Panorama
Türkiye darboğazdan geçiyor
Şemdinli olaylarıyla başlayan süreçte MİT-Jandarma-Emniyet üçgeninde yaşanan gelişmeler, Türkiye’yi hem siyasî, hem de ekonomik anlamda oldukça zorluyor.
Hatırlanacağı üzere, Kasım 2005’te Şemdinli’de PKK ile bağlantısı olduğu iddia edilen Seferi Yılmaz’a ait kitabevi bombalanmış; olayla ilgili bir PKK itirafçısı ve astsubaylar Ali Kaya ile Özcan İldeniz tutuklanmıştı. Bunun üzerine Van Cumhuriyet Savcısı Ferhat Sarıkaya bir iddianame hazırlayarak olaya karışanların müebbet hapsini istemişti. Hazırlanan iddianamede, KKK Orgeneral Büyükanıt’ın da suçlanması, Genelkurmay’ı rahatsız etmiş; nihayetinde HSYK konuyla ilgili ‘ağır’ bir karar alarak Sarıkaya’yı meslekten men etmişti.
Gelişmelerin ardından 17 Mayıs’ta gerçekleşen Danıştay saldırısı, söz konusu taraflar arasındaki gerilimi iyice artırdı. Saldırının kilit isimlerinden önce emekli asker Muzaffer Tekin, ardından Ayhan Parlak “adaletin kolları”na teslim oldu. Fakat her iki “kilit isim” de suçsuz bulunarak tahliye edildi.
Öte yandan Ankara Eryaman’da bir istihbaratı değerlendiren polisin 31 Mayıs günü bir eve baskın düzenlemesi, kamuoyunda geniş yankı buldu. Kendilerine ‘Atabeyler’ adını veren illegal bir örgütün ortaya çıkarıldığı operasyonda biri yüzbaşı, biri astsubay 11 kişi gözaltına alındı. Söz konusu çeteyle ilgisi olduğu belirtilen iki emniyet müdürü hakkında da soruşturma başlatıldı. Bunlardan Çorum Emniyet Müdür Yardımcısı Cemal Hasan Özdeş, trafikten sorumlu il emniyet müdür yardımcılığına getirildi. Bu olayın ardından Başbakan Tayyip Erdoğan ile Genelkurmay Başkanı Hilmi Özkök’ün ‘güvenlik’ gündemiyle 7 Haziran’da bir araya gelmesi dikkat çekti. 1 saat 25 dakika süren görüşmede, iç ve dış güvenlik konularının ele alındığı açıklandı; ancak ayrıntılı bilgi verilmedi.
Bu arada Şemdinli davası, AB’nin de etkisiyle 19 Haziran’da sürpriz bir şekilde sonuçlandırıldı. Mahkeme, yargılanan astsubaylar Kaya ve İldeniz’i 39 yıl 5 ay 10’ar gün hapse mahkûm etti. Karar AB tarafından memnuniyetle karşılanırken, cezalandırılan kişilerin arkasındaki kişi ya da kurumların da yargılanması gerektiği vurgulandı.
Bu kararın hemen ardından, Şemdinli olayında bombalanan kitabevinin sahibi Seferi Yılmaz, “PKK üyesi olduğu” gerekçesiyle 20 Haziran’da tutuklandı. Ağustos ayında yapılacak Genelkurmay başkanlığı seçimi yaklaştıkça söz konusu üçgen arasında yaşanan gerilim daha da artacağa benziyor.
Tavsiye Et
Türk-Rus ilişkilerinde yeni adım
Son dönemde ABD’nin Romanya, Ukrayna ve Gürcistan üzerinden Karadeniz’deki etkisini artırma çabasından rahatsız olan Rusya, bölgenin bir diğer stratejik gücü olan Türkiye ile ilişkilerini ileri düzeyde tutmaya çalışıyor. Bu amaçla Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Mayıs’ta Türkiye’ye iki günlük resmî bir ziyaret gerçekleştirdi. Konuk Bakan ilk olarak Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, ardından Cumhurbaşkanı Sezer, TBMM Başkanı Arınç ve Başbakan Erdoğan’la görüştü. Cumhurbaşkanı Sezer’in Haziran sonunda yapacağı Rusya gezisine hazırlık amacıyla gerçekleştirilen bu ziyarette, küresel ve bölgesel meselelerde Ankara-Moskova ilişkilerinin geliştirilmesi konusunda görüş birliğine varıldı. Karadeniz’de ikili ve çok taraflı somut projelerin geliştirilmesi ile enerji (doğalgaz ve petrol) hatları konularında da işbirliği kararı alındı. Görüşmelerde ayrıca Irak ve Orta Doğu sorunu gibi bölgesel problemlerin yanı sıra İran’ın nükleer programı, Kafkaslar, Orta Asya ve Kıbrıs gibi uluslararası meseleler üzerinde duruldu.
Tavsiye Et
Zerkavi bitti, terör bitmedi
El-Kaide’nin Irak’taki lideri olarak bilinen Ebu Musab ez-Zerkavi ve yedi yardımcısı, 7 Haziran’da başkent Bağdat’ın kuzeyindeki Bakuba’da, bulunduğu eve F-16’larla düzenlenen hava saldırısıyla öldürüldü. Irak Başbakanı Nuri el-Maliki, Zerkavi ve yardımcılarının Irak ve ABD askerlerinin ortak operasyonuyla öldürüldüğünü söylerken; Ürdün de, istihbarat servisinin ABD ile bilgi alışverişinde bulunarak Zerkavi’nin öldürülmesi operasyonuna yardım ettiğini açıkladı. Irak’ta Tevhid ve Cihad örgütünün lideri olarak ortaya çıkan Zerkavi’nin, örgütünü 2004’ün sonlarında Usame bin Ladin’in el-Kaide örgütüyle birleştirdiği söyleniyordu. 2002’den bu yana gerçekleştirdiği kanlı eylemler sebebiyle gıyabında 3 kez ölüm cezasına çarptırılan Zerkavi sonunda öldürüldü; ancak Irak’taki işgal, yoksulluk, eğitim yetersizliği ve güvenlik kaygısı gibi unsurlar yeni Zerkavi’lerin ortaya çıkmasını muhtemel kılıyor. Zerkavi’nin ölümüyle saldırıların azalacağı yönündeki beklentiler de devam eden saldırılarla boşa çıktı.
Tavsiye Et
Türk-Yunan ilişkileri gerildi
Türkiye ile Yunanistan arasında gerilim siyasetinin hâkim olduğu ikili ilişkilerin son dönemlerde normalleşmeye başladığı gözleniyordu. Ancak Aralık 1995’i andıran ‘mini’ Kardak krizi, Yunanistan’da Türk bayrağının yakılması, Ege Denizi’nin güneyinde iki Türk ve Yunan F-16 uçağının “it dalaşı” sonucunda çarpışarak düşmesi ve Yunan pilotun hayatını kaybetmesinin ardından Mayıs sonunda ilişkiler yeniden gerildi.
9 Haziran’da ise Yunanistan Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni, 4. Türk-Yunan Medya Konferansı’na katılmak ve ilişkileri düzeltmek amacıyla Türkiye’ye geldi. İki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesinin önemini vurgulayan Bakoyanni, Atina’nın Türkiye’nin AB sürecine desteğini yineledi. Ayrıca yapılan görüşmelerde “it dalaşı”ndan kaynaklanan sorunların çözümü için iki ülke arasındaki askerî makamların doğrudan görüşmelerini sağlayacak ‘kırmızı hatt’ın açılışı ve askerî doğal afet birimlerince ortak tatbikat yapılmasının da dâhil olduğu 8 maddelik “güven arttırıcı kararlar”a imza atıldı.
Tavsiye Et
Çeçenistan’da lider Sadulayev de öldürüldü
Çeçenlerin Aslan Mashadov’dan sonraki lideri Abdulhalim Sadulayev, göreve getirilmesinden yaklaşık bir yıl sonra 17 Haziran’da Argun kentinde yerel polis birlikleri ile Rus güvenlik güçlerinin operasyonu sonucu öldürüldü. Sadulayev’in cesedinin başında poz veren Rus yanlısı Çeçen yönetimin lideri Ramazan Kadirov, uluslararası terörizmin bitirilmesi için Kuzey Kafkasya’nın tamamında çaba harcadıklarını belirtti.
Çeçenistan’da seçimle işbaşına gelen Mashadov’un kurduğu şeriat mahkemesinde yargıçlık da yapan Sadulayev, göreve geldikten sonra, Çeçenistan’daki direnişi ülke sınırları dışına yaymak için çaba harcayacaklarını söylemişti.
Sadulayev, Cevher Dudayev, Zelimhan Yandarbiyev ve Aslan Mashadov’dan sonra Çeçen-İçkerya Cumhuriyeti’nin dördüncü cumhurbaşkanı seçilmişti. Sadulayev’in yerine yardımcısı Doku Umarov’un getirildiği açıklandı.
Çeçen liderin öldürülmesi Türkiye’de tepkiyle karşılanırken; birçok camide gıyabi cenaze namazı kılındı.
Tavsiye Et
İKÖ kararları Türkiye’yi memnun etti
Yeniden yapılanma sonrası yaptığı toplantılarda stratejik kararlar alan İKÖ, İslam dünyasının geleceği açısından umut vaat ediyor. İKÖ 33. Dışişleri Bakanları toplantısı, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de 77 ülkenin dışişleri bakanı veya üst düzey temsilcileri ve gözlemci statüsünde yer alan Rusya’nın katılımıyla 19 Haziran’da gerçekleştirildi. Bölgesel sorunlar ve örgütün 10 yıllık yeniden yapılanma çalışmalarının ele alındığı zirvede, başta Kıbrıs olmak üzere Irak’taki son durum, Filistin-İsrail ilişkileri ve Sudan’daki Darfur krizi konuları ön plana çıktı.
Türkiye’yi temsilen zirveye katılan Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, zirvede İslam dünyasının karşı karşıya olduğu sorunlar nedeniyle reformun tercih değil, bir gereklilik olduğunun altını çizdi. Ayrıca Bakan Gül, İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Muttaki ile de bir araya geldi. Görüşmede İran’ın nükleer enerjiye sahip olma konusu üzerinde duruldu.
Toplantı, Nihai Belge ve Bakü Bildirgesi’nin kabulüyle sona ererken; bildirgede KKTC’ye yönelik ambargo ve izolasyonların kaldırılması ile Batı Trakya’daki Türklere uluslararası anlaşmalara uygun davranılması konusu öne çıktı.
Tavsiye Et
“Pitonun bulunmadığı yer!”
Türkiye tuhaflıklar cenneti bir ülke. Gün geçmiyor ki “acaibü’l-garaib” denilebilecek olaylardan birine rastlamayasınız. Geçtiğimiz ayın en trajikomik tuhaflığı Bodrum’da yaşandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde bulunan 500 yıllık zindanın girişindeki Latince “Inde deus abest” (Tanrı’nın Bulunmadığı Yer) yazısının kazınması talimatını vermesi üzerine, medya, hükümeti “tarihe ideolojik müdahale” ile suçladı. Yapılan incelemelerde ise yazının 13 senelik olduğu ve eski müze müdürü tarafından görevli bir teknisyene yazdırıldığı ortaya çıktı.
Ayın bir diğer tuhaflığı ise, Atatürk Orman Çiftliği Hayvanat Bahçesi’nde 6 metrelik piton yılanın kaybolmasıydı. Olay günü yılanı sıkıntılı gördüğünü, kapağını açtıktan sonra o bölümden çıktığını söyleyen özel güvenlik şirketi elemanı gözaltına alındı. Piton, 8 gün sonra hayvanat bahçesi sınırları içinde yakalanarak yerine kondu. Çevre Bakanı Osman Pepe’nin, kayıp pitonla ilgili olarak “Bugünlerde kimseye şiş-kebap yemeyi tavsiye etmem” açıklaması ise hafızalara kazındı.
Tavsiye Et
Türkiye’nin 3 Ekim 2005’te AB ile müzakerelere başlamasından önce Avusturya’nın tam üyelik yerine “imtiyazlı ortaklık” seçeneğinde diretmesi krize neden olmuş; ancak sonunda Avusturya’nın direnci kırılarak Müzakere Çerçeve Belgesi onaylanmıştı. Bu kriz sürecinin benzeri, fiilî müzakerelere geçiş öncesinde de yaşandı. Türkiye-AB Ortaklık Konseyi toplantısı öncesi Fransa ve Kıbrıs Rum Kesimi’nin “bilim ve araştırma” konusundaki fiilî müzakerelerin aynı gün açılıp kapatılmasına itirazları nedeniyle Ankara ile Brüksel hattında ipler iyice gerildi. Karşılıklı restleşmelerde Türkiye, 12 Haziran’daki randevu öncesi AB’nin hazırlayacağı Ortak Tutum Belgesi’nde “bilim ve araştırma” faslıyla hiç ilgisi olmadığı halde fiilî müzakerelerin tamamlanmasının “Rum kesimine Türk liman ve havaalanlarının açılması” gibi unsurlara bağlanması halinde, toplantılara katılmama ihtimalini gündeme getirdi. Kıbrıs Rum Kesimi Dışişleri Bakanı Yorgo Yakovu ise, AB Dışişleri Bakanları toplantısında Türkiye’nin AB ile müzakere süreciyle ilgili olarak veto hakkını kullanabileceğini söyledi. Ancak Rumların tüm itirazlarına karşın Türkiye-AB ilişkilerindeki fiilî müzakere düğümü, 12 Haziran’da AB Genel İşler ve Dış İlişkiler Konseyi’nde Ortak Tutum Belgesi’ne bazı ifadeler eklenmesiyle çözüldü. Ortaklık Anlaşması gereklerinin yerine getirilmemesi halinde bütün müzakere sürecinin etkileneceği kaydedilen belgede, “AB, bu çerçevede 21 Eylül 2005’te Kıbrıs ile ilgili yayımladığı deklarasyona atıfta bulunuyor” ifadesi yer aldı. Krizin aşılmasından sonra “bilim ve araştırma” faslı kapatılarak, “eğitim ve kültür” faslının müzakerelere açılması sürecine geçildi.
Tavsiye Et
İsrail’den provokatif saldırılar
Filistin’de HAMAS hükümeti ile el-Fetih arasındaki gerilim, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın kendisine bağlı milislerin güçlendirilmesini ve İsrail-Filistin sorununda iki devletli çözüm önerisini içeren planını referanduma sunma önerisiyle birlikte tırmanışa geçti. HAMAS, üstü kapalı biçimde İsrail’i tanıma anlamına gelen referandumu reddediyor. Gerek HAMAS ile el-Fetih üyeleri arasındaki mücadele, gerekse uygulanan uluslararası ambargo nedeniyle artan şiddet eylemleriyle Filistin bir iç savaşın eşiğine gelmiş durumda.
İsrail ise bir yandan el-Fetih’e silah yardımında bulunarak Filistin’deki iç gerilimi körüklerken, diğer yandan da Filistinli sivillere yönelik saldırılarını artırıyor. Sadece 8-14 Haziran tarihleri arasındaki İsrail’in saldırılarında 7’si çocuk 28 Filistinli hayatını kaybetti. İsrail’in bu saldırılarla HAMAS’ı kışkırtarak şiddet sarmalına geri çekmeye ve referandumu engellemeye çalıştığı öne sürülüyor.
Öte yandan Türkiye de, bölgeyle diplomatik ilişkilerini karşılıklı ziyaretlerle sürdürüyor. İsrail Dışişleri Bakanı Tzipi Livni’nin, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün davetlisi olarak Türkiye’ye gelmesinin ardından, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer de 6 Haziran’da bölgeye iki günlük bir resmî ziyaret gerçekleştirdi. Livni, ziyaretinde Türkiye’nin Filistin halkına yapılan yardımlarının ulaşabilmesi için İsrail’den beklediği işbirliğine soğuk yaklaşırken; İsrail’in tek taraflı barış süreci planına da Ankara’dan olumlu yanıt gelmedi. İsrail ziyaretinde meslektaşı Moşe Katsav’la görüşen Sezer, Filistin lideri Mahmud Abbas ile de bir araya gelirken; Filistin hükümetinin Başbakanı İsmail Haniye ile görüşmedi.
Tavsiye Et