KRİZ öncesi işsiz sayısı yaklaşık 2.3 milyondu. Bu sayı krizle birlikte 3,5 milyona çıktı. Mesela sanayi 200 binin üzerinde istihdam kaybetti. Ama bu arada işgücü hızlanarak arttı. İşgücü artışının hızlanması bizzat krize bağlanabilir. Çünkü kriz, aile reisi işsiz kalan ya da işsiz kalma riski artan hanelerde, atıl (daha çok kadın) işgücünü iş aramaya yöneltti. Kimi buldu, kimi bulamadı.
İşsizlik halen yüksek. Aslında daha da yüksek olabilirdi. Tarımda meydana gelen anormal istihdam artışı (700 bin) işsiz sayısının daha da yükselmesini engelledi. Küçük aile işletmesi çiftliklerin yaygın olduğu, istihdamın ağırlıklı olarak tarımda olduğu bölgelerde kadınlar büyük ölçüde çalıştıklarından işsizlik düşük çıkıyor. Örneğin Doğu Karadeniz. Buna karşılık büyük toprakların olduğu, siyasal nedenlerle kente yığılmanın meydana geldiği Güneydoğu’da kadın çalışmadığından ve üstelik tarım dışı işler de çok kısıtlı olduğundan işsizlik anormal yükseliyor.
Kayıt dışı istihdam da işsizlik oranlarını etkiliyor. Çünkü kayıt dışı çalışanlar çok kolay işten atılıyor. Bu olgu krizlerde işsiz sayısının hızlı yükselmesine neden oluyor. Kayıt dışılıkla üç koldan eşzamanlı mücadele şart: Prim, vergi ve kıdem tazminatı yüklerini hafifleteceksiniz; buna karşılık cezaları ve denetimi artıracaksınız; ek olarak da toplumu kayıt dışılığa karşı bileyecek iletişim kampanyası yürüteceksiniz.
Başbakan’ın işsizliğin önüne geçmek için “1 milyon 300 bin TOBB üyesi birer işçi alsa işsizlik büyük oranda düşer” önerisi halihazırda anlamsız. Halen pek çok firma istihdamını artırıyor zaten, çünkü canlanma var. Tarım dışı sektörlerin de tümünde belirgin istihdam artışı bundan kaynaklanıyor. Başbakan’ın istediği ek işçi neye göre belirlenecek? Az da olsa, çalışan sayısını artırmayan hatta azaltan firmalar da var. Bunu zor durumda oldukları, canlanmanın dışında kaldıkları için yapıyorlar. Bu firmalar neden ek işçi alsın? Ya da bir işçi çıkarsınlar mı diyeceğiz? Kaldı ki firma büyüklükleri çok farklı. 1.000 işçi çalıştıran firma Başbakan’ın hatırı için ek işçi istihdam edebilir, bu onu çok etkilemez. Ama 10 işçi çalıştıran firma, emek maliyetini %10, 5 işçi çalıştıran firma ise %20 arttırır. Firmaların çoğunluğu böyle küçük ölçeklidir.
Paylaş
Tavsiye Et