Sayı: 9İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Türk Müziği Kulübü Yayınları, 2007
Boğaziçi Üniversitesi Türk Müziği Kulübü, kurulduğu günden bugüne gerçekleştirdiği nitelikli faaliyetleri ve yayınlarıyla teorik Türk müziği araştırmaları alanında büyük bir boşluğu dolduruyor. İlk sayısı 1997 yılında yayımlanan Musikişinas dergisi, Boğaziçi Üniversitesi Türk Müziği Kulübü bünyesinde Türk müziğinin temel meselelerini kendilerine konu edinen, bu meselelerin oluşturduğu zenginliği bilimsel bir bakış açısıyla değerlendirmeye çalışan bir grup öğrencinin çabasıyla bugünlere geldi. Türk müziği alanındaki ciddi çalışmaların bugüne değin hak ettiğinden az olduğu acı bir gerçek. Bu anlamda dergi, kurak vadide ciddi bir kaynak işlevi görüyor. Cinuçen Tanrıkorur, Bekir Sıdkı Sezgin, Mesut Cemil, Kâni Karaca gibi icracı ve bestekârları konu alan özel sayıların yanı sıra çeşitli konularda birçok inceleme makalesinin yayımlandığı dergide, ayrıca Osmanlı Türkçesiyle yazılmış teorik metinlerin transkripsiyonlarına da yer veriliyor. Bu sayıda Rauf Yektâ Bey’in “Türk Musikisi Nazariyatı” metninin transkripsiyonu kaldığı yerden devam ediyor. Burak Çetintaş “Matbû Güfte Mecmuaları Üzerine Bir Deneme” kaleme alıyor. Gönül Paçacı ise Mesut Cemil, Dürdane Altan, Etem Ruhi Üngör, Varujan Zilciyan gibi önemli simaların mektupları ve mülâkatlarını yayımlıyor. Risto Pekka Pennanen, yazısında “Osmanlı Popüler Müziğinin Yunanlaştırılması” sürecini ele alırken, Karl Signell “Türk Sanat Musikisinde Taksim Estetikleri” üzerinde duruyor. Fatma Öncel, “Türk Müziği Neşriyatının Radyolarda Yasaklanmasında Türk Basınının Tutumu” üzerine bir inceleme yazıyor. Bülent Bilmez’in “Şemseddin Sami Fraşeri” başlıklı yazısına ilâve olarak, Şemseddin Sami’nin “Musiki” başlıklı bir yazısı yer alıyor. Son olarak Aslıhan Gönç “Türk Musikisi Dergisi Kataloğu”nu okuyuculara sunuyor. Dergide ayrıca bestekâr Hasan Fehmi Mutel’in fotoğraflarına ve bazı bestelerinin notalarına yer verilmiş. Derginin çevrimiçi (online) nüshalarına şu internet adresinden ulaşılabilir: http://www.butmk.boun.edu.tr /Cihat Arınç
Tavsiye Et
Classical Sufi Music of the Ottoman Empire
Yusuf Bilgin, Fevzi Mısır, Aziz Bahriyeli & The Kutsi Erguner Ensemble
Yapım: Silve Screen Records & Times Square Records, 2006
“Sevgiliyle âşıkane sohbet etmek”, “kadınlar hakkında söylenen âşıkane ve güzel söz” gibi anlamlara gelen gazel, Arap edebiyatının ilk devirlerinde kasidenin tegazzül adı verilen bir bölümü iken sonra ayrı bir biçim halinde gelişim göstermiş, Türk edebiyatına bağımsız bir nazım biçimi olarak İran edebiyatı yoluyla 13. yüzyılda girmiş ve Yunus Emre, Hoca Dehhanî, Kadı Burhaneddin, Ahmedî, Nesimî, Ahmed Paşa, Şeyhî, Necatî, Fuzulî, Bâkî, Şeyhülislâm Yahya, Nâbî, Nedim ve Şeyh Galib gibi büyük divan şairleri tarafından yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Konu bakımından lirik bir nazım biçimi olan gazel, divan şiirinin duygu ve hakiki şiir yönünü en iyi aksettiren biçimdir. Beş ilâ on beş beyitten oluşan gazelin daha fazla beyitten oluşanlarına müzeyyel yahut mutavvel gazel denir. Gazelin ilk beyti matla, son beyti ise makta adını alır. Aşktan kaynaklanan ıstırap, sevinç, mutluluk gibi içli duyguların dile getirildiği gazellere ‘âşıkane’; içki, yaşama boş verme, yaşamdan zevk alma gibi konularda yazılanlara ise ‘rindane’ denir. Âşıkane gazellere en iyi misal hiç şüphesiz Fuzulî’nin gazelleri, rindane gazellere en iyi örnek ise Bâkî’nin gazelleridir. Nedim’in gazellerinde olduğu gibi kadını, içkiyi ve ten zevklerini konu edinen gazeller ise, ‘şuhane’dir. Nâbî’nin gazellerinde olduğu gibi bilgeliğin şiirin içeriğini biçimlendirdiği öğretici nitelikteki gazellere ‘hakimane’ gazel denir. Bütün bunlara ilave olarak felsefî konularda yazılmış gazeller de vardır. Gazeller önceki dönemlerde genellikle bestelenerek okunurdu. Sırf bestelenmek gayesiyle yazılmış gazeller de vardır. Gazelleri Türk musikisi makamlarıyla okuyan kişilere ‘gazelhan’, gazel yazan usta şairlere ise ‘gazelsera’ adı verilir. Türk müziğinde gazel, musiki özelliği açısından şiirin bir hanende tarafından doğaçlama (emprovize) bir şekilde seslendirilmesidir. Daha doğru ifadesiyle gazel, “sesle taksim” yapmaktır. Hafız Kemal, Hafız Burhan, Hafız Sami, Hafız Saadeddin Kaynak gibi meşhur hafız gazelhanlar, bu türün en önemli temsilcilerinden sayılır.
Kudsi Erguner Ensemble’ın Yusuf Bilgin, Fevzi Mısır ve Aziz Bahriyeli gibi tanınmış hafızlarla gerçekleştirdiği bu performans, gerçekten de musikimizin bu türünün tanınmasında kâmil bir örnek. Hüsnü Anıl gibi değerli bir kanunînin icraya dâhil olması ise dinleyici için ayrı bir şevk ve zevk vesilesi… Albümde Mehmed Akif’e ait “Eşin var âşiyânın var” (Rast), Şeyh Galib’e ait “Efendimsin” (Hüzzam), Kanunî Sultan Süleyman’a ait “Halk içinde mûteber” (Segâh), Fuzulî’ye ait “Ey gönül yâri iste” (Sabâ), Niyazi-i Mısrî’ye ait “Ey bülbül-i şeydâ” (Uşşak), Sultan III. Selim’e ait “Rûz ü şeb” (Hicaz), Nâbî’ye ait “Ol lezzeti vehhâle” (Hicaz), Hoca Dehhanî’ye ait “Sabreyle gönül” (Sabâ) ve Bâkî’ye ait “Zahmı sînemden” (Uşşak) gazeller seslendiriliyor. Hafız tavrının Türk müziğinde etkisini yitirme noktasına geldiği bu dönemde, ‘fem-i muhsin’ denilen iyi ağızların okuma üslubunun kulaklarda yer etmesi adına son derece değerli bir çalışma. Hararetle tavsiye ederim. /Cihat Arınç
Tavsiye Et
Önder Focan GroupYapım: Kalan Müzik, 2007
Jazz Guitar (1994), Erken (1994), Sekiz (1996), On the Bosphorus (1997) ve Beneath the Stars (1998) gibi albümleriyle tanıdığımız caz sanatçısı Önder Focan, bu kez hem icracılar hem de eserler bakımından geniş katılımlı ve renkli bir albümle karşımızda. Şenova Ülker (trompet), Erdal Akyol (bas), Cem Aksel (davul) ve Ferit Omdan’dan kurulu grubuyla kaydettiği Swing a la Turc adlı bu albümünde, Sadettin Kaynak, Fehmi Tokay, Muhlis Sebahattin Ezgi, Erol Sayan gibi klasik Türk müziği bestekârlarının eserlerinin yanı sıra, Birol Yayla, Zülfü Livaneli, Fahir Atakoğlu gibi bestecilerin eserlerini yorumluyor. Düzenlemeleri Önder Focan tarafından yapılan şarkılar, cazdan Türk musikisine uzanan geniş bir müzikal coğrafyadan nağmeleri bir araya getiriyor. /Cihat Arınç
Tavsiye Et