeneral Ergin Saygun’un planlamasıyla Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt’ın komutasında yürütülecek.
Tavsiye Et
Savcı Sarıkaya da Şemdinli kurbanı
“İkinci Susurluk” olarak adlandırılan Şemdinli olaylarının üzerinden zaman geçtikçe bu konudaki tartışmalar da artacağa benziyor. Emniyet İstihbarat Daire Başkanı Sabri Uzun’un görev yerinin değiştirilmesinden sonra, Şemdinli iddianamesini hazırlayan Savcı Ferhat Sarıkaya, Hâkim ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) tarafından 20 Nisan’da duyurulan kararla meslekten ihraç edildi; ki bu, kurulun en ağır kararıdır. Bilindiği gibi Sarıkaya, hazırladığı iddianamede KKK Orgeneral Büyükanıt’ı suçlayıcı beyanatta bulunmuş; Genelkurmay’ın isteği üzerine Adalet Bakanlığı’nca iki müfettiş görevlendirmiş; iddianamedeki usul hataları gerekçe gösterilerek Sarıkaya için disiplin cezası talep edilmişti. Sarıkaya, HSYK’nın ihraç kararına itiraz edebiliyor; ancak bu karar da aynı kurulda görüşüleceğinden sonucun değişme ihtimali çok zayıf görünüyor.
Öte yandan, HSYK’nın kararına hükümet kanadı sessiz kalırken; devlet erkânından en ciddi tepki TBMM Başkanı Bülent Arınç’tan geldi. 23 Nisan Meclis Genel Kurulu özel oturumunda “demokrasi manifestosu” niteliğinde bir konuşma yapan Arınç, parlamento yetkilerinin erozyona uğratılmasından yakındı ve “ülkede rejimin sahibi olma ve yönetimde inisiyatif alanlarını genişletme” tartışmalarının olduğunu belirterek, Sarıkaya kararını üstü kapalı da olsa eleştirdi.
Tavsiye Et
Daha önce Mısır’ın Sina Yarımadası’ndaki pek çok turistik merkezi hedef alan terör saldırılarının sonuncusu, sahil kenti Dahab’a düzenlendi. 24 Nisan’da kentin farklı noktalarında meydana gelen üç ayrı patlamada en az 30 kişi öldü, 150 kişi de yaralandı. Mısır İçişleri Bakanlığı’nın, uzaktan kumandanlı bombalarla gerçekleştirildiğini açıkladığı saldırılar, bir restoran, kafe ve marketi hedef aldı. Mısır’ın turistik bölgesi Sina yarımadasındaki tesislerin, tatil dönemi nedeniyle dolu ve bölgenin çok kalabalık olduğu bildirildi. Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, saldırıyı “terör eylemi” olarak nitelendirirken; bombalamalarla bağlantılı olarak 10 kişi gözaltına alındı. Mısır’ın İsrail sınırındaki Taba ve Ras Şitan tatil yörelerine Ocak 2004’te düzenlenen saldırılarda 34 kişi, tatil beldesi Şarm el-Şeyh’e 23 Temmuz 2005’te düzenlenen bombalı saldırılarda da 64 kişi hayatını kaybetmişti.
Tavsiye Et
Tuzla, buz dağının görünen kısmı
Türkiye’de tonlarca tehlikeli atığın nehir, göl, deniz, toprak gibi hayatî alanlara döküldüğü biliniyor. 20 Mart’ta yapılan bir ihbar üzerine Tuzla’nın Orhanlı beldesinde toprağa gömülmüş yüzlerce zehirli varil bulunması, Türkiye’deki tehlikeli atık problemini yeniden gündeme getirdi. Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe, içinde kimya ve ilaç sektöründe kullanılan kanserojen madde olduğu tespit edilen varillerle ilgili olarak Ünifar Kimya Sanayi A.Ş. hakkında Gebze Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunduklarını açıkladı.
Buz dağının görünen yüzünü ifade eden Tuzla’daki zehirli varillerin ortaya çıkarılmasının ardından tüm dikkatlerin çevrildiği yeni Çevre Yasası ise Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi. Tasarı üzerinde yapılan değişiklikle, çevre kirliliğine yönelik cezalar artırıldı. Tasarıda atık alım, ön arıtma ve bertaraf tesislerini kurmayanlar ya da kurup çalıştırmayanlara 30 bin YTL para cezası öngörülüyor.
Tavsiye Et
PKK, eylemlerinde çocukları kullanıyor!
Terör örgütü PKK, ateşkesi bozduktan sonra tırmanan şiddet olaylarını ülke geneline yaymaya çalışıyor. Türk askerinin terör örgütüne karşı düzenlediği operasyonlar sırasında Bingöl’de 14 PKK’lının öldürülmesi ve sonrasında çıkan olaylarla bölgede gerginlik had safhaya ulaştı. Öldürülen PKK’lıların 4’ü için Diyarbakır’da 28 Mart günü düzenlenen cenaze töreni, PKK gösterisine dönüştü. Göstericilerin 600’den fazla kamu binası ve işyerine zarar verdiği olaylar sırasında, ön saflarda çok sayıda çocuk eylemci bulunuyordu. Olaylara karışan 90’ı çocuk, 400’den fazla kişi tutuklanırken; eylemler Batman, Siirt, Hakkari, Mardin, Mersin, İzmir ve İstanbul’a yayıldı ve toplam 15 kişi hayatını kaybetti.
