Panorama
Orta Doğu kumar masasında
Temmuz ayının son günlerinde ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Orta Doğu ülkelerinin geleceği üzerine bahis oynanan bir projeyi hayata geçirme girişiminde bulundu. “Politika Analiz Piyasası” olarak isimlendirilen ve aynı isimle bir web sitesi oluşturulan bahis borsasına kayıt yaptıran şirketler, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu Orta Doğu ülkelerinde; terörist saldırılar, ekonomik gidişat, sivil istikrar, askeri yapı, savaş, ülke liderlerine suikastlar, askeri darbe gibi konularda iddiaya girerek para kazanabilecekti. 1 Ağustos’ta 1000 şirketin kayıt yaptırmasının beklendiği projede bahislerin 1 Ekim’de başlayacağı duyurulmuştu. Bahis borsası sayesinde terörist saldırıların önlenmesi için yeni yollar ve fikirlerin bir araya geleceğini savunan Pentagon, senato üyelerinden gelen yoğun tepkiler üzerine projeyi geri çekmek zorunda kaldı. Pentagon’un Savunma Geliştirme Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA) ile NetExchange ve The Economist Dergisi’nin yayıncısına bağlı Economic Intelligence Unit adlı iki özel şirket tarafından geliştirildiği belirtilen projeye bu sene 600 bin dolar harcama yapıldığı; ayrıca Bush yönetimi tarafından 2005 yılına kadar 8 milyon dolar bütçe ayrıldığı belirtildi. Bahis borsasının arkasındaki ismin ise; Ulusal Güvenlik Danışmanı olduğu Ronald Reagan döneminde İran-Kontra skandalına adı karışan emekli Amiral Pointdexter olduğu ortaya çıktı.
Bilgisayar ekranı başında Orta Doğu’ya kan ve ölüm yağdırmaya alışmış, “şok ve dehşet operasyonu” öncesinde hisse fiyatlarındaki yükselmeyi New York Borsa’sında yatırımcılarla birlikte kutlayan Pentagonlu askerlerin, yine sanal alemde bölge insanlarının hayatları üzerine bahis oynanan bir borsa kurarak bundan rant elde etmeye çalışması pek çok kişi için şaşırtıcı olmadı.
Tavsiye Et
Irak Hükümeti’ne BM şemsiyesi
BM Güvenlik Konseyi, Irak Geçici Hükümet Konseyi’ne uluslararası alanda kısmen de olsa meşruiyet kazandıran ve Irak’ta BM yardım misyonu oluşturulmasını öngören karar tasarısını onayladı. Konseyin 14 Ağustos’taki toplantısında onaylanan 1500 sayılı kararda “Uluslararası alanda tanınan, temsil kabiliyetine sahip Irak Hükümeti oluşturulması yolunda atılmış önemli bir adım olan Geçici Hükümet Konseyi’nin memnuniyetle karşılandığı” belirtiliyor. Suriye’nin çekimser oyuna karşılık 14 oyla kabul edilen tasarı çerçevesinde kurulacak BM Irak’a Yardım Misyonu (UNAMI) ise 1 yıl boyunca insani yardım ve siyasi danışmanlık hizmeti verecek.
ABD, İngiltere, İspanya, Bulgaristan, Şili ve Angora tarafından ortaklaşa hazırlanıp sunulan karar tasarısının orijinal metninde yer alan “BM, ABD ile Britanya’nın atadığı geçiçi hükümet konseyini onaylar” ifadesi, diğer ülkelerin “işgal güçlerinin atadığı bir konseye çok fazla meşruiyet tanıdığı” iddiasıyla karşı çıkması üzerine “BM konseyi memnuniyetle karşılar” şeklinde değiştirildi.
Irak’taki fiili işgalin 22 Mayıs 2003’te BM’ce kabul edilen 1483 sayılı kararda olduğu gibi tekrar hukuki zemine oturtulması anlamına gelen bu yeni karar ABD ve İngiltere açısından diplomatik zafer niteliğini taşıyor. 1500 sayılı karar sayesinde, 25 üyelik Konsey tek tek ülkelere ve uluslararası topluma Irak’taki istikrar gücüne katılmaları çağrısında bulunabilecek. Böylece, Irak’taki istikrar ve güvenlik sorununa çözüm arayan Amerika, BM ya da bölge üzerinde etkin olmak isteyen ülkelerden oluşan bir güç yerine kendi güdümünde hareket edecek bir güç oluşturulmasının önünü açmış oluyor.
Tavsiye Et
Avrupa’ya sıcakla gelen ölüm
Küresel ısınma ile birlikte dünya sıcaklık dengelerindeki değişme insan hayatını olumsuz yönde etkiliyor. Avrupa’yı etkisi altına alan sıcaklar çok sayıda insanın ölümüne neden oldu. Fransa’da aşırı sıcaklar nedeniyle yaklaşık 3 bin kişi hayatını kaybetti. Fransa Sağlık Bakanlığı ölenlerin çoğunun hasta ve yaşlı olduğunu, açıklanan 3 bin kişilik rakamın 25 Temmuz ila 12 Ağustos tarihleri arasında Paris’teki bölge hastaneleri ve genel cenaze servislerinden sağlanan bilgilerden elde edildiğini açıkladı. Fransa Sağlık Bakanı Jean-François Mattei ise yaptığı açıklamada, Fransa’da aşırı sıcakların neden olduğu ölümlerle ilgili olarak “ölüm salgını” ifadesini kullandı.
Kavurucu sıcaklar Fransa, İtalya, İspanya ve Portekiz’de binlerce hektar ormanlık alanı da kül etti. Öte yandan Avrupa’nın birçok ülkesinde aşırı klima kullanımı nedeniyle elektrik sıkıntısı baş gösterdi.
Bu yıl Avrupa’da aşırı sıcaklar sebebiyle gerçekleşen ölümlerin savaş ya da büyük doğal afetlerle kıyaslanacak derecede fazla olması, dünya üzerindeki doğal dengelerin korunmasının önemini bir kere daha gündeme getirdi.
Tavsiye Et
Ankara Ticaret Odası’nın yaptığı “Kaçak Türkiye” araştırması, Türkiye’de herkesin bildiği bir sır olan kaçak yaşamı tüm çıplaklığıyla tekrar gözler önüne serdi. Araştırmaya göre, Türkiye’de her 100 liranın 66 lirası kayıtdışı, her 100 kişiden 46’sı kaçak çalışıyor ve her 100 binadan 40’ı kaçak statüsünde. Türkiye’de kaçakçılığın girmediği alan yok gibi. Her 3 CD’den biri, her 100 kitaptan 40’ı, her 100 bilgisayar yazılımından 58’i korsan olarak satılıyor. Belki bundan daha çarpıcı bir sonuç da, devlet bütçesi kadar bir rakamın her yıl hükümetler tarafından “bütçe dışı” harcanması. Son beş yılda 22 bankada batırılan paranın 45 milyar doları bulduğu Türkiye’de dolaşan kara para miktarının ise 50 ila 100 milyar dolar düzeyinde olduğu belirtiliyor.
Tavsiye Et
Sözleşme ilkelerini yerine getirmediği gerekçesiyle ÇEAŞ ve KEPEZ şirketlerine devlet tarafından el konulması ile başlayan süreç Uzanların “sonunun” başlangıcı oldu. Bu olayın hemen ardından İmar Bankası’nın BDDK tarafından devralınmasıyla iyice köşeye sıkışan Uzanlar, bu kez yurt dışındaki mahkemeleri ile gündeme oturdular. Telsim’in Motorola ve Nokia’ya olan 2 milyar doları aşkın borçları sebebiyle önce Londra Yüksek Mahkemesi Uzanların tüm dünyadaki hesaplarının dondurulmasına karar verdi. Uzanların temyiz başvurusu üzerine, bu defa İsviçre yine aynı gerekçeyle tüm ülkede geçerli mal varlıklarına el konulması kararı aldı. New York mahkemesi de Uzanları Motorola’ya 4.2 milyar dolar ödemeye mahkum etti.
İmar Bankası’nda kara para aklandığına ilişkin iddiaların yer aldığı dosya üzerine Şişli Cumhuriyet Savcılığı, Kemal Uzan ve oğulları ile İmar Bankası’nın birinci derecede yöneticilerinin önce mal varlığına el konulmasına, ardından da aralarında eski banka yöneticilerinin bulunduğu 24 kişinin göz altına alınmasına karar verdi. Bugünlerde Uzanlar ve İmar Bankası eski yöneticileri, BDDK’ya sahte beyanda bulunmak ve kayıtdışı işlem yapıp vergi kaçırmaktan aranıyorlar.
Seçimler sırasında ortaya çıkan Motorola dolandırıcılığını, “helal olsun adamlara ABD’yi bile dize getirdiler” sözleriyle alkışlayanlar, son yaşanan gelişmeleri nasıl değerlendiriyorlar acaba?
Tavsiye Et
New York karanlığa gömüldü
14 ve 15 Ağustos tarihlerinde ABD’nin kuzeydoğusu ile Kanada’nın güneydoğusu karanlığa gömüldü. Bu ani elektrik kesintisi halkta panik yaratırken, özellikle New York gibi büyük şehirlerde metroların çalışmaması sonucu binlerce kişi otobandan yürüyerek evlerine dönmek zorunda kaldı.
50 milyon kişiyi karanlıkta bırakan elektrik kesintisinin faturası da ağır oldu. Yetkililer, 30 saatlik kesintinin sadece New York’a maliyetinin 1 milyar doların üzerinde olduğunu açıkladılar.
Elektrik kesintisi yüzünden ABD ve Kanada birbirini suçlarken, arızanın kaynağı tam olarak belirlenemedi. Uzmanlar, buna aşırı elektrik tüketiminin neden olduğunu belirtiyorlar. 11 Eylül’ün şokunu henüz üzerinden atamamış New Yorkluların aklına gelen ilk ihtimal ise bunun terör bağlantılı olduğuydu.
Elektrik kesintilerinin gündelik yaşamın bir parçası haline geldiği Irak’ta ise Amerikalıların yaşadığı şaşkınlığı tebessümle izleyen halk, tecrübeli olmanın verdiği avantajla tavsiyelerde bulunmayı da ihmal etmedi.
Tavsiye Et
Irak Amerika’nın yeni Vietnam’ı mı olacak?
ABD liderliğindeki koalisyon güçlerinin işgal ettiği Irak’ta sükûnet hâlâ sağlanamadı. Özellikle Irak’ın orta kesiminde sivil halk ile ABD askerleri arasında şiddetli çatışmalar yaşanıyor. 20 Mart’ta başlayan savaşın sona ermemesi, hem Irak halkının hem de Amerikalı askerlerin gergin tavırlar sergilemelerine neden oluyor. Bunalıma giren ABD askerleri Iraklı sivil halk üzerine ateş açıyor. Iraklı siviller de koalisyon güçlerine ateşle karşılık veriyor. Bush tarafından açıklanan savaşın sona erdiği 1 Mayıs tarihinden bugüne kadar toplam 60 kadar koalisyon askeri öldü, çok sayıda asker yaralandı.
Amerikan askerlerinin uzun süredir peşinde olduğu Irak’ın devrik lideri Saddam’ın oğulları Uday ve Kusay, Irak’ın Musul kentinde ölü olarak ele geçirildi. Cesetlerin yüzleri tanınmayacak derecede olması ve fotoğraflarının dünya basınında yer alması tepkilere neden oldu. Saddam’ın öldürülen oğulları Uday ve Kusay’dan sonra arananlar listesinde 38. sırada yer alan Irak Eski Devlet Başbakan Yardımcısı Taha Yasin Ramazan, Musul’da Talabani’ye bağlı güçler tarafından yakalanarak Amerikan güçlerine teslim edildi. Sadık ve sert kişiliğe sahip olduğu söylenen Taha Yasin Ramazan, savaş öncesinde Saddam ve Bush’un aralarındaki sorunu düello ile çözmelerini önererek dünya gündemine oturmuştu.
Amerikalı yetkililere göre, başta Saddam olmak üzere arananlar listesindeki tüm isimlerin ele geçirilmesiyle Irak topraklarındaki halkın direnişi sona erecek. Dünya kamuoyu ise koalisyon güçlerine karşı direnişin devam ettiği Irak’ta yaşanan olaylardan sonra ‘Amerika, Irak’ta tarihinin en büyük yenilgisini mi alacak? sorusu üzerine kafa yoruyor.
Tavsiye Et
Irak’ın girmediği UNICEF raporu
Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF)’nun Temmuz ayı içerisinde yayımladığı “Çocuk Sömürüsüne Son: Kaçakçılığı Durdurun” başlıklı raporda verilen bilgilere göre her yıl 4 milyon kadın ve çocuk uluslararası suç örgütlerinin hedefi haline geliyor. Raporda belirtildiğine göre son on yılda 1 milyondan fazla çocuk çatışmalar yüzünden hayatını kaybetti; 6 milyon çocuk da yaralandı veya sakat kaldı.
Yine UNICEF’in yayımladığı yıllık bölgesel raporda; Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan’da çocuk ölümlerinin, Doğu ve Orta Avrupa ülkelerine göre 5 kat, sanayileşmiş Batı ülkelerine göre ise 12 kat fazla olduğu açıklandı.
UNICEF’in, savaşın hâlâ devam ettiği Irak’taki kadın ve çocuklara dair herhangi bir bilgi vermemesi ve sessiz kalmayı tercih etmesi ise kurumun üzerindeki politik baskıları gözler önüne seriyor.
Tavsiye Et
İsrail, 1948 topraklarını 1967 yılında işgal ettiği topraklardan ayıran duvarı inşa etmeyi sürdürüyor. İsrail hükümeti, her kilometresine 2 milyon dolar harcadığı, tel örgü ve hendeklerden oluşan “güvenlik duvarı”nı, Filistinli bombacıların topraklarına girişini engellemek için yaptığını belirtirken, gözlemciler inşa edilen güvenlik duvarını; “kentler ve kasabalar etrafında örülen bir Berlin Duvarı” olarak nitelendiriyor. Filistinlileri tecrit kararı çerçevesinde, Batı Şeria ve Gazze çevresinde örülecek olan ve tamamlandığında 600 ila 800 km civarında olması beklenen milyarlarca dolarlık duvarın yapımı için şimdiye kadar yaklaşık 60 bin zeytin ağacı kesildi.
4-7 km yüksekliğine sahip olan ve yer yer tel örgülerden oluşacak duvarda, kameralar ve hassas kontrol cihazlarıyla, Filistinlilerin sıkı denetim dışında İsrail’e geçmesi engellenecek. Yapımına 2000 yılında başlanan ve bir süre ara verildikten sonra geçtiğimiz günlerde yine gündeme gelen duvar, daha şimdiden birçok Filistinlinin hayatını çekilmez kılacağa benziyor.
Tavsiye Et
Orta Doğu’da sular durulmuyor
Dünya kamuoyu Orta Doğu’da art arda patlayan iki bomba ile sarsıldı. Önce Irak’ın başkenti Bağdat’taki BM karargahına düzenlenen saldırıda aralarında BM Irak Özel Temsilcisi Brezilyalı Sergio Vieira de Mello’nun da bulunduğu 20 kişi hayatını kaybetti. Bu olay öncesinde Ürdün Büyükelçiliği önünde bir otomobilin havaya uçurulması sonucu 14 kişi hayatını kaybetmişti. BM karargahına düzenlenen saldırının BM Güvenlik Konseyi’nin Irak Geçici Hükümet Konseyi’ni tanımasından hemen sonra gerçekleştirilmesi, BM’yi tartışmaların merkezine aldı. Kimler tarafından gerçekleştirildiği tam olarak bilinmeyen ve dünyada geniş yankılar uyandıran olay sonrasında kimi ülkeler sadece saldırıyı kınarken, kimi ülkeler ise ABD’nin Irak topraklarından çıkması gerektiğini dile getirdiler. Hatırlanacağı üzere BM Irak Temsilcisi De Mello, 5 Ağustos günü yaptığı açıklamada Irak’ın güvenliğini sağlayacak polis gücünü Türkiye’nin eğitmesi gerektiğini savunmuştu.
Bağdat’taki saldırının şokunu üzerinden atamamışken tüm dünya kamuoyu Kudüs’ten gelen ikinci bir haberle sarsıldı. Kudüs’te bir otobüse düzenlenen intihar saldırısında 20 kişi öldü, 100’den fazla kişi de yaralandı. İsrail’in birkaç gün önce İslami Cihad lideri Mahmud Sider’i öldürmesine misilleme niteliğindeki saldırıyı Hamas üstlendi. İntihar saldırısından bir gün sonra ise İsrail, Kudüs’teki olaylardan sorumlu tuttuğu Hamas liderlerinden İsmail Ebu Şanab’ı bir füze saldırısı ile öldürdü. Hamas yetkilileri, Ebu Şahab’ın öldürülmesiyle tek yanlı olarak ilan ettikleri üç aylık ateşkesi sona erdirdiklerini açıkladı. İsrail, intihar saldırısının ertesi günü, Mescid-i Aksa’yı Yahudi ve Hıristiyanların ziyaretine açtı.
Dünya’nın gözü önünde Orta Doğu’da çatışmalar devam ediyor. Irak için de bir ‘yol haritası’nın gerekliliğini savunanlara, Kudüs’te yaşanan son olaylar cevap veriyor.
Tavsiye Et