Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Dosya
Nükleer silahların gölgesinde ikinci devre
Sohbet Karbuz
İKİN­Cİ Dün­ya Sa­va­şı, 6 Ağus­tos 1945 sa­ba­hı ye­rel sa­at­le 08:16’da Eno­la Gay ad­lı Ame­ri­kan B-29 ti­pi bom­bar­dı­man uça­ğın­da­ki 12.500 ton TNT eş­de­ğe­rin­de­ki atom bom­ba­sı de­ni­len ye­ni bir si­la­hın atıl­ma­sın­dan 43 sa­ni­ye son­ra Hi­ro­şi­ma üze­rin­de pat­la­ma­sıy­la fii­lî ola­rak so­na er­di. Üç gün son­ra 22.000 ton­luk ikin­ci bir bom­ba Na­ga­sa­ki’ye atı­lın­ca Ja­pon­ya ka­yıt­sız şart­sız tes­lim ol­ma­yı ka­bul et­ti. İki atom bom­ba­sı ilk an­da 200 bin, atıl­dık­tan son­ra­ki beş se­ne içe­ri­sin­de bir o ka­dar da­ha ol­mak üze­re yak­la­şık 400 bin ha­ya­ta mal ol­du. Al­tı yıl sü­ren sa­va­şın bi­lan­ço­su da ol­duk­ça ağır­dı: ço­ğun­lu­ğu si­vil 50 mil­yon ölü.
İn­san­lık ta­ri­hi­ne yüz­ka­ra­sı ola­rak ge­çen bu tra­je­di, nük­le­er si­lah­lan­ma­nın baş­lan­gı­cı ol­du. Hız­la ar­tan nük­le­er si­lah­lan­ma ya­rı­şı­nın zir­ve nok­ta­sı­na ge­lin­di­ği 1986 yı­lın­da dün­ya­da 70.000 nük­le­er sa­vaş baş­lı­ğı var­dı. Ya­pı­lan an­laş­ma­lar ve So­ğuk Sa­vaş’ın so­na er­me­si bu sa­yı­nın cid­di bir oran­da azal­ma­sı­na ne­den ol­duy­sa da bu­gün mev­cut olan 26.000 nük­le­er sa­vaş baş­lı­ğı ha­len in­sa­noğ­lu­nu teh­dit edi­yor.
Bu­gü­ne ka­dar %55’i ABD ve %43’ü Rus­ya’da ol­mak üze­re top­lam 128 bin nük­le­er sa­vaş baş­lı­ğı ya­pıl­dı. Nük­le­er si­lah­la­ra sa­hip do­kuz ül­ke­de, ya­rı­sı ha­len ope­ras­yo­nel/ak­tif ola­rak ka­bul edi­len yak­la­şık 26.000 nük­le­er sa­vaş baş­lı­ğı bu­lu­nu­yor. Stock­holm Ulus­la­ra­ra­sı Ba­rış Araş­tır­ma Ens­ti­tü­sü, ak­tif ve ak­tif ol­ma­yan par­ça­lar ve plü­ton­yum çe­kir­dek­le­ri de da­hil edil­di­ğin­de bu ra­ka­mın 32.300’e ulaş­tı­ğı­nı be­lir­ti­yor.
Ame­ri­kan Kon­gre Araş­tır­ma Mer­ke­zi’ne gö­re dün­ya ça­pın­da ne­re­dey­se ta­ma­mı G-8 ül­ke­le­ri ta­ra­fın­dan 2.000’den faz­la nük­le­er de­ne­me ya­pıl­dı (1054’ü ABD, 715’i Sov­yet­ler Bir­li­ği, 45’i İn­gil­te­re, 210’u Fran­sa ve 45’i Çin ta­ra­fın­dan). Bi­li­nen en son de­ne­me 9 Ekim 2006’da Ku­zey Ko­re ta­ra­fın­dan gerçekleştirildi.
Pe­ki nük­le­er si­lah­la­rın kon­tro­lü ve sı­nır­lan­dı­rıl­ma­sı için ne ya­pı­lı­yor? Bu ko­nu­da­ki en kap­sam­lı uy­gu­la­ma, Bir­leş­miş Mil­let­ler Gü­ven­lik Kon­se­yi’nin 1996 yı­lın­da be­nim­se­di­ği bü­tün nük­le­er de­ne­me­le­rin ya­sak­lan­ma­sı­nı is­te­yen Kap­sam­lı Nük­le­er De­ne­me Ya­sa­ğı An­laş­ma­sı (CTBT)’dır. An­laş­ma­nın yü­rür­lü­ğe gir­me­si için nük­le­er re­ak­tö­re sa­hip 44 ül­ke da­hil top­lam 144 ül­ke­nin ona­yı ge­rek­mek­te­dir. 20 Mart 2007 ta­ri­hi­ne ka­dar 177 ül­ke an­laş­ma­yı im­za­la­dı; ama yal­nız­ca 138’i onay­la­dı. Rus­ya ve Tür­ki­ye 2000 yı­lın­da, en son ola­rak da Mol­do­va Ocak 2007’de onay ver­di. Fa­kat Hin­dis­tan, Pa­kis­tan, Ku­zey Ko­re, İs­ra­il, ABD, Çin ha­len ya im­za­la­ma­dı ya da onay­la­ma­dı.