Özellikle İzmir, İstanbul gibi büyük şehirlerde eylemler düzenleyen PKK, şiddeti ülke geneline yaymak niyetinde. Ancak ülke genelinde özellikle sivillere yönelik saldırılar düzenlemesi ve son dönemdeki eylemlerinde çocukları ön saflara yerleştirmesi kamuoyu tarafından şiddetle kınanıyor. PKK bu tür eylemleri artırmakla, 1990’ların ortasında başladığı siyasallaşma sürecini de askıya almış ya da siyasal araçlarla sonuç almaktan ümidini kesmiş izlenimi veriyor.
Tavsiye Et
Cumhurbaşkanı Ahmedînejad’ın Batı’ya meydan okuyan açıklamaları ile İran, yine dünya gündeminin ilk sırasında. Nükleer faaliyetleri konusunda müzakere masasından kalkan İran’a yaptırım uygulamak amacıyla ABD, meseleyi BM Güvenlik Konseyi’ne götürmüş; 30 Mart’ta Berlin’de toplanan Konsey, görüşmelere yeniden başlanması için Tahran’a 30 gün süre tanımıştı. Ancak 12 Nisan’da açıklama yapan Ahmedînejad, 9 Nisan itibariyle uranyum zenginleştirme denemesini gerçekleştirdiklerini ve “nükleer ülkeler kulübüne” girmeyi başardıklarını duyurdu. Söz konusu açıklamaya en sert tepki, İngiltere ve İsrail ile uzun süredir bu anı bekleyen ABD’den geldi. AB ise, daha ihtiyatlı yaklaşarak, bu konuda diplomatik çabaların süreceğini açıkladı. Gelişmeler üzerine Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Baradey, 17 Nisan’da Tahran’a gitti. İran konusunu görüşmek amacıyla toplanan Konsey ise, yaptırım konusunda uzlaşmaya varamadı.
Ahmedînejad’ın, bu ve önceki çıkışlarıyla ne yapmaya çalıştığı ise dünya kamuoyunca tartışılıyor.
Tavsiye Et
Irak’ta hükümet krizi aşıldı
Irak’ta Başbakan İbrahim Caferi’nin yeniden başbakanlığa aday gösterilmesine Sünni ve Kürt gruplarının itiraz etmesinin ardından hükümet kurma çalışmaları kilitlenmişti. Son dört aydır süren pazarlıkların ardından Şii ittifakının yeni başbakan adayını belirlemesiyle hükümet krizi çözüldü.
Irak Devlet Başkanı Celal Talabani Şii İttifakı’nın sözcülerinden Cevat el-Maliki’yi 22 Nisan’da başbakanlıkla görevlendirdi. Aralık seçimlerinden bu yana ikinci kez toplanan Irak Parlamentosu da yeni başbakan adayını onayladı. Irak Parlamentosu’nda yapılan oylamada Sünni Mahmud el-Meşhedeni meclis başkanlığı’na seçilirken; Celal Talabani’nin devlet başkanlığına devam etmesi kararı da çıktı. Meclis başkan yardımcılığına Şii Halid el-Attiye getirilirken, devlet başkan yardımcılıklarına ise Şii Adil Abdülmehdi ve Sünni Tarık el-Haşimi getirildi. Başbakan Maliki’nin bir ay içinde hükümeti kurması ve parlamentonun onayına sunması gerekiyor.
Tavsiye Et
Türk-Amerikan ilişkilerinde onarım süreci
Son dönemde yıpranan Türk-Amerikan ilişkilerini onarım niteliği taşıyan bir ziyaret gerçekleşti: Bir yıl aradan sonra 25 Nisan günü yeniden Türkiye’yi ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, Cumhurbaşkanı Sezer, Başbakan Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Gül’le bir araya geldi. Rice’la yapılan görüşmelerde İran, Irak, PKK, Orta Doğu, Kıbrıs ve enerji güvenliği konuları ele alındı. Türk liderler tarafından, son dönemde öne çıkan PKK konusunda daha fazla işbirliği beklentisini vurgulanırken, dünya gündemini etkileyen İran sorunu konusunda diplomatik çözümün zorlanması gerektiği de Rice’a iletildi.
Ziyarette görüşülen bir diğer konu da, Türk-Amerikan stratejik ortaklığını öne çıkaran “vizyon belgesi”nin hazırlanması kararıydı. Belgenin siyasî, ekonomik ve kültürel alanda işbirliğinin yanı sıra bölgesel ve uluslararası konularda ortak bir ‘vizyon’ sunacağı belirtildi.
