Sayı:69, Eylül/Ekim/Kasım 2006
Bilimsel tarih-popüler tarih kavramları tartışıladursun, 1980’lerden sonra hız kazanan tarih dergilerinin de katkısıyla tarihin popüler yüzüyle epeydir tanışığız. Aynı zamanda sözlü tarih çalışmalarına da hizmet eden Hayat Tarih Mecmuası, Resimli Tarih Mecmuası ile Yakın Tarihimiz, Hürriyet Tarih, Yerel Tarih, Tarih ve Toplum, Tarih ve Medeniyet dergilerini bunlar arasında saymak mümkün. Tarih kavramının sosyal bilimlerle olan kardeşliğinin yanı sıra, kent tarihi, toplumsal-kültürel tarih, yerel tarih, aktüel tarih vb. çeşnileri ile sadece uzmanına değil ilgilisine de hitap eden doğası düşünüldüğünde bu tanışıklık neredeyse kaçınılmaz.
Yalnızca akademisyenlere değil, meraklısına da hitap etmek; tarihi kolay anlaşılabilir ve ilgi çeken yorumlarla okurlarına sevdirmek; okullarda eziyet halini alan tarih derslerinin aksine yeni kuşaklara tarih zevki aşılamak; belgelerin yanı sıra sözlü delilleri de esas almak; sadece büyük başlıkları değil, Osmanlı’daki üniversiteleri, Burmalı Müslümanları, haritaların tarihini, Hoca Sünbül zaviyesini, Mütercim Âsım gibi konuları da gündeme taşıyarak resmî tarihin “boşluklarını doldurmak” bu dergileri popüler kılan belli başlı nedenler arasında. Tabii kuru hamasî duygularla, önyargılarla hareket edilerek ve maziye sürekli alkış tutularak popüler seviyenin aşağı çekilmesi tehlikesi de her daim mevcut.
Mehmet Fatih Can’ın yönettiği, “kökü mazide olan âti” şiarıyla ilk sayısı Ekim 1999’da çıkan Tarih ve Düşünce dergisi bugüne değin pek çok ilginç konuya yer verdi: Eski İstanbul depremleri, Osmanlı’da Çay ve Çayhane Kültürü, Tapınak Şövalyeleri, Şamanizm, Sabetaycılar, Mehmet Akif’in Meali, Devşirmeler… Yaşlı-genç, kadın-erkek her ferdin berrak bir tarih şuuru kazanması yolunda doğru bir araç olmayı hedefleyen derginin 69. sayısının bazı konu başlıkları ise şöyle: İran Türkleri, Japonya’da Basılmış İlk Türkçe Kitap, Türk’ün Batı Macerası, Safranbolu Saat Kulesi, Mevkuteler Tarihi, Abbas bin Abdülmuttalib ve Amerika’da İlk Müslümanlar.
Tarih ve Saik, Kırkambar, Akıl-Sır Ermez, Literatür, Kitap Kritik ve İktibas köşeleri de bulunan derginin orta sayfasında Mustafa Necati Sepetçioğlu ile yapılmış bir mülâkat yer alıyor. Son sayfalar ise kitap tanıtımları ve tarih bulmacasına ayrılmış. /Nermin Tenekeci