İyi ha­ber şu ki 1963 yı­lın­da­ki Kıs­mi Nük­le­er De­ne­me Ya­sa­ğı An­laş­ma­sıbü­tün nük­le­er de­ne­me­le­ri ye­ral­tıy­la, 1976 yı­lın­da yü­rür­lü­ğe gi­ren Kri­tik EşikNük­le­er De­ne­me Ya­sa­ğı An­laş­ma­sı da nük­le­er de­ne­me­le­ri 150 ki­lo­ton (150.000 ton TNT eş­de­ğe­ri ya­ni Na­ga­sa­ki’ye atı­lan bom­ba­nın 10 ka­tı) ile sı­nır­la­dı. Bu sı­nı­rın al­tın­da ya­pı­lan de­ne­me­ler “kri­tik al­tı de­ne­me” ola­rak ad­lan­dı­rı­lı­yor. 1997 yı­lın­dan be­ri ABD ta­ra­fın­dan (so­nun­cu­su 30 Ağus­tos 2006’da ABD-İn­gil­te­re iş­bir­li­ği ile Ne­va­da’da ger­çek­leş­ti­ri­len) 23 adet “kri­tik al­tı nük­le­er de­ne­me” ya­pıl­dı. Fa­kat iro­ni bu ya, 1976 yı­lın­da­ki bir an­laş­ma ba­rış amaç­lı ya­pı­lan nük­le­er de­ne­me­ler­de bu sı­nı­rın üze­ri­ne çı­kıl­ma­sı­na izin ver­di.
İro­ni bu­nun­la kal­mı­yor ta­bii ki. 1970 yı­lın­da yü­rür­lü­ğe gi­ren Nük­le­er Si­lah­la­rın Ya­yıl­ma­sı­nı Ön­le­me An­laş­ma­sı (NPT) dün­ya­yı nük­le­er gü­ce sa­hip olan­lar ile ol­ma­yan­lar ara­sın­da iki­ye böl­dü. Bir­leş­miş Mil­let­ler Gü­ven­lik Kon­se­yi’nin beş dai­mi üye­si (ABD, Rus­ya, İn­gil­te­re, Fran­sa ve Çin), NPT’yi im­za­la­ma­yan ya da onay­la­ma­yan Hin­dis­tan, Pa­kis­tan ve İs­ra­il’in nük­le­er si­lah­lan­ma­sı­na yar­dım­cı olur­ken NPT’yi im­za­la­mış İran ve Ku­zey Ko­re’nin si­lah­lan­ma­sı­na kar­şı çı­kı­yor (Ku­zey Ko­re 2003 yı­lın­da im­za­sı­nı ge­ri çek­ti).
Bü­tün bu prob­lem­ler yet­mi­yor­muş gi­bi ABD 18 Ekim 2006’da Comp­lex 2030 prog­ra­mı adı al­tın­da ye­ni bir nük­le­er alt­ya­pı ge­liş­ti­re­ce­ği­ni açık­la­dı. Prog­ra­mın en ba­sit ta­nı­mı şöy­le: Es­ki­si­ni at, ye­ri­ne az sa­yı­da da­ha ölüm­cü­lü­nü yap. Bu­nun­la be­ra­ber, ABD’nin Po­lon­ya ve Çek Cum­hu­ri­ye­ti’ne ye­ni ra­dar sis­tem­le­ri yer­leş­tir­me ka­rar­lı­lı­ğı, Çin’in 11 Ocak 2007’de ger­çek­leş­tir­di­ği or­ta men­zil­li uy­du sa­var ba­lis­tik fü­ze de­ne­me­si, İn­gil­te­re’nin nük­le­er de­ni­zal­tı­la­rı­nı ye­ni­le­me ara­yı­şı ve İran’da­ki ge­liş­me­ler nük­le­er rö­ne­san­sın baş­la­dı­ğı sin­ya­li­ni ver­di.
Pe­ki nük­le­er si­lah­lan­ma­nın ama­cı ne­dir? Güç gös­ter­ge­si mi, kor­kut­ma ara­cı mı, gü­ven­ce kay­na­ğı mı? Nük­le­er si­lah­la­ra ger­çek­ten ih­ti­yaç du­yu­la­cak mı? Eğer du­yu­la­cak ise so­nuç­la­rı ne ola­bi­lir? Bu so­ru­la­ra son­dan baş­la­ya­rak ce­vap aran­ma­dık­ça nük­le­er si­lah prob­le­mi­ne bir çö­züm ge­ti­ri­le­me­ye­cek­tir. Çün­kü ola­sı bir nük­le­er sa­va­şın so­nuç­la­rı tüy­ler ür­per­ti­ci­den öte­ye geç­mek­te­dir.
Ör­ne­ğin Rus­ya ile Ame­ri­ka’nın ola­sı bir nük­le­er sa­va­şın­da kul­la­nı­la­bi­le­cek güç Hi­ro­şi­ma’ya atı­lan bom­ba­nın 70.000 ka­tın­dan faz­la­dır. “Sa­vaş­lar ölüm­le baş­lar ölüm­le bi­ter” di­ye bir de­yiş var­dır. Ama böy­le bir nük­le­er sa­vaş in­san­la­rın öl­me­siy­le sı­nır­lı kal­ma­ya­cak, ge­ze­ge­ni­mi­zi ya­şa­na­maz bir ye­re dö­nüş­tü­re­bi­le­cek­tir.
As­lı­na ba­kı­lır­sa, nük­le­er sa­vaş baş­lık­la­rı in­ce bir ip üze­rin­de dur­mak­ta­dır. Atı­lan bir nük­le­er fü­ze­nin sal­dı­rı mı yok­sa de­ney amaç­lı mı ol­du­ğu­nu an­la­mak 3 da­ki­ka, kar­şı atak ise en faz­la 12 da­ki­ka ile sı­nır­lı­dır. Nük­le­er fe­la­ke­tin eşi­ğin­den dö­nü­len on­lar­ca ör­nek­te şans şim­di­ye ka­dar in­sa­noğ­lun­dan ya­na ol­muş ama ay­nı za­man­da şans sı­nır­la­rı­nın ne ka­dar zor­lan­dı­ğı­nı da ka­nıt­la­mış­tır.
Ya pek bah­se­dil­me­yen bir ko­nu olan nük­le­er de­ne­me­le­rin çev­re­ye ver­di­ği za­ra­ra, nük­le­er si­lah ka­za­la­rı­na, nük­le­er te­rö­riz­me, as­ke­rî nük­le­er re­ak­tör ka­za­la­rı­na, kay­bo­lan nük­le­er bom­ba­la­rın ve de­ni­zal­tı­la­rın ve­re­ce­ği za­ra­ra ne de­me­li? Ör­ne­ğin, Broo­king Ins­ti­tu­ti­on’a gö­re ABD şim­di­ye ka­dar 11 nük­le­er bom­ba kay­bet­ti. Ay­rı­ca BBC’nin bir ha­be­ri­ne gö­re bi­li­nen 6 nük­le­er de­ni­zal­tı (Rus Kursk de­ni­zal­tı­sı dâ­hil) ok­ya­nu­sun di­bin­de ya­tı­yor.
Bü­tün bun­lar göz önü­ne alın­dı­ğın­da Man­hat­tan atom bom­ba­sı pro­je­sin­de ça­lış­mış bi­lim adam­la­rı ta­ra­fın­dan ku­ru­lan ve nük­le­er si­lah kar­şı­tı olan The Bul­le­tin of Ato­mic Sci­en­tist’in, 60 yıl ön­ce Chi­ca­go Üni­ver­si­te­si’ne as­tı­ğı nük­le­er kı­ya­met gü­nü sa­ati­ni Ocak 2007’de bo­şu­na kı­ya­me­te 7 ka­la­dan 5 ka­la­ya in­dir­me­di­ği de an­la­şı­lı­yor.
Nük­le­er si­lah­la­rın göl­ge­sin­de­ki bi­rin­ci dev­re 62 yıl sür­dü. Nük­le­er rö­ne­sans­la baş­la­yan ikin­ci dev­re, ha­kem Bir­leş­miş Mil­let­ler ken­di­ni ye­ni­den şe­kil­len­di­rip et­kin bir ya­pı­ya dö­nüş­tür­mez­se ma­ale­sef al­tın gol­le son bu­la­cak. Gol­den son­ra ise ge­ri­ye hiçbir şey kal­ma­ya­bi­lir.

Paylaş Tavsiye Et