Karşılıklı güvene dayanan ilişkilerin güçlendirilmesine amacıyla gerçekleşen bu ziyaretin, iki ülke ilişkilerini ne derece etkileyeceğini ise önümüzdeki günler gösterecek.
Tavsiye Et
İKÖ ve Arap Birliği’nde yeni açılımlar
İKÖ’nün Genel Sekreterliği’ni yürüten ve Arap Birliği’nde “daimî misafir” sıfatı kazanan Türkiye, çok boyutlu dinamik dış politikasını devam ettiriyor.
Bu anlamda Türkiye’nin başbakan düzeyinde ilk kez katıldığı ve “şeref konuğu” olduğu 18. Arap Birliği Zirvesi, Sudan’ın başkenti Hartum’da 28-29 Mart tarihlerinde yapıldı. Zirvenin gündeminde üç önemli konu vardı: Irak, Filistin ve Sudan’daki son gelişmeler. Filistin’in yasal temsilcisi olan HAMAS’ın çağırılmadığı toplantı sonunda Filistinlilere destek taahhüdünde bulunan Arap Birliği ülkeleri, Filistin’e yardımı kesme tehdidinde bulunan İsrail ve Batı’yı kınadı.
Zirve öncesinde işgal kuvvetlerinin Irak’tan çekilmesi hususunda çağrı yapılacağı beklentisi ise sonuçsuz kaldı. Ancak Iraklıların yardım çağrısını dikkate alan Arap Birliği, ülkede ‘istikrar’ sağlandıktan sonra temsilcilik açma kararı aldı. Ayrıca birliğin dışişleri bakanları, üye devletler arasındaki anlaşmazlıkların çözümünde görev yapmak üzere 5 üyeli “Arap Barış ve Güvenlik Konseyi” kurulması kararını aldı.
Öte yandan İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) de, KKTC’ye uygulanan siyasî ve ekonomik tecridin kaldırılmasına ilişkin yeni bir adım attı. İstanbul’da 12-13 Nisan tarihlerinde yapılan ve 48 İslam ülkesinden 400’den fazla temsilcinin katıldığı İKÖ Parlamento Birliği (İKÖPAB) 4. Konferansı’nda, birlik nezdinde “Kıbrıs Müslüman Türk Toplumu” olarak gözlemci statüsünde bulunan KKTC’nin “Kıbrıs Türk Devleti” ifadesiyle yer alması oy birliğiyle kabul edildi. Kıbrıs ile ilgili önemli bir açılım olarak görülen kararın ‘tanıma’ anlamına gelmediği, ancak KKTC’yle ikili ilişkiler kurma yönünde rahatlık sağlayacağı belirtiliyor.
Tavsiye Et
İsrail’de 28 Mart’ta yapılan genel seçimlerden birinci çıkan, liderliğini Ehud Olmert’in üstlendiği Kadima Partisi, İsrail Cumhurbaşkanı Moşe Katsav tarafından resmen hükümeti kurmakla görevlendirildi. Kadima, yeni koalisyonun büyük ortağı olarak İşçi Partisi lideri Amir Peretz’le anlaştı. Öncelikli amacı İsrail’in kalıcı sınırlarını belirlemek olan Olmert, Filistinlilerin kendilerini tanımaması halinde bu sınırları “tek taraflı olarak” çizeceklerini açıkladı. Filistin tarafı ise bunun barış getirmeyeceğini, İsrail’in 1967 sınırlarına çekilmesi gerektiğini ifade etti.
Filistin’de ise meclisten güvenoyu alarak resmen göreve başlayan HAMAS hükümeti bir yandan ABD, İsrail ve AB’nin, “İsrail’i tanımadığı ve şiddete son vermediği” gerekçesiyle mali yardımı durdurması nedeniyle ekonomik açıdan, diğer yandan el-Fetih ile HAMAS üyeleri arasında artan şiddet olayları sebebiyle siyasî açıdan kıskaca alınmış görünüyor. İsrail’in Tel Aviv kentinde 17 Nisan’da meydana gelen ve 9 kişinin ölümüne neden olan intihar saldırısını, HAMAS’ın “meşru müdafaa” olarak değerlendirmesi de iki taraf arasındaki iplerin iyice gerilmesine neden oldu. Bunun ardından Japonya da Filistin’e mali yardımı kesti.
Maddî yardım açığını kapatmak için Avrupa’da destek turuna çıkan Filistin Devlet Başkanı Abbas’ın ilk durağı ise Türkiye oldu. 23 Nisan’da Türkiye’ye gelen Abbas, hem el-Fetih ile HAMAS, hem de Filistin ile İsrail arasında yükselen tansiyonu düşürmek için ‘arabuluculuk’ teklif etti. Abbas’ın acil nakdî yardım isteğini ise Türkiye, sivil toplum örgütleri aracılığıyla yürütülecek kampanya ile karşılayacak.
Tavsiye Et