Büyük Orta Doğu Projesi (BOP) patlamaya başladı. Felluce kan gölüne döndü, Irak’ın birçok şehri bombalanıyor. Özellikle ikinci defa seçildikten sonra, Başkan Bush gemi azıya aldı. Yakında kendini İmparator 1. Bush olarak ilan etse, yeridir. Ne rakibi var artık, ne murakıbı. Ne yarışan, ne karışan.
Amerikan yönetiminin akıl hocaları şunu vurguluyorlar: Her medeniyet son evresinde bir imparatorluk doğurur. Bu büyük yapı, medeniyetin merkezinde değil, taşrasında vücut bulur. Atina merkezli klasik uygarlığın, Roma’da bir imparatorluğa dönüşmesi gibi. Şimdi de Avrupa’da doğan modern medeniyet, Amerika-merkezli küresel bir imparatorluğa yol veriyor. Diğer toplumlara düşen, bunu efendice kabullenip boyun eğmeleridir.
İmparatorlukların oluşumunda böylesi ‘nesnel’ şartlar rol oynayabilir. Fakat daha önemli olan ‘öznel’ (insanî) davranış biçimidir. ABD, işgal ettiği Irak’ta vahşetin bütün yüzlerini sergiliyor. Moğollar da aynen böyle düşünüyor, Tanrı’nın yeryüzünü kendilerine tahsis ettiğini söylüyorlardı. İki yüz yıl boyunca Avrasya’yı talan ettiler; fakat kalıcı bir siyasi yapı kuramadılar. İlkesiz, imparatorluk değil, küçük bir köy bile kurulamaz.
Geçen ay Wallerstein ile yaptığımız söyleşi, bu ay onun eski yol arkadaşı ve bugünkü muarızı Andre Gunder Frank ile devam ediyor. Batılı sosyal bilimcilerin çoğunu Avrupa-merkezci olmakla suçlayan Frank, Afro-Avrasya’nın 5000 yıllık birleşik tarihi göz önünde bulundurulmadan dünya tarihinin yazılamayacağını söylüyor. Avrupa yolundaki Türklere mesajı ise kısa ve net: Avrupa’ya girin, fakat gözünüz Asya’da olsun. 21. yüzyıl Asya’nındır.
Aralık dosyamızı, küresel jeopolitiğin değişmez adresi Orta Asya’ya ayırdık. Yüz yıl önce jeopolitikçiler Orta Asya’yı kontrol eden gücün dünyayı kontrol edeceğini söylüyorlardı. Bugün de değişen bir şey yok. BOP ile bu bölge yeniden dünya siyasetinin ana gündemine girdi. Türkiye’nin BOP denkleminde tutacağı yer, müstakbel dünya düzeninin birkaç önemli parametresinden biri olacaktır.
EleştiriYORUM bölümünde okuyucu mektuplarını yayınlamaya başladık. Katılın, eleştirin, yorumlayın. Meydan sizin!
Paylaş
Tavsiye Et