Nurettin Topçu Özel Sayısı

Aylık Edebiyat Dergisi

Ocak 2006, Yıl: 10, Sayı: 109 Özel Sayı: 11

Türk düşüncesinde Osmanlı ile Cumhuriyet arasındaki ‘ara’ dönem, edebî, felsefî, siyasî, sosyal vs. uzantıları ve olan biteni anlamlandırma çabalarıyla devasa bir araştırma konusu. Tepetaklak edilen kavramlar, farklı nazariyelerle allak bullak olan zihinler ve gözden düşenlerin yerine konulan yeni algılama biçimleriyle oynak bir zemin. Hemen her alana sirayet eden ‘arada kalmışlık’ ve bu toz bulutu altında aydınların ortaya attıkları soru(n)lar ve geliştirdikleri cevaplar, tam da bu yüzden bugünün kalıp yargılarından bağımsız farklı okumaları gerektiriyor.

Doğumu II. Meşrutiyet’in ikinci yılına, çocukluğu ve ilk gençliği Osmanlı’nın son yıllarına rastlayan ve üniversite eğitimiyle doktora tezini Paris’te tamamlayan Nurettin Topçu, bu sancılı dönemin aydınlarından biri olarak Hece’nin 11. özel sayısının dosya konusu: “Bir Düşünce ve Yarınki Türkiye Tasarımı Olarak Fikir ve Sanatta Hareket ve Nurettin Topçu.”

Yedi bölümlük araştırmanın ilk üç bölümü, Topçu’nun Türk düşüncesindeki yerine ayrılmış. Hareket felsefesi, kültür ve medeniyet anlayışı, siyaset ve devlet telâkkisi, millet ve milliyetçilik düşüncesi, din ve devlet anlayışı ve hürriyet kavramı bu bölümlerde ele alınan başlıklardan bazıları. Düşünürün dünya algısını besleyen entelektüel ve siyasî zeminler, otorite, merkeziyetçilik ve demokrasi kavramlarına biçtiği değerler, karşı çıktığı ve özümsediği taraflarıyla iki farklı Batı imajı; Turancılığa dayanmayan Türk(çü)lük, Anadolu ile sınırlı İslâmcılık, Anadolu sosyalizmi gibi her biri problemli bir alana tekabül eden birçok mesele eğrisi ve doğrusuyla tartışılıyor.

Sanat ve edebiyata bakış açısının incelendiği 4. bölümün ardından, Soruşturma, Tanıklar, Albüm ve Belgeler, Kaynakça başlıklarıyla zenginleştirilen epeyce hacimli dosya, okuyucularına düşünürle ilgili bütüncül bir bakış açısı kazandırması ve önemli ipuçları vermesi bakımından da kayda değer bir emeğin ürünü.

Özel dosyanın yazarlarına gelince, Mustafa Kutlu, Necmettin Tozlu, Y. Turan Günaydın, Fırat Mollaer, Akif Emre, D. Mehmet Doğan, Mustafa Kara, Necip Tosun, İsmail Kara, S. Hayri Boyar, M. Şerif Onaran, Ömer Lekesiz, Köksal Alver, Hayriye Ünal, Hüseyin Atlansoy, Ali Birinci ve tamamını buraya sığdıramadığımız pek çok isim bu sayıda kalem oynatıyor. / Nermin Tenekeci