Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (July 2008) > Dosya > Abdulkadir H. Sinno*: “Suriye-İsrail barışı muhtemel, Filistin-İsrail barışı zor”
Dosya
Abdulkadir H. Sinno*: “Suriye-İsrail barışı muhtemel, Filistin-İsrail barışı zor”
*Indiana Üniversitesi
Siyaset Bilimi & Ortadoğu Araştırmaları
 
Konuşan: Z. Tuba Kor
 
 
Son dö­nem­de Or­ta­do­ğu’da ba­rış ça­ba­la­rı yo­ğun­laş­tı. Su­ri­ye-İs­ra­il, Fi­lis­tin-İs­ra­il ve Lüb­nan­lı grup­lar ara­sın­da­ki ba­rış gi­ri­şim­le­ri­nin ba­şa­rı­ya ulaş­ma ih­ti­ma­li var mı? Ön­ce­lik­le va­tan­da­şı ol­du­ğu­nuz Lüb­nan’dan baş­la­ya­lım.
Lüb­nan’da Ma­yıs ayın­da uz­laş­ma sağ­lan­dı; an­cak ça­tış­ma­nın asıl se­bep­le­ri or­ta­dan kalk­ma­dı. Hiz­bul­lah’ın mer­ke­zî or­du­dan ba­ğım­sız bir as­ke­rî gü­ce sa­hip ol­ma­sı asıl me­se­le; bu gü­cü sa­ye­sin­de ken­di ba­şı­na ini­si­ya­tif alı­yor, me­se­la İs­ra­il ile sa­va­şa ka­rar ve­ri­yor. Hiz­bul­lah ile hü­kü­met ara­sın­da, ör­gü­tün si­lah­lı gru­bu­nun mer­ke­zî or­du­ya en­teg­re edil­me­si­ne yö­ne­lik bir çö­züm bu­lun­ma­dan ge­le­cek­te­ki ça­tış­ma­la­rın önü­nü kes­mek müm­kün de­ğil. Bu­nun şu an­da ger­çek­leş­me­si zor; zi­ra Su­ri­ye ve İran’ın des­tek­le­di­ği Hiz­bul­lah çok da­ha güç­lü. Lüb­nan hü­kü­me­ti­nin pa­zar­lık gü­cü ise za­yıf; çün­kü onu des­tek­le­yen dış güç­ler de za­yıf du­rum­da. ABD’nin ha­li­ha­zır­da Lüb­nan’a mü­da­ha­le ede­bi­le­cek ka­bi­li­ye­ti yok; Af­ga­nis­tan ve Irak’ta­ki du­ru­mu ma­lum.
 
Tür­ki­ye’nin ara­bu­lu­cu ol­du­ğu Su­ri­ye-İs­ra­il mü­za­ke­re­le­ri ba­rış ile so­nuç­la­na­bi­lir mi? Muh­te­mel bir ba­rış Or­ta­do­ğu’da­ki den­ge­le­ri na­sıl et­ki­ler? 
Mü­za­ke­re­le­rin ba­şa­rı­ya ulaş­ma ih­ti­ma­li yük­sek. Çün­kü Su­ri­ye şu an­da tec­rit edil­miş du­rum­da. Su­ri­ye hü­kü­me­ti meş­ru­iye­ti açı­sın­dan böy­le bü­yük bir de­ği­şi­me ih­ti­yaç du­yu­yor. Ta­bii bu pek çok ta­vi­zi de be­ra­be­rin­de ge­ti­re­cek­tir. Bun­lar Lüb­nan’da­ki ge­liş­me­ler­le de bağ­lan­tı­lı.
Su­ri­ye iş­gal al­tın­da­ki Go­lan Te­pe­le­ri’ni ge­ri ala­caktır. Bu ko­nu­da Su­ri­ye ile İs­ra­il ara­sın­da geç­miş­te za­ten bir uz­laş­ma var­dı; prob­lem sı­nı­rın ne­re­den ge­çe­ce­ği ile il­gi­li kü­çük bir an­laş­maz­lık­tan kay­nak­la­nı­yor­du. Ha­li­ha­zır­da asıl prob­lem ise Su­ri­ye’nin Ha­mas ve Hiz­bul­lah gi­bi ör­güt­le­ri des­tek­le­me­si. Muh­te­me­len Su­ri­ye, bu ör­güt­ler üze­rin­de­ki nü­fu­zu­nun en azın­dan bir kıs­mın­dan fe­da­kar­lık ede­cektir.
 
Su­ri­ye yö­ne­ti­minin, İs­ra­il ile an­laş­ma­sı du­ru­mun­da ge­rek ül­ke için­de­ki ge­rek­se böl­ge­de­ki meş­ru­iye­ti­ni kay­bet­me ihtimali var mı?
Su­ri­ye re­ji­mi ül­ke­de is­tik­ra­rı sağ­la­dı­ğı için mak­bul bir re­jim du­ru­mun­da. Su­ri­ye hal­kı kar­ga­şa­dan, is­tik­rar­sız­lık­tan kor­ku­yor; Irak’a dö­nüş­mek is­te­mi­yor. İs­ra­il ile an­laş­ma du­ru­mun­da re­jim sar­sıl­ma­ya­cak­tır; çün­kü mu­ha­le­fet za­ten yok edil­di, li­der­le­ri ha­pis­te. Ör­güt­lü cid­di bir mu­ha­le­fet ol­ma­dı­ğı için mev­cut re­jim hal­ka is­te­di­ği ka­ra­rı da­ya­ta­bi­le­cek­tir.
Böl­ge­de­ki meş­ru­iye­ti­ne ge­lin­ce, Arap dev­let­le­ri za­ten İs­ra­il’i ta­nı­ma­ya ha­zır. Suu­di Ba­rış Pla­nı iş­gal al­tın­da­ki Ba­tı Şe­ri­a ve Gaz­ze’den çe­kil­me­si kar­şı­lı­ğın­da İs­ra­il’i ta­nı­ma­ya ve iliş­ki­le­ri nor­mal­leş­tir­me­ye da­ya­nı­yor.
 
Fi­lis­tin-İs­ra­il ba­rış mü­za­ke­re­le­ri hak­kın­da ne dü­şü­nü­yor­su­nuz?
Fi­lis­tin­li­ler­le va­rı­la­cak bir an­laş­ma Su­ri­ye ile an­laş­ma­dan fark­lı ve zor ola­cak­tır. Çün­kü Fi­lis­tin hü­kü­me­ti bu an­laş­ma­yı uy­gu­la­ma gü­cü­ne sa­hip de­ğil. Fi­lis­tin ku­rum­la­rı yok edil­di. Gaz­ze’yi kon­trol eden ve Ba­tı Şe­ri­a’da ol­duk­ça et­ki­li olan Ha­mas bu an­laş­ma­nın ta­ra­fı de­ğil. Eğer Ol­mert hü­kü­me­ti akıl­lıy­sa Fi­lis­tin Oto­ri­te­si ile an­laş­may­la so­nuç­la­na­cak şe­kil­de mü­za­ke­re­le­ri sür­dü­rür­ken Ha­mas’ın ateş­kes tek­li­fi­ni ka­bul eder. Ak­si tak­dir­de bu sü­reç ba­şa­rı­ya ulaş­ma­ya­cak­tır.
 
Su­ri­ye, İs­ra­il ile ba­rış an­laş­ma­sı im­za­lar ve Ha­mas gi­bi di­re­niş grup­la­rın­dan des­te­ği­ni çe­ker­se bu Fi­lis­tin-İs­ra­il mü­za­ke­re­le­ri­ni na­sıl et­ki­ler?
Pek faz­la et­ki­le­mez. Çün­kü Su­ri­ye’nin Ha­mas’a des­te­ği önem­li ol­sa da, asıl des­tek İran’dan ge­li­yor; İran özel­lik­le Gaz­ze’ye si­lah ka­çak­çı­lı­ğın­da et­ki­li. An­cak Ha­mas, İran des­te­ği ol­mak­sı­zın da ayak­ta ka­lır. Çün­kü halk ara­sın­da ol­duk­ça po­pü­ler, özel­lik­le de Gaz­ze’de. Gü­cü sos­yal hiz­met­ler­den ve di­ğer sos­yal fa­ali­yet­le­rin­den ge­li­yor. Ken­di ken­di­ni fi­nan­se eden ku­rum­la­rı var.
 
Tür­ki­ye’nin son dö­nem­de­ki ba­rış ça­ba­la­rı hak­kın­da ne dü­şü­nü­yor­su­nuz?
Tür­ki­ye ilk aşa­ma­da ol­duk­ça iyi bir ara­bu­lu­cu ol­du. Mü­za­ke­re­ler­de önem­li olan, ile­ri aşa­ma­la­ra va­ra­na ka­dar sü­re­cin giz­li tu­tul­ma­sı­dır. Eğer giz­li tu­tul­maz­sa mü­za­ke­re­le­ri bo­za­cak ba­zı grup­lar ola­cak­tır, özel­lik­le de İs­ra­il’de. Tür­ki­ye ara­bu­lu­cu­lu­ğun­da mü­za­ke­re­ler bel­li öl­çü­de giz­li tu­tu­la­bi­lir; an­cak ABD ara­bu­lu­cu­lu­ğun­da bu­nun ger­çek­leş­me­si zor.

Paylaş Tavsiye